Czujnik temperatury spalin jest jednym z grupy czujników temperatur dostarczających informacje do jednostki sterującej silnikiem. Określana jest temperatura zasysanego powietrza, płynu chłodzącego, oleju, spalin, paliwa. Powodem zbierania tych danych jest dokładne określenie warunków, w jakich pracuje silnik w celu ustalenia właściwych w danym momencie możliwości jego pracy. Duży zakres dostarczanych informacji pozwala sterować silnikiem w taki sposób, aby jego parametry były jak najlepsze z zachowaniem równowagi zużycia paliwa i wpływu na środowisko naturalne.

Czujnik temperatury spalin to jeden z czujników wykorzystywanych w procesie sterowania silnikiem. Stosuje się go do określania temperatury spalin w układzie recyrkulacji spalin, w systemie filtra cząstek stałych czy katalizatorów. Czujniki tego typu są również elementami zabezpieczającymi podzespoły silnika przed przegrzaniem oraz stanowią część systemów autodiagnostyki silnika.

Czujnik temperatury spalin może występować jako konstrukcja NTC lub PTC. W rozwiązaniu NTC stosuje się zwykle metalowe elementy mierzące, których rezystancja maleje wraz ze wzrostem temperatury. Czujniki PTC to półprzewodniki, których rezystancja rośnie gdy rośnie temperatura. Układy kontrolne współpracujące z czujnikami obu typów nie mierzą bezpośrednio rezystancji czujnika. Stosowany jest prosty interfejs między czujnikiem a układem elektronicznym sterownika, który generuje zmiany napięcia powodowane przez zmiany rezystancji czujnika.

Czujnik temperatury spalin zwykle umieszczony jest w kolektorze wylotowym przed katalizatorem lub filtrem cząstek stałych. Stosuje się go zarówno w silnikach benzynowych jak i z zapłonem samoczynnym. Zastosowanie czujnika temperatury spalin w systemie filtra cząstek stałych wpływa na skrócenie czasu oczyszczania filtra, a co za tym idzie zmniejszenie zużycia paliwa i zmniejszenie chwilowej emisji toksyn emitowanych podczas oczyszczania filtra przez silnik. Dzięki czujnikowi, samooczyszczanie filtra cząstek stałych może być uruchamiane w najbezpieczniejszym dla środowiska momencie. Dane z czujnika temperatury spalin mogą zapobiec przegrzaniu się katalizatora w silniku benzynowym. Przy zbytnim wzroście temperatury wykrytym przez czujnik, układ sterujący koryguje skład mieszanki tak, aby schłodzić katalizator (wzbogacenie mieszanki). Czujnik ten zabezpiecza także turbosprężarkę. Przy zbyt wysokiej temperaturze tego zespołu ograniczane jest ciśnienie doładowania lub zwiększany jest przepływ chłodziwa lub oleju.

Czujniki temperatury spalin pracują w bardzo trudnych warunkach, poddane są działaniu wysokiej temperatury i silnym drganiom układu wydechowego. Obluzowanie, zniszczenie zamocowania lub przegrzanie elementu mierzącego to główne przyczyny awarii tych czujników. Wadliwe działanie czujnika temperatury spalin może objawiać się brakiem sygnału, zwarciem linii sygnałowej z masą lub zasilaniem czujnika. Te usterki zwykle wykrywane są przez system EOBD. Są też przypadki braku sygnalizacji błędu czujnika mimo, że nie działa on właściwie. Ma to miejsce, gdy dane z czujnika znajdują się w polu jego wiarygodności, ale nie zmieniają się lub zmieniają w sposób niewłaściwy zależnie od wartości mierzonego medium. Takie awarie przysparzają zwykle wielu kłopotów i wymagają wnikliwej diagnostyki wszystkich elementów układu, w którym zostały zastosowane.

Do głównych usterek wynikających z awarii czujnika spalin można zaliczyć podwyższenie zużycia paliwa związane z niewłaściwym sterowaniem systemu EGR i/lub procesem samooczyszczania filtra cząstek stałych, przegrzewanie się katalizatora oraz zbyt wysokie lub zbyt niskie ciśnienie doładowania silnika.

Wadliwie działającego czujnika temperatury spalin nie da się naprawić, trzeba wymienić go na nowy. Przy wyborze części zamiennych należy korzystać z wyrobów renomowanych producentów. W ofercie czujników spalin firmy HELLA znajduje się ponad 100 referencji pokrywających niemal 85% obecnego europejskiego parku samochodów osobowych i dostawczych. Wiele z tych czujników to produkty z fabrycznego pierwszego montażu. W marcu oferta Helli powiększa się o kolejne 18 referencji, m.in do silników 1.6 TDI i 2.0 TDI grupy VW, a także Mercedesów klasy C, E, CLS, M, GL oraz Sprintera i Vito.