Już za kilkanaście dni odbędzie się IX konferencja szkoleniowa ,,Stacje Kontroli Pojazdów”. O tym wydarzeniu oraz o sytuacji na rynku badań technicznych w Polsce porozmawialiśmy z prezesem Polskiej Izby SKP, Leszkiem Turkiem.

Zbliża się IX konferencja szkoleniowa „Stacje Kontroli Pojazdów – 2013” (17-19 kwietnia 2013r.). Jakie będą najważniejsze cele tegorocznych obrad?

Leszek Turek: Organizowana przez PISKP konferencja w chwili obecnej jest jedynym ogólnopolskim forum dyskusyjnym poświęconym tematyce związanej z badaniami technicznymi. Wydarzenie to skupia przedstawicieli całego systemu badań technicznych pojazdów. Dokładamy starań, by referaty i dyskusje dotyczyły najbardziej aktualnych zagadnień i problemów naszego środowiska. Mottem tegorocznej konferencji jest pytanie „Co z tymi badaniami? – o kondycji badań technicznych”.

Od dłuższego czasu obserwujemy spadek autorytetu społecznego naszego środowiska. Postawiliśmy sobie za główny cel poprawę rzetelności i jakości badań technicznych pojazdów. Dodatkowo chcemy uświadomić kierowcom i właścicielom pojazdów jak istotna jest rola badań technicznych dla ich własnego bezpieczeństwa i pasażerów, których przewożą. Właśnie bezpieczeństwo ruchu drogowego i jego poprawa w aspekcie badań technicznych jest naszym głównym celem.

Uczestnicy konferencji będą mogli wysłuchać kilkunastu wystąpień osób związanych z branżą SKP (program konferencji). Czyj udział w obradach jest dla branży szczególnie istotny?

Bardzo się cieszę, że doczekaliśmy się chwili, gdy nasze władze w osobie Pana Ministra Jarmuziewicza /MTBiGW/ dostrzegły problemy, z jakimi się borykamy od dziewięciu lat. W grudniu z inicjatywy Pana Ministra Jarmuziewicza zorganizowano forum dyskusyjne na temat sytuacji stacji kontroli pojazdów w Polsce. W trakcie tego spotkania została powołana grupa robocza, w skład której weszły organizacje takie jak: Transportowy Dozór Techniczny, Polska Izba Stacji Kontroli Pojazdów, Polski Związek Przemysłu Motoryzacyjnego, Ogólnopolskie Stowarzyszenie Diagnostów Samochodowych, Stowarzyszenie Kierowników Stacji Kontroli Pojazdów, Związek Powiatów Polskich, Inspekcja Transportu Drogowego, Stowarzyszenie Dystrybutorów i Producentów Części Motoryzacyjnych oraz Stowarzyszenie Techniki Motoryzacyjnej.

Celem grupy roboczej było opracowanie strategii działań w kierunku usprawnienia systemu badań technicznych pojazdów oraz poprawienia ich jakości. Przewiduje się, że zakończenie prac grupy nastąpi do 2 kwietnia 2013r. Grupa robocza wypracowała szereg tez, które zostaną przedstawione Panu Ministrowi Jarmuziewiczowi i posłużą do przygotowania projektów rozwiązań legislacyjnych. Mam nadzieję, że Pan Minister przedstawi uczestnikom konferencji tezy przyjęte do realizacji, w celu poprawy całego systemu badań technicznych. Dodatkowo pragnę, aby uczestnicy konferencji wzięli czynny udział w dyskusji nad przyjętymi tezami.

W czasie obrad zostanie omówiony m.in. temat wypadków z powodu niesprawności technicznej pojazdów. Czy ten problem staje się bardziej istotny w czasie, gdy Polacy oszczędzają na naprawach pojazdów?

W drugim dniu konferencji zaplanowaliśmy wystąpienie przedstawiciela Komendy Głównej Policji Pana Armanda Koniecznego na temat  „Wypadki z powodu niesprawności technicznej pojazdów w roku 2012”. W chwili obecnej można zaobserwować bardzo niepokojące zjawisko, że około 30% użytkowników pojazdów przyjeżdża na badania techniczne po terminie. Przekroczenia wynoszą od miesiąca do nawet roku. Zauważyliśmy również, że jest to spowodowane nie tylko przez nieuwagę – w wielu przypadkach są to celowe działania.  Sankcją najczęściej stosowaną przez policję jest zabranie dowodu rejestracyjnego. Bardzo wielu użytkowników pojazdów traktuje badanie techniczne jako zło konieczne. Brak jest w wielu przypadkach świadomości użytkowników pojazdów jak ważną rolę odgrywa stan techniczny ich pojazdów w bezpieczeństwie ruchu drogowego. Musimy wszyscy, tu liczę na dużą pomoc mediów, kształtować świadomość kierowców w zakresie sprawności technicznej ich pojazdów. Zaczynamy spotykać się z sytuacjami, w których użytkownik pojazdu przed badaniem technicznym najpierw odwiedza warsztat serwisowy w celu sprawdzenia i usunięcia usterek w pojeździe. Tego typu postawy powinny być powszechne.

Jakie grono uczestników przyciągają konferencje PISKP? Kto w szczególności powinien brać udział w tych obradach?

Nasza konferencja jest adresowana do całego środowiska związanego z badaniami technicznymi i rejestracją pojazdów. Bardzo zależy nam, aby licznie uczestniczyli w niej przedsiębiorcy prowadzący stacje kontroli pojazdów, diagności, przedstawiciele władz, starostw, urzędów nadzorujących działanie stacji i pracę diagnostów.

Współczesna motoryzacja ewoluuje bardzo szybko, tymczasem wydaje się, że system badań technicznych w Polsce nie jest zbyt podatny na reformy.

Polska posiada ponad czterdziestoletnie doświadczenie w zakresie badań technicznych pojazdów. Okres transformacji po dziewięćdziesiątym roku przyczynił się do prywatyzacji istniejących stacji kontroli pojazdów. Sprywatyzowane obiekty były przestarzałe, a ich wyposażenie wymagało gruntownej modernizacji. Przedsiębiorcy dużym wysiłkiem dokonali modernizacji budynków i wyposażenia. Powstało wiele nowych obiektów wyposażonych w nowoczesną aparaturę badawczą. W zakresie prawa określono wymagania dla budynków, wyposażenia technicznego oraz dla diagnostów. Określono zakresy badań w zależności od rodzaju pojazdu i czynności, jakie musi wykonać diagnosta. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych wprowadzono urzędową cenę za badania techniczne.

Na rok przed przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej bardzo pozytywną ocenę naszego systemu badań technicznych dała komisja sprawdzająca stan przygotowań Polski do akcesji. W chwili obecnej w naszym kraju istnieje około czterech tysięcy stacji kontroli pojazdów, dysponujących nowoczesnymi obiektami oraz wyposażeniem techniczno-badawczym dorównującym podobnym obiektom na terenie Unii Europejskiej. Minęło jednak trochę czasu, zmieniła się sytuacja gospodarcza, polityczna i my jako przedsiębiorcy widzimy konieczność pewnych zmian w systemie badań technicznych.

Zgodnie z Konstytucją to Państwo odpowiada za bezpieczeństwo swoich obywateli (są do tego powołane odpowiednie służby) w tym również  za bezpieczeństwo ruchu drogowego. Polska podpisała Konwencję Genewską i jest zobowiązana do jej stosowania. W zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego bardzo ważnym elementem są badania techniczne pojazdów. W okresie ostatnich dwudziestu lat my przedsiębiorcy stworzyliśmy właściwe i nowoczesne zaplecze techniczne dla całego systemu badan technicznych. Dajemy to zaplecze do dyspozycji Władzom Państwowym dla realizacji konstytucyjnego zadania w zakresie dbałości o bezpieczeństwo ruchu drogowego.

Coraz większa konkurencją pomiędzy SKP pozwala przypuszczać, że dziś łatwiej przejść przegląd z wynikiem pozytywnym niż kilka lat temu. Jakie jest stanowisko PISKP w sprawie wyeliminowania tego paradoksu?

W okresie zmian strukturalnych naszej gospodarki i przejścia z gospodarki centralnie sterowanej  do gospodarki  wolnorynkowej nasza działalność została zaliczona do grupy działalności wolnorynkowej. Zostało to zapisane w nowej ustawie o swobodzie działalności gospodarczej.

Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej umożliwia funkcjonowanie stacji kontroli pojazdów na zasadach wolnorynkowych, nie wprowadzając żadnych ograniczeń ilościowych, chociażby w odniesieniu do ilości zarejestrowanych pojazdów na obszarze starostwa właściwego ze względu na miejsce położenia stacji. Prowadzenie stacji kontroli pojazdów jest jedynie działalnością regulowaną. Sprowadza się to do tego, że każdy kto spełnia określone prawem warunki może otworzyć nową stację, a właściwy starosta, który sprawuje rolę kontrolno-nadzorczą nad SKP, nie ma prawa odmówić wpisu nowej stacji do rejestru działalności regulowanej. Badanie techniczne nie jest usługą.

Wprowadzenie cen urzędowych za badania techniczne ograniczyło konkurencję cenową pomiędzy podmiotami gospodarczymi prowadzącymi stacje kontroli pojazdów, ale widzimy że pojawiły się inne, nie zawsze prawidłowe formy konkurencji. Stacje obniżają jakość usług chcąc utrzymać się na rynku, oraz dochodzi do wielu nieprawidłowości, o których informują  media. Cała ta sytuacja rzutuje bardzo niekorzystnie na całe nasze środowisko. Uważamy, że w obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego nie można mówić o zasadach wolnorynkowych, gdyż życie ludzkie jest naszym największym dobrem. Konkurencja w obszarze działalności ograniczonej procedurami prawnymi i cenami stałymi określonymi urzędowo przez ministra właściwego do spraw transportu, powinna ograniczać się do jakości i rzetelności wykonywanych czynności.

Wspomniał Pan, że coraz więcej stacji kontroli pojazdów rywalizuje między sobą o klientów za pomocą akcji promocyjnych. Czy można posługiwać się zasadami biznesu w zakresie badań technicznych?

Jak wspomniałem wcześniej badanie techniczne nie jest usługą. Diagnosta ma dokładnie określony zakres czynności, jakie musi wykonać w trakcie badania. O przyczynach nieprawidłowości funkcjonowania całego systemu mówiłem wcześniej. Diagności w trakcie swojej pracy podejmują bardzo odpowiedzialne decyzje o dopuszczeniu pojazdu do ruchu w imieniu państwa. Przedsiębiorcy muszą zapewnić prawnie uregulowane obiekty, wyposażenie techniczne i prawidłowe jego funkcjonowanie, opłacić wszystkie zobowiązania z tytułu podatków, ZUS, US, pensji pracowników, energii i stanu technicznego całego obiektu. Dlatego też uważamy że nasza misja dbałości w imieniu państwa o bezpieczeństwo ruchu drogowego nie może być działalnością wolnorynkową. Działalność ta powinna być licencjonowana i nadzorowana przez państwo. Efektem naszej działalności jest stan bezpieczeństwa ruchu na polskich drogach. W obszarze bezpieczeństwa ruchu drogowego nie można mówić o działalności wolnorynkowej.

Misja jaką my mamy do spełnienia w imieniu państwa, nie może być stymulowana działaniami rynkowymi. My i nasi diagności poniekąd jesteśmy urzędnikami państwowymi i chcemy być tak odbierani przez społeczeństwo. Polska Izba Stacji Kontroli Pojazdów uważa, że do przedstawionych problemów należy podejść w sposób systemowy. Naszym zdaniem główne działania naprawcze powinny polegać na uznaniu działalności gospodarczej w zakresie prowadzenia badań technicznych pojazdów za działalność licencjonowaną. Wprowadzenie zapisów eliminujących proceder przekazywania tzw. „gadżetów” za wykonanie badania technicznego na danej stacji kontroli pojazdów. Dostosowanie cennika do aktualnie obowiązującego rozporządzenia dotyczącego zakresu i sposobu wykonywania badań technicznych pojazdów (ujednolicenie zapisów, przejrzysty przekaz). Obecny cennik nie był waloryzowany od 2004 roku. Modyfikacja zapisów odnośnie sankcji w stosunku do diagnostów wykonujących niewłaściwie badania techniczne pojazdów – gradacja kary. W chwili obecnej jest tylko jedna kara tzn. pozbawienie uprawnień na pięć lat. W pracach grupy roboczej zgłosiliśmy ponad dwadzieścia tez związanych z poprawą całego systemu badań technicznych. Mam nadzieję, że licznie reprezentowane środowisko na konferencji w Zakopanem weźmie czynny udział w dyskusji nad tym programem.

Jakie niedoskonałości pracy stacji kontroli pojazdów należałoby naprawić w pierwszej kolejności? Za jakimi rozwiązaniami opowiada się PISKP?

Większość niedoskonałości w funkcjonowaniu stacji kontroli pojazdów jest spowodowana przyczynami, o których mówiłem wcześniej. To bardzo zła sytuacja ekonomiczna przedsiębiorców prowadzących stacje kontroli pojazdów, której przyczyną jest zbyt duża ilość stacji oraz cennik, który nie był zmieniany od 2004 roku, powodują, że przedsiębiorcy walczą między sobą o klientów. Kierowcy i właściciele pojazdów uważają, że jeżeli muszą wykonać badania techniczne, to muszą to „jakoś załatwić”. W rankingu społecznym najlepiej notowane są te stacje, które w sposób liberalny wykonują badania techniczne. Widzimy to nawet w informacjach marketingowych niektórych przedsiębiorców np. „Nasza stacja jest wyposażona w nowoczesny sprzęt diagnostyczny zapewniający wiarygodne pomiary na najwyższym poziomie. Miła obsługa i wyrozumiałość sprawi, że odtąd przeglądy przestaną być męczarnią. Posiadamy niski odsetek badań negatywnych i nie szukamy problemów tam, gdzie ich nie ma.”

Przedsiębiorcy zrzeszeni w PISKP ciągle sygnalizują nam te problemy. Myślę, że realizacja programu wypracowanego przez grupę roboczą pozwoli zlikwidować większość nieprawidłowości w systemie badań technicznych w Polsce.

Jak wygląda stan polskich stacji kontroli pojazdów oraz dotyczące ich prawodawstwo na tle Europy?

Polska ma wieloletnie doświadczenie w dziedzinie prawa obowiązującego w zakresie funkcjonowania całego systemu badań technicznych i rejestracji pojazdów. Większość przepisów jest dopasowywana do prawa UE. W wielu obszarach prawa śmiem nawet stwierdzić, że nasze prawo jest nawet lepsze i znacznie wyprzedza rozwiązania europejskie. W chwili obecnej posiadamy chyba najnowocześniej wyposażone SKP w Europie. Dysponujemy w skali całego kraju rozwiązaniem systemowym w tym obszarze. Trzeba jedynie wprowadzić korekty, aby wyeliminować jak najwięcej nieprawidłowości, które w 2004 roku wprowadziła ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Twierdzę, że żaden twórca prawa nie jest w stanie napisać prawa idealnego, które nie wymagało by interpretacji. Każdy akt prawny musi być żywy. Weryfikacja następuje zaraz po jego wprowadzeniu. Praca z aktem prawnym przez diagnostę i wydział komunikacji szybko obnaża jego słabości, a one  często wymagają szybkich zmian. Dlatego też zgłosiliśmy konieczność powołania i pracy grupy eksperckiej, która śledziłaby wszystkie problemy na styku ustawy czy też rozporządzenia i stosowania ich w SKP, czy też w procesie rejestracji. Tak aby szybko reagować i wprowadzać niezbędne zmiany.

W produkowanych dziś samochodach coraz większą rolę odgrywają skomplikowane systemy elektroniczne czy skomplikowane układy zawieszenia. Czy SKP będą przygotowane do odpowiedniego sprawdzania stanu technicznego nowoczesnych pojazdów?

Obecnie produkowane pojazdy wyposażane są w skomplikowane systemy elektroniczne. Aktualnie w ramach badania technicznego sprawdzamy działanie systemów kontrolujących prawidłową pracę silnika w zakresie emisji spalin. Nasze stacje wyposażone są w czytniki EOBD. W pracach unifikujących systemy badań technicznych w UE planuje się wprowadzenie kontroli wszystkich najważniejszych systemów elektronicznych pracujących w pojazdach samochodowych. Wymagało to będzie pełnej unifikacji tych systemów u wszystkich producentów pojazdów. Zapewne będzie to trudne w realizacji. W chwili obecnej wyposażenie, jakie posiadamy na SKP pozwala nam sprawdzać stan techniczny badanych pojazdów. Oczywiście w przypadku konieczności doposażenia będziemy to robili pod warunkiem, że będziemy posiadali na to środki. Zgodnie z dyrektywą WE badania techniczne w SKP mają być „proste, szybkie i tanie”.