Jakie są oznaki uszkodzenia systemu poziomowania reflektorów ksenon (regulacji zasięgu świateł)? W jaki sposób diagnozować ten problem? Przedstawiamy kompendium wiedzy na ten temat.

Źle ustawione reflektory z żarnikami ksenonowymi powodują oślepianie innych kierowców bardzo silnym strumieniem światła. Może to doprowadzić do wypadku. Jednym z powodów oślepiania innych kierowców może być awaria systemu poziomowania reflektorów ksenon (regulacji zasięgu świateł).

Samochody fabrycznie wyposażone w reflektory z żarnikami ksenonowymi, mają na wyposażeniu układ poziomujący reflektory. Jego zadaniem jest dostosowywanie zasięgu świateł (granicy światła i cienia) do stanu auta. Hamowanie, przyspieszanie, kołysanie podłużne, duże obciążenie samochodu i stan zawieszenia mają wpływ na to, jaki jest zasięg świateł. Układ zapobiega oślepianiu innych kierowców podczas jazdy. Jego stosowanie jest wymagane ustawowo.

W starszych samochodach stosowano ręczny system regulacji zasięgu świateł ksenon. Kierowca obsługiwał go przy użyciu przełącznika. Nie było to rozwiązanie doskonałe. Wielu kierowców zapominało o konieczności ręcznej regulacji zasięgu, albo w ogóle nie wiedziało, jak ten system obsługiwać.

Dlatego też standardem stały się automatyczne systemy poziomowania i regulacji zasięgu świateł, wyposażonych w żarniki ksenon.

O czym warto pamiętać? W przypadku samochodów z fabrycznym oświetleniem ksenon, stosuje się dodatkowo inny układ, zapobiegający oślepianiu. To spryskiwacze i wycieraczki, mające na celu oczyszczanie kloszy reflektorów.

Musimy też wspomnieć o tzw. źródłach światła HID. To tanie zamienniki reflektorów ksenon (ze źródłem światła i małą przetwornicą), montowane samodzielnie przez kierowców w standardowych reflektorach, dostosowanych fabrycznie do żarówek halogenowych. Ze względu na brak układu poziomowania i regulacji zasięgu światła, a także brak układu oczyszczania klosza (z wycieraczką i spryskiwaczem) HIDy oślepiają innych kierowców. Są zabronione przez prawo, nie wolno stosować ich na drogach publicznych.

Dwa rodzaje automatycznych systemów regulacji zasięgu świateł ksenon

System automatycznej regulacji zasięgu świateł składa się z:

• Sterownika elektronicznego, przetwarzającego na bieżąco sygnały z czujników i regulującego pracą nastawników reflektora,
• Czujników osi przedniej i osi tylnej. W samochodach kompaktowych (z mniejszym rozstawem osi) zazwyczaj montuje się tylko czujniki osi tylnej, gdyż zmiany pochylenia wskutek obciążenia auta występują w przeważającej części na osi tylnej,
• W niektórych zestawach świateł ksenon (np. Hella) montuje się czujniki ultradźwiękowe, które mierzą odległość osi od jezdni. Standardowo stosuje się czujniki indukcyjne,
• Włącznika świateł,
• Elementu nastawczego, regulującego położenie reflektora.

System korzysta także ze wskazań czujnika prędkości obrotowej.

W samochodach kompaktowych (i innych, o małym rozstawie osi, wyposażonych w żarniki ksenon) producent auta mógł zastosować sterownik zasięgu świateł, zintegrowany z indukcyjnym czujnikiem poziomu pojazdu na tylnej osi.

Jak to działa?

Sterownik systemu stale monitoruje dane z czujników osi przedniej i tylnej (dane ugięcia). Na bieżąco porównuje je z danymi, zapisanymi w pamięci (algorytmy). Na tej podstawie steruje napędami nastawników w reflektorach z żarnikami ksenon.

