Silnik samochodu to nie wszystko, aby auto mogło jeździć. Aby pojazd ruszył z miejsca niezbędna jest skrzynia biegów. Najbardziej popularnym rozwiązaniem stosowanym w światowej motoryzacji jest ręczna skrzynia biegów, którą kierowca obsługuje za pomocą gałki zmiany biegów. Warto jednak zagłębić się nieco dalej i zapoznać się z zasadami, które warto stosować, aby jak najdłużej cieszyć się ze sprawnej skrzyni biegów.

Awarie ręcznej skrzyni biegów

Średni wiek auta poruszającego się po polskich i europejskich drogach wynosi ponad 12 lat. W związku z tym wiele aut może wymagać napraw skrzyni biegów albo ma już takowe za sobą. Ważne jest, aby reagować nawet na najmniejsze zmiany charakterystyki pracy skrzyni biegów, ponieważ niekiedy drobne awarie mogą spowodować duże szkody. Manualne skrzynie biegów znane są ze swojej trwałości i odporności na miejskie warunki jazdy, w których niemal cały czas dokonuje się zmian biegów. Mimo tego niewłaściwy sposób jazdy, wady fabryczne części, wycieki oleju lub inne czynniki mogą zakończyć się wysokim rachunkiem podczas naprawy w warsztacie samochodowym. Z uwagi na czaso- i pracochłonność wymiany uszkodzonych podzespołów kwoty takiego serwisu mogą być liczone w tysiącach złotych.

Przyczyny awarii skrzyń biegów

Do awarii zmiany biegów może doprowadzić przegrzanie skrzyni biegów, które jest następstwem zbyt długiej jazdy na wysokich obrotach. Znacznie skraca to żywotność całego podzespołu, zwłaszcza łożysk odpowiedzialnych za ruch obrotowy wałków –odkształcenie obudowy łożyska lub wyrobienie się bieżni łożysk. Awarii tej towarzyszy szum i charakterystyczne wycie skrzyni. Przyczyną uszkodzenia często bywa także nieumiejętne użytkowanie charakteryzujące się zbyt płytko wciśniętym sprzęgłem i wrzucaniem biegów na siłę lub pod obciążeniem zbyt wysokich obrotów podczas redukcji. Dochodzi wówczas do wyłamania zębów kół, które uniemożliwiają prawidłową eksploatację samochodu. Uszkodzeniu mogą ulec także synchronizatory – dochodzi do zużycia pierścieni wchodzących w ich skład. Ta usterka łatwa jest do rozpoznania, kiedy zmianie biegów towarzyszą zgrzyty i trudności z wrzuceniem biegu. Za niektóre usterki odpowiedzialne są wady konstrukcyjne producenta oraz źle dobrane materiały, które nie wytrzymują obciążeń powstających w skrzyni podczas jej pracy.

Objawy awarii manualnej skrzyni biegów

Do głównych objawów awarii ręcznej skrzyni biegów można zaliczyć:

• dziwne dźwięki w czasie jazdy – wycie, stuki, szumy
• ruchy i luzy drążka zmiany biegów
• wyskakiwanie drążka zmiany biegów w czasie jazdy
• wycieki oleju ze skrzyni biegów
• ciężka zmiana biegów
• zapach spalenizny

Jak unikać awarii skrzyń biegów?

Aby zapobiec awarii, najważniejsze jest prawidłowe użytkowanie skrzyni biegów. Ważne jest pilnowanie poziomu oleju i unikanie jazdy na półsprzęgle. Warto pamiętać, aby przed zmianą kierunku jazdy zawsze zatrzymać pojazd w miejscu oraz nie redukować biegu, gdy pojazd jedzie ze zbyt dużą prędkością. Hamując silnikiem warto pamiętać o stopniowym dopasowywaniu odpowiedniego przełożenia. Zatrzymując się w czasie jazdy należy wrzucić luz i puścić sprzęgło. Nie powinno się przekraczać maksymalnego udźwigu auta, a także nie korzystać z jego pełnych osiągów zanim samochód nie osiągnie temperatury roboczej. Z drugiej strony skrzyni biegów może zaszkodzić także jazda na zbyt niskich obrotach i nieumiejętne stosowanie się do zasad ecodrivingu.

Wymiana oleju w skrzyni biegów

Manualne skrzynie biegów smarowane są za pomocą oleju przekładniowego. Olej do skrzyni biegów jest inny niż ten stosowany w przypadku silnika. Każdy olej stosowany w pojazdach po jakimś czasie traci swoje właściwości, ulega degradacji i nie spełnia założonych parametrów. Z wiekiem dochodzi też do jego utlenienia, przez co swoje właściwości tracą dodatki uszlachetniające.

Wiele z awarii skrzyń biegów może być spowodowana także wyciekiem oleju i zatarciem się poszczególnych elementów. Olej w skrzyni biegów powinno wymieniać się zwykle mniej więcej co 100 tysięcy przejechanych kilometrów, jednak szczegółowe informacje eksploatacyjne umieszczone są w książce serwisowej pojazdu. Bardziej szczegółowe interwały wymiany oleju w zależności od typu skrzyń można znaleźć w tym artykule. Każdy producent może kierować się innymi zasadami i warto zapoznać się z tymi informacjami przy zakupie auta. Tam również znajdują się informacje na temat odpowiedniego oleju przekładniowego, który powinien zostać zastosowany w skrzyni biegów. Producent może zalecać stosowanie oleju przekładniowego konkretnej marki, jednak nie trzeba się do tego stosować. Najważniejsze jest to, aby olej spełniał specyfikacje określane według norm SAE i API.

Nie jesteś pewny, czy skrzynia biegów w Twoim samochodzie jest w pełni sprawna? Dowiedz się, jak sprawdzić stan manualnej skrzyni biegów oraz jakie są typowe objawy awarii manualnej skrzyni biegów?