Układ chłodzenia samochodu jest jednym z najważniejszych w samochodzie. Utrzymuje temperaturę silnika na odpowiednim poziomie. Jego efektywność uzależniona jest od sprawności i jakości wielu elementów np. termostatu, chłodnicy, wentylatora, płynu chłodzącego czy pompy wody.

Uszkodzenia pomp wody

Pompa wody zapewnia stały obieg cieczy chłodzącej w układzie pod odpowiednim ciśnieniem. Brak właściwego obiegu cieczy w krótkim czasie powoduje wzrost temperatury silnika, a w dalszej konsekwencji nawet jego zatarcie. Dlatego nie dziwi fakt, że sprawność pompy i układu chłodzenia jest przysłowiowym „oczkiem w głowie” większości kierowców i mechaników. Jednak jak każdy element silnika czasami także ulega awariom. Przyczyny mogą być różne. Niniejsza publikacja ma na celu przestawienie kilku najczęstszych uszkodzeń pomp, ich przyczyn i wpływu na układ rozrządu, szczególnie wtedy, gdy napędzane są przez pasek rozrządu.

Podstawowe awarie pomp wynikają m.in. z:

• uszkodzeń mechanicznych,
• uszkodzeń eksploatacyjnych,
• nieszczelności.

Do podstawowych przyczyn uszkodzeń mechanicznych można zaliczyć:

• nieprawidłowy montaż pompy,
• nieosiowość układu,
• zbyt mocny/słaby naciąg paska,
• nieprawidłowy dobór paska rozrządu.

Nieprawidłowy montaż pompy może być spowodowany słabym dostępem do układu (mało miejsca), pośpiechem, rutyną mechanika, lub… niewłaściwym doborem pompy do silnika. Na rys. 1 można zauważyć uszkodzenia spowodowane obiciem wirnika pompy o krawędź gniazda podczas niewłaściwego montażu. W dalszej konsekwencji doprowadziło to do całkowitego pęknięcia wirnika i braku chłodzenia silnika.

Czasami dochodzi także do zamontowania pompy nieosiowo, co skutkować może nierównomierną i nieosiową pracą paska. W takim przypadku albo pasek „pływa” i ociera o osłonę rozrządu lub blok silnika, albo jest niszczony (cięty) na kole pompy lub rolkach prowadzących lub napinających, wyposażonych w krawędzie zewnętrzne bieżni (rys. 2).

Nieprawidłowe napięcie paska rozrządu także niekorzystnie wpływa na jakość pracy pompy i jej żywotność. W przypadku zbyt mocnego naprężenia paska może to skutkować awarią nie tylko samej pompy (uszkodzenie łożyska pompy i uszczelnienia, zatarcie, hałasy, wycieki płynu), ale także brakiem współosiowości układu rozrządu i nieprawidłową pracą paska, grożącą jego uszkodzeniem lub zerwaniem. Niektórzy producenci nakazują wręcz, aby po każdorazowej wymianie paska, obowiązkowo sprawdzić jego napięcie. Zdarza się także, że producent, w trosce o bezpieczeństwo układu, wymaga sprawdzenia naprężenia paska rozrządu przed elementami napędzanymi, w tym także przed pompą wody. Takim przykładem może być FIAT, który w swoim silniku 1.2 benz., typu 188 A4 wymaga takiego sprawdzenia w dwóch miejscach: przed napinaczem i przed pompą wody (patrz rys. 3).

Typy awarii pomp wody

Czasami problemem jest także…czytaj dalej

Typy awarii pomp wody

Czasami problemem jest także umiejętność właściwego doboru pasków rozrządu do konkretnego silnika. Najczęstszymi przyczynami są w tym przypadku: niewłaściwa identyfikacja silnika (typ, moc, lata produkcji, oznaczenie silnika) lub stosowanie np. nieaktualnych katalogów doboru. Należy pamiętać, że producenci silników często wprowadzają zmiany konstrukcyjne, które nieuwzględnioneskutkują później brakiem właściwej współpracy paska z elementami napędzanymi. Wystarczy, że zmieni się profil zębów paska, rozstaw między zębami, a już może się okazać, że pompa, która pasowała poprzednio, obecnie spowoduje nieodwracalne szkody. W momencie, gdy moduły zębów paska i pompy nie będą zgodne pasek zacznie przeskakiwać, a jego zęby ulegną uszkodzeniu (naderwania, trwałe odkształcenia). Doprowadzić to może do awarii nie tylko układu chłodzenia (pasek nie napędza pompy), ale również do uszkodzenia silnika (zerwanie paska, brak przeniesienia napędu z wału na wałek rozrządu lub np. pompę wtryskową). Dlatego zawsze trzeba potwierdzać, czy zastosowany pasek i pompa posiadają właściwy, wspólny moduł zębów.

Innym typem awarii pomp wody są uszkodzenia eksploatacyjne. Wynikają one z różnych przyczyn. Najczęstszymi są: niewłaściwy płyn chłodzący, zbyt długi czas eksploatacji lub… pompa niskiej jakości. Użytkownik samochodu i mechanik powinni ze sobą współpracować. Co prawda, pierwszego interesuje najczęściej niski koszt naprawy, a drugiego maksymalny zysk, ale muszą zawsze znaleźć porozumienie w kwestiach dotyczących bezpieczeństwa eksploatacji pojazdu. Oczywiście należy także trzymać się wymagań producenta samochodu w zakresie wymiany płynu chłodzącego czy pompy, ale nie można zapomnieć o zdrowym rozsądku i doświadczeniu mechaników. Zastosowanie płynu o niewłaściwej temperaturze zamarzania lub wrzenia może spowodować nie tylko zamarznięcie/przegrzanie układu, ale również uszkodzenie wirnika, szczególnie jeżeli wykonany jest z tworzywa sztucznego. Niektóre płyny powinny być, zgodnie z wymaganiami producenta pojazdu, wymienione po odpowiednim okresie eksploatacji. Zawsze należy wybrać płyn, który był wcześniej stosowany.

Zastosowanie innych płynów może spowodować rozszczelnienie układu (płyny agresywne) lub jego zamulenie i korozję. W przypadku nieszczelności często dochodzi do uszkodzeń paska rozrządu spowodowanych faktem „wchodzenia” składników płynu chłodniczego w strukturę gumy, usztywniającpasek(zaczynasię kruszyć i pękać), albo powodując rozwulkanizowanie, zmiękczenie materiału (rozdzielenie wszystkich części składowych paska), co w konsekwencji skutkuje diametralnym spadkiem wytrzymałości, który najczęściej prowadzi do zerwania paska i poważnej awarii silnika. Niektórych płynów także nie wolno ze sobą mieszać, bo w wyniku reakcji chemicznej mogą stracić swoje właściwości chłodzące, np. płyny stosowane w samochodach grupy VAG typu G11 (zielono-niebieski) i G12 (różowy). Zamulenie układu i korozja także wpływają na żywotność pompy i skuteczność układu chłodzenia. Mogą one doprowadzić nie tylko do zatkania układu (brak właściwego przepływu), czy też uszkodzenia termostatu, ale również do zablokowania wirnika i wałka pompy, co w konsekwencji może spowodować uszkodzenie zębów paska, jego zerwanie lub spalenie (pasek jest „przeciągany” lub ociera częścią grzbietową o nieruchome koło pompy – w zależności od sposobu przeniesienia napędu).

Część 2. poradnika opublikujemy w przyszłym tygodniu.