Stosuje się dwa rozwiązania:

• System pseudostatyczny – kompensuje długotrwałe zmiany pochylenia karoserii. A zatem przede wszystkim te, które są spowodowane silnym obciążeniem auta.
• System dynamiczny – stosowany jest w większości współczesnych aut. Kompensuje zmiany spowodowane silnym obciążeniem auta, a także zmiany wynikające ze stanu jazdy: przyspieszania, hamowania itd.

W systemie dynamicznym działanie sterownika i nastawników jest bardzo szybkie – zmiany następują w ułamkach sekundy. Do sterowania nastawnikami reflektorów wykorzystuje się silniki krokowe (np. inteligentne silniki krokowe ISM firmy Hella, precyzyjnie wysterowane, z możliwością diagnostyki).

Awarie układu regulacji zasięgu świateł

W przypadku awarii układu regulacji zasięgu świateł, reflektory zatrzymują się w aktualnej pozycji. Na desce rozdzielczej powinna zapalić się kontrolka ostrzegawcza, a na ekranie komputera pokładowego ostrzeżenie tekstowe.

Najczęstsze przyczyny awarii układu regulacji zasięgu świateł w technologii ksenon to:

• Awaria napędów nastawników reflektorów (silników krokowych) albo ich zasilania.
• Awaria czujnika położenia auta na przedniej albo na tylnej osi.
• Awaria sterownika.
• Montaż nowego sterownika (np. po uszkodzeniu albo po wypadku), ale bez jego odpowiedniego zakodowania.
• Reflektory nie zostały wyregulowane (ustawienie podstawowe).
• Awaria (uszkodzenie mechaniczne, rozłączenie) przewodu transmisji danych.
• Brak zasilania (awaria przewodów zasilających, styków itd.).
• Uszkodzenia mechaniczne poszczególnych elementów (np. uszkodzenia mechaniczne przewodów, uszkodzenia mechaniczne czujników, uszkodzenia mechaniczne reflektorów po kolizji).

Aby przeprowadzić kalibrację, regulację i sprawdzenie układu, niezbędny jest tester diagnostyczny.

Prosty sposób. Można również sprawdzić, czy system w ogóle działa bez korzystania z testera (wstępna diagnostyka). W tym celu należy ustawić auto (nieobciążone, na równej powierzchni) w odległości ok. 10 metrów od pionowej ściany, uruchomić silnik i włączyć oświetlenie. Następnie należy mocno obciążyć bagażnik auta i sprawdzić, czy ustawienie zasięgu reflektorów automatycznie się zmienia.

Sprawdzenie sprawności systemu regulacji zasięgu świateł przy użyciu testera

• Ustawić auto na równej powierzchni. Samochód nie może być obciążony.
• Przed pojazdem ustawić urządzenie do ustawiania reflektorów, np. SEG (Hella Gutmann Solutions).
• Włączyć światła mijania.
• Sprawdzić właściwe ustawienie granicy światła i cienia.
• Obciążyć auto – załadować bagażnik. W przypadku aut z dynamicznym systemem regulacji zmiana zasięgu powinna nastąpić w ułamku sekund (jest rejestrowana jako drgnięcie na ekranie kontrolnym SEG). W przypadku aut z pseudostatycznym systemem regulacji na zmianę zasięgu świateł trzeba poczekać kilka sekund.

UWAGA: w niektórych autach z dynamiczną regulacją zasięgu regulacja działa tylko podczas jazdy.

Co należy sprawdzić, jeśli regulacja nie działa we właściwy sposób?

• Napięcie zasilające napędów nastawników, sterownika i czujników osi przedniej i tylnej.
• Skontrolować parametry i wartości rzeczywiste za pomocą testera diagnostycznego.
• Sprawdzić, czy czujniki osi przedniej i tylnej są zamontowane we właściwy sposób i nie wykazują uszkodzeń mechanicznych.

Do przygotowania artykułu wykorzystaliśmy materiały od firmy Hella.