Od kilku tygodni media bombardują nas spekulacjami na temat zmian w przepisach dotyczących obowiązkowych badań technicznych pojazdów. Ziarno niepokoju zasiane w sercach kierowców spowodowało prawdziwą lawinę krytyki. My postanowiliśmy spojrzeć na sytuację polskiej branży Stacji Kontroli Pojazdów z nieco innej strony.

Stacje telewizyjne czy popularne portale internetowe reprezentują zazwyczaj punkt widzenia kierowców. Nie stronią przy tym przed straszeniem tej grupy wszelkimi zmianami – wzrostem cen, wysokimi karami za niedopełnienie obowiązków itp. Takie działanie jest przedstawianiem tylko niewielkiego wycinka problemu.

Z jakim problemem się borykamy?

Stacje kontroli pojazdów w Polsce działają praktycznie na zasadach wolnorynkowych. Są prowadzone przez przedsiębiorców, podobnie jak np. warsztaty samochodowe. Tak samo jak warsztaty, SKP muszą także zabiegać o klientów, mimo że świadczą przecież zupełnie inne usługi – usługi związane z bezpieczeństwem poruszania się po drogach publicznych.

Konkurencja pomiędzy stacjami KP, a jednocześnie szybki wzrost ich liczby doprowadził przez ostatnie lata do patologicznej sytuacji. Przejście przez pojazd obowiązkowego przeglądu z wynikiem pozytywnym stało się niezwykle proste. Zdarzało się, że właściciele SKP naciskali na diagnostów, by ci "przepuszczali" jak najwięcej samochodów. Chodzi przecież o klientów, którzy urażeni negatywnym wynikiem badania, mogą zwyczajnie pojechać do konkurencji. Prawdziwym kuriozum stały się gratisy dodawane do badania technicznego (np. darmowe umycie pojazdu) oraz billboardy zachęcające kierowców sloganami typu "U nas przegląd zawsze na plus".

W opisywanej sytuacji zmiana przepisów dotyczących SKP jest absolutnie konieczna i nie można jej traktować jako "widzi mi się" kończącego kadencję rządu. Wręcz przeciwnie – działania w tej kwestii były postulowane przez branżę od wielu lat.

O co chodzi diagnostom i właścicielom stacji kontroli pojazdów?

Niekoniecznie o pieniądze! Faktem jest, że obowiązkowe badania techniczne pojazdów funkcjonują według niezmienionych stawek za usługę od 2004 roku. Nietrudno sprawdzić, ile można było w tamtym czasie kupić za 100 zł, a ile można kupić dziś. Wzrosły też wynagrodzenia, tymczasem ceny przeglądów w Polsce wciąż utrzymują się na tym samym poziomie. Mimo to, pewna część przedstawicieli branży nie stawia na pierwszym miejscu postulatu wzrostu opłat. Dlaczego?

Przede wszystkim z obawy przed konkurencją. Dopóki przeprowadzanie badań technicznych było intratnym biznesem, wielu przedsiębiorców decydowało się na zainwestowanie we własną stację KP. Obecnie nowe stacje nadal powstają, ale już rzadziej, lecz branża obawia się ponownego skoku w momencie podwyższenia opłat.

Najpilniejsze potrzeby branży SKP wskazać miała grupa robocza, powołana przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju. Grupa skupiła przedstawicieli organizacji działających na rzecz poprawy ruchu drogowego. Mimo wzajemnych różnic, grupa przedstawiła swoje postulaty Ministerstwu. Tłem całej sprawy jest nowa regulacja unijna – dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady UE 2014/45/UE, która musi zostać wprowadzona we wszystkich państwach wspólnoty już w 2017 r.

Co istotne, europejska dyrektywa w znacznym stopniu pokrywa się z tezami, wypracowanymi przez branżowe organizacje. Nadchodzi ostatni moment na zaproponowanie i wdrożenie nowych regulacji.

Konieczność a nie fanaberia – co trzeba zmienić, co się zmieni?

Media obiegły pierwsze informacje na temat propozycji Ministerstwa, będących odpowiedzią na tezy grupy roboczej. Warto zauważyć, że te propozycje nie zostały przedstawione oficjalnie na forum publicznym jako gotowy projekt. To raczej założenia co do planowanych zmian, którym dużo jeszcze brakuje do zapisów w ustawie.

W medialnym zgiełku zwrócono uwagę przede wszystkim na koncepcje zmian, które mogą wpłynąć na sytuację kierowców. W zasadzie pominięto jeden z podstawowych problemów branży SKP, którym są problemy administracyjne, związane z nadzorem nad badaniami. Obecnie nadzór nad stacjami mają starostwa. Jest to ponad 300 organów, które w przypadku wielu kwestii istotnych dla SKP nie mówią jednym głosem. Skutkuje to bałaganem administracyjnym i licznymi problemami diagnostów i właścicieli stacji. Nadchodząca zmiana systemu ma ten problem raz na zawsze rozwiązać. Zamiast rozbicia dzielnicowego, Ministerstwo proponuje oddanie władzy nadzorczej jednemu organowi. Może to być Dyrektor Transportowego Dozoru Technicznego.

Najbardziej kontrowersyjna jest kwestia opłat. Zmiany mają przynieść dodatkowe koszty administracyjne. Zostaną one przełożone na właścicieli pojazdów. Według pierwszych zapowiedzi, suma nowych opłat nie powinna wynieść więcej niż kilka złotych przy każdym przeglądzie. Ministerstwo straszy jednak wysokimi karami za niedopełnienie obowiązku wykonania przeglądu.

Kara w wysokości 100% kosztu badania ma zostać nałożona na każdego, kto spóźni się z przyjazdem na badanie techniczne choćby o 1 dzień. Ta propozycja bardzo nie podoba się kierowcom. Narażeni na poważniejsze niż dotąd sankcje za niedopełnienie swoich obowiązków mają być także diagności. Zmieni się także system ich szkolenia. Proponuje się odbywanie cyklicznych kursów doszkalających, których celem ma być zapoznanie się z nowościami na ewoluującym rynku motoryzacyjnym. Kursy miały by być obowiązkowe i płatne.

To nie koniec. Polskie SKP pod względem poziomu i jakości wyposażenia są w europejskiej czołówce, mimo to przedstawiciele Państwa uważają, że kontroli nigdy dość. Do dotychczasowych, zapowiedzianych kontroli Inspektorów TDT dołączą te niezapowiedziane oraz wykonywane metodą tajemniczego klienta. Inspektor, udając "zwykłego" kierowcę przyjedzie na stację sprawnym lub celowo uszkodzonym samochodem.

Jednym z elementów całej tej układanki ma być obowiązek wnoszenia opłaty jeszcze przed wykonaniem badania, tak aby kierowca nie mógł wywierać nacisku na diagnostę odrzucającego niesprawny samochodów.

Tyleż groteskowym co powszechnym problemem w dzisiejszych czasach jest konieczność wymiany dowodu rejestracyjnego pojazdu, gdy skończą się w nim pola potwierdzające wykonanie przeglądu. Zmiana przepisów ma tą konieczność wyeliminować. Diagności prawdopodobnie w ogóle nie będą nabijać pieczątek w dowodzie. Mają za to wystawiać zaświadczenie odbycia przeglądu oraz dawać naklejkę na szybę, która ma być informacją dla kontroli drogowej o tym, że pojazd posiada ważne badanie techniczne. Mimo funkcji, którą spełnia naklejka, zaświadczenie i tak trzeba będzie wozić ze sobą. Kolejnym zabezpieczeniem ma być obowiązkowa fotografia pojazdu podczas badania.

Kiedy przeglądy na nowych zasadach?

Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju dość późno zabrało się na poważnie za propozycje organizacji branżowych dotyczących zmian w systemie badań technicznych pojazdów. Postanowienia dyrektywy europejskiej, ze względu na posiadaną infrastrukturę, mogły być w naszym kraju wcielone w życie bez większych problemów w krótkim czasie. Ów czas nagli. Termin implementacji dyrektywy to 20 maja 2017 r. – do tej pory musi zostać wprowadzona nowelizacja ustawy "Prawo o ruchu drogowym" wraz z wszystkimi aktami wykonawczymi. Nowe przepisy mogą zacząć obowiązywać najpóźniej w rok po implementacji.