Wprowadzenie nowego czynnika chłodniczego spowoduje konieczność doposażenia serwisów samochodowych w nowe urządzenia oraz przeszkolenie personelu. Liczne kontrowersje wśród producentów samochodów odnośnie bezpieczeństwa stosowania R1234yf wpłynęły na nowe wymagania względem urządzeń obsługowych oraz technologii prowadzenia obsługiwań i napraw klimatyzatorów samochodowych.

Jest pewne, że opanowanie nowej kategorii usług będzie wiązało się z poniesieniem znaczących kosztów. Inwestor narażony jest na oddziaływania dostawców sprzętu, przewidywanych przyszłych regulacji prawnych oraz zaleceń różnych organizacji normalizacyjnych. Jak zminimalizować ilość błędów przy kompletowaniu wyposażenia? Jak stworzyć bezpieczne stanowisko pracy? – to typowe problemy, z którymi muszą się borykać przedstawiciele warsztatów.

Czynniki ryzyka przy stosowaniu R1234yf

W roku 2009 zakończył sie projekt badawczy zorganizowany przez SAE International (Society of Automotive Engineers – Stowarzyszenie Inżynierów Motoryzacji) pod nazwą Cooperative Research Project 1234-3 (CRP1234-3). Zespół badawczy zrzeszający większość producentów samochodów stwierdził, że R-1234yf jest bezpieczną i dopuszczalną alternatywą dla mobilnych systemów klimatyzacyjnych, które można wykorzystać do stworzenia nowych standardów ochrony środowiska.
Jednakże w międzyczasie indywidualnie prowadzone doświadczenia wystraszyły takich potentatów jak Daimler AG czy AUDI, BMW i Volkswagen. Aby ostatecznie zweryfikować zagrożenia badania kontynuuje od ubiegłego roku nieco pomniejszony zespół CRP1234-4, który wyda ostateczną opinię do końca czerwca 2013 r.

Już obecnie wiadomo jest, gdyż wykazano to na podstawie licznych testów, że nie występuje szczególny wzrost zagrożeń. Zapalenie się R1234yf w trakcie kolizji drogowej jest mało prawdopodobne. Do  zapłonu potrzebne są bardzo wyidealizowane warunki niewystępujące w rzeczywistości. Czynnik chłodniczy R1234yf uzyskał już odpowiednie certyfikaty i został dopuszczony do sprzedaży i stosowania w Europie i USA.

Do czynników ryzyka związanych z pracą z R1234yf zalicza się:

• lekką palność,
• tworzenie trującego gazu w czasie spalania.

Zalecenia przy pracy z R1234yf są zatem następujące:

• intensywnie wentylować stanowiska pracy
• zachować szczególną ostrożność, gdy stanowiska pracy wyposażone są w kanały przeglądowe – gaz jest cięższy od powietrza i może gromadzić się w zagłębieniach
• zakazać używania otwartego ognia i palenia tytoniu
• nie naprawiać elementów instalacji klimatyzacji przez spawanie czy lutowanie
• zachować szczególną uwagę, aby nie przepełniać układów klimatyzacji
• zakazać czyszczenia elementów instalacji i sprawdzania szczelności za pomocą sprężonego powietrza
• zakazać wykonywanie retrofitu – nie wolno przezbrajać starych instalacji na nowy czynnik

Powyższe zalecenia nie są niczym nowym i podobne środki ostrożności powinny dotyczyć R134a. Niepalność gazu R134a nie oznacza, że w podwyższonych temperaturach gaz ten nie rozpada się i nie tworzy substancji trujących. W czasach gdy stosowano R12 mówiono o wywiązywaniu się gazu bojowego fosgenu przy jego podgrzaniu – a później badania wykazały, że w wyniku reakcji uwalnia się trujący chlor.

Zalecenia przy pracach z R1234yf

Należy brać pod uwagę, że wystąpią znaczące różnice w odniesieniu do dotychczasowych prac z R134a. Pojawiły się nowe zalecenia i ograniczenia, poniżej ważniejsze z nich:

• zwracać uwagę na rodzaj oleju chłodniczego w klimatyzatorze, układy będą napełniane innym olejem chłodniczym, trzeba będzie posiadać gamę różnych olejów,
• zabezpieczyć przed zanieczyszczeniem czy zmieszaniem różnych czynników chłodniczych, co może wywoływać nieprawidłowe działanie lub uszkodzenia instalacji. Zmieszanie czynnika R134a i R1234yf w stosunku 50:50 spowoduje podwyższenie ciśnień w układzie o ok. 8%. Nienormalne wartości ciśnień mogą zmylić nadzorujący układ sterujący i diagnostyczny
• nie dopuszczać do przepełnienia układu czynnikiem, w żadnym wypadku nie stosować metody dopełniania czynnikiem wg wskazań manometrów serwisowych
• stosować certyfikowane i nowe fabrycznie części zamienne. Przewody sztywne i parowniki muszą być specjalnie dostosowane do R1234yf, nie wolno ich naprawiać ani też używać części pochodzących z demontażu
• nie wystawiać zbiorników czynnika chłodniczego i stacji obsługowych na działanie oświetlenia słonecznego. Temperatura zbiornika czynnika nie może przekraczać 52 st. C,
• czynności obsługowe wykonywać starannie, nie dopuszczać do dozowania nadmiernej ilości oleju i środka barwiącego. Nadmierne warstwy olej-barwnik na ściankach wymienników ciepła znacznie silniej obniżają skuteczność klimatyzacji w porównaniu z instalacjami R134a.

Charakterystyka wyposażenia obsługowo- naprawczego

Zalecenia funkcjonalne dla…czytaj dalej

Charakterystyka wyposażenia obsługowo- naprawczego

Zalecenia funkcjonalne dla producentów urządzeń warsztatowych wydaje SAE w postaci norm. Zalecenia SAE zazwyczaj przejmują producenci samochodów i rekomendują autoryzowanym sieciom serwisowym. Dobrowolnie tworzonym normom poddają się również europejscy producenci urządzeń. Oto nowości w stacjach obsługowych do R1234yf, wykonujących odzysk-oczyszczenie-napełnienie: 

• zastosowanie komponentów redukujących możliwość iskrzenia – czyli hermetyczne przekaźniki i włączniki, specjalne silniki, wysokiej jakości złączki elektryczne,
• dodatkowy wentylator w obudowie
• specjalne szybkozłączki serwisowe
• zbiornik czynnika w kolorze białym z czerwonym paskiem
• dwustopniowe zabezpieczenie przed napełnieniem nieszczelnego układu:
  – wytworzenie podciśnienia i sprawdzenie czy ciśnienie nie wzrasta – czułość 0.3 g/rok;
  – napełnienie układu w 10% wymaganej ilości czynnika i monitorowanie ciśnienia. W przeciągu 5 minut ciśnienie nie może obniżyć się więcej niż 10%.

Negatywny wynik jednego z powyższych testów szczelności zatrzymuje cykl obsługowy.

Zgodne z zaleceniami  SAE J2843 stacje obsługowe powinny być wyposażone w wbudowany identyfikator rodzaju czynnika bądź wyposażone w złącze USB, do którego można wysłać sygnał z ręcznego identyfikatora, co pozwoli na rozpoczęcie odzysku. W praktyce wskazuje się, że lepszy będzie próbnik zewnętrzny, gdyż uniknie się zanieczyszczania układu, gdyby przypadkiem instalacja zawierała R134a lub inny gaz. Ponadto posiadanie identyfikatora zewnętrznego jest bardzo istotne z punktu widzenia uniknięcia kosztów powstających przy ewentualnym przeciekach, które można wtedy wykryć i zlokalizować. Ponieważ R1234yf jest obecnie ok. 10 razy droższy od R134a dobry identyfikator będzie pożytecznym wyposażeniem.

Dozowniki oleju i barwnika

Sprężarki elektryczne samochodów hybrydowych Hyundai i Kia wymagają olejów PVE (na bazie eteru poliwinylowego), a nie POE (estrowego). Mercedes Europejski oraz BMW zastosowały nowy rodzaj oleju PAG (na bazie polialkiloglikoli). Instalacje R1234yf to zapewne kolejne odmiany olejów PAG. Czy do każdego oleju ten sam rodzaj barwnika kontrastowego – może okazać się, że nie.

Zwiększenie ilości rodzajów oleju i barwników – komplikuje konstrukcje urządzeń obsługowych. Wymagania dla przy obsłudze samochodów hybrydowych mówią o dopuszczalnym maksymalnym zanieczyszczeniem oleju nie większym niż 0,1%. W praktyce warsztatowej godna polecenia jest metoda przechowywania poszczególnych olejów w hermetycznych pojemnikach i stosowanie ich indywidualnych dozowników. Metoda ta polega na uzupełnieniu ilości oleju dopiero po napełnieniu instalacji czynnikiem. Dokładnie tę ilość oleju, która wydostała się z instalacji, dozuje się aplikatorem z szybkozłaczką. Uzyskanie prawie 100% braku domieszek do właściwego oleju jest nietrudne w tym wypadku.

Ilość oleju w instalacji z R1234yf

W nowych instalacjach będzie mniej oleju w sprężarce i także czynnika z olejem mniej będzie krążyć w układzie. Zdarza się, że za dużo oleju zmniejsza chłodzenie. To dlatego, że nadmiernej grubości warstwa oleju pokrywa wewnętrzne powierzchnie parownika i skraplacza, izoluje je i zmniejsza wymianę ciepła. R1234yf jest mniej wydajny w transporcie energii cieplnej niż R134a, więc mniejsze ilości oleju będą mogły przepływać przez system. Wymagania względem ilości i właściwości oleju będą jeszcze bardziej krytyczne. Co to oznacza dla technologii obