Stosowanie kluczy dynamometrycznych jest zalecane przez producentów pojazdów i podzespołów. Każda marka samochodu posiada schematy montażu czy naprawy, w których są zawarte momenty dokręcania każdej śruby w danym podzespole. Przekroczenie wymaganych wartości grozi uszkodzeniem śruby lub nawet całego podzespołu.

Natomiast dokręcenie śruby zbyt małym momentem może doprowadzić do poluzowania się elementów złącznych. Dlatego klucze dynamometryczne są niezbędne w profesjonalnym warsztacie.

Z dożywotnią gwarancją
W tym przypadku spółka SA- M oferuje produkty marki Sata, która należy do amerykańskiej grupy Danaher-Tool Group. Zrzesza ona producentów wielu marek narzędzi, co czyni ją największym producentem narzędzi ręcznych na świecie. Dzięki zastosowaniu najwyższych gatunków stali i innych wysokojakościowych materiałów oraz wysokiej precyzji wykonania, narzędzia Sata charakteryzują się niespotykaną trwałością, czego dowodem jest dożywotnia gwarancja udzielana na te narzędzia. Wykonywane są bowiem ze stali chromowo-wanadowej hartowanej, odpuszczanej i obrabianej cieplne, a także stali chromowo-molibdenowej, z której wytwarza się nasadki udarowe.
W ofercie S-A-M są więc klucze dynamometryczne o zakresie momentu od 6 Nm do 700 Nm z czopami 1/4″ 3/8″ 1/2″ i 3/4″. Posiadają one czytelną skalę calową i metryczną, a także łatwy mechanizm regulacji momentu. W celu zapewnienia dokładności pomiaru producent zaleca kalibrację klucza co 90 dni. Najczęściej sprzedawanym kluczem jest ten o zakresie od 40 Nm do 210 Nm.

Klucze z zakresem momentu:
– 6–30 Nm i 19–110 Nm stosuje się w pracach precyzyjnych (regeneracja silnika, montaż głowicy, itd.) oraz montażu innych części i podzespołów w pojeździe,
– 40–350 Nm stosuje się przy montażu kół i innych elementów zawieszenia w samochodach osobowych i lekkich dostawczych (np. moment dokręcenia koła w sam. osobowym to 110 Nm – 125 Nm),
– 100–700 Nm stosuje się przy montażu kół, części i podzespołów w samochodach ciężarowych.

Marka z klasą
Szeroki zestaw kluczy dynamometrycznych, marki Teng Tools, oferuje spółka Data Auto. Najmniejsze jest urządzenie o zakresie 40–200 Nm i rozmiarze ½ cala. Jest to klucz z mechanizmem zapadkowym, umożliwiającym zarówno normalne dokręcanie, jak i kontrolę końcową wartości momentu. Działa w obu kierunkach (przełączanie dźwigienką), ale kontrola wartości momentu dostępna jest tylko przy obrotach w prawo. Posiada także blokadę nastawionej wartości.
Klucz wyposażony jest też w skalę kątomierza – do dokręcania, podziałkę w Nm i funt x stopa oraz podziałkę w stopniach do dokręcania np. zakrętek itp. Dokładność urządzenia to ok. 4 proc. Powierzchnia klucza jest matowiona dla łatwiejszego odczytu nastawianej wartości. Jego cena to 207 zł plus 22 proc. VAT.
Pozostałe klucze w ofercie: o zakresie 70–350 Nm i rozmiarze ½ cala (383 zł plus 22 proc. VAT), o zakresie 140–980 Nm i rozmiarze ¾ cala (1610 zł plus 22 proc. VAT) mają podobne wyposażenie.

Klucze dynamometryczne Teng Tools ma w ofercie także firma Toolmar, która zajmuje się dystrybucją profesjonalnych narzędzi i urządzeń warsztatowych, dedykowanych głównie dla zakładów mechaniki pojazdowej. Proponuje np. urządzenie o zakresie 40–210 Nm. Jego cena to 249 zł brutto.

Klucze z Internetu
Natomiast firma Sktelcon oferuje np. klucze dynamometryczne włoskiej firmy Beta.
I tak klucz klikowy o zakresie 4–20 Nm i rozmiarze 3/8 cala posiada dwukierunkowy mechanizm zapadkowy. Mechanizm z 72 zębami umożliwia wykonywanie ruchów w bardzo ograniczonej przestrzeni (5°). Dzięki temu dokładność w całym zakresie pomiarowym wynosi ok. 4 proc.. Posiada skalę z podwójną podziałką Nm i funt x stopa.

Nastawianie odbywa się po odblokowaniu mechanizmu nastawczego, poprzez obracanie pokrętłem w końcu rękojeści do ustawienia na skali żądanej wartości. W momencie osiągnięcia żądanej wartości momentu słyszalny i odczuwalny jest charakterystyczny klik.
Po zakończeniu pracy nastawy mechanizm należy ponownie zablokować. Aby utrzymać dokładność wskazań, nie należy przechowywać klucza ustawionego na duże wartości momentu. Jego cena to 637 zł brutto. W ofercie jest także klucz klikowy z mechanizmem zapadkowym, z przepychanym zabierakiem, o zakresie 80–400 Nm i rozmiarze ½ cala. Jego dokładność to także ok. 4 proc., a cena to 1376 zł brutto.

Pełny wybór
Klucze dynamometrycznych oferuje także Stahlwille-Polska. Ma w katalogu urządzenia zarówno mechaniczne, jak i elektroniczne. Ich ceny, w zależności od rodzaju, wahają się od 130 do nawet 780 euro, czyli 408–3091 zł.
Z kolei firma Haik proponuje klucze firmy Condor Werkzeug. Zakres pomiarowy niezbędny w warsztacie pokrywa zestaw 2 kluczy. Klucz o zakresie 19–110 Nm i rozmiarze 3/8 cala to koszt 220 zł plus 22 proc. VAT, zaś klucz o zakresie 100–500 Nm i rozmiarze ¾ cala kosztuje 490 zł plus 22 proc. VAT.

W katalogu są także klucze firmy Gedore. I tak klucz w zakresie 10–100 Nm i rozmiarze ½ cala kosztuje 280 zł plus 22 proc. VAT, a klucz 75–400 Nm i rozmiarze ½ cala to koszt 1430 zł plus 22 proc. VAT.

Elektronika w dokręcaniu
Z kolei firma Techman oferuje elektroniczne klucze dynamometryczne. Jednym z nich jest model DAZ-E1 o zakresie 2–100 Nm w cenie 9230 zł plus 22 proc. VAT. Jest to klucz do precyzyjnego dokręcania elementów złącznych z dokładnością 1 proc.. Solidna budowa i wykonanie, niewielkie wymiary, szeroki zakres automatyzacji działania i prostota obsługi sprawiły, że klucze tego typu znajdują szerokie zastosowanie zarówno na liniach produkcyjnych jak i w działaniach kontroli jakości.
Ponadto duży ekran odczytowy LCD oraz wprowadzona sygnalizacja świetlno dźwiękowa zapewnia wysoki komfort pracy oraz w sposób istotny wpływa na wysoką jakość realizacji połączeń. W ofercie jest także model DAZ-E4 o zakresie 100-800 Nm, w cenie 1400 zł plus 22 proc. VAT oraz DAZ-E2 o zakresie 20- 200 Nm i DAZ-E3 o zakresie 50-500 Nm.

Elektroniczne klucze oferuje firma Export-Import Machońko, która jest autoryzowanym dystrybutorem narzędzi szwedzkiej firmy Sandvik. Dokładna kontrola momentu dokręcania w coraz większym stopniu uważana jest za jedną z najważniejszych operacji podczas produkcji lub montażu, bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo produktu, jego niezawodność i jakość. Mając to na uwadze, firma Sandvik stworzyła nową generację elektronicznych kluczy dynamometrycznych IZO. Pozwalają one na ustawienie wymaganej wielkości momentu oraz dopuszczalnej tolerancji błędu wyrażonej w proc.
Cztery różne sygnały (migocząca dioda, odczyt na ekranie, sygnał dźwiękowy oraz odczuwalna wibracja klucza) informują użytkownika o zbliżaniu się lub osiągnięciu ustawionej wartości momentu. Istnieje możliwość zapisywania pomiarów w pamięci klucza (1100 pomiarów), a następnie przesłania danych do komputera.
Ponadto Export-Import Machońko proponuje klucze mechaniczne z odczytem zegarowym i klucze ze skalą. Pierwsze z nich posiadają mechanizm sprężynowy dający wysoką dokładność narzędzia ok. 3 proc. wartości wskazywanej. Zegar zaś daje wysoką precyzję odczytu i nastawu. Zakresy wyrażone w Nm to: 0,3–4, 0,5–13,5, 3-40, 6–80, 20–215, 30–400, 40–800, 200–2000.

Druga opcja to seria kluczy dynamometrycznych z potrójną, grawerowaną skalę. Blokada w rękojeści zapobiega przypadkowej zmianie ustalonej wartości. Narzędzia wykonane są ze stali Vanadium Extra. Zakres kluczy to 120–600 Nm.

Źródło: Auto Service Manager nr 1/2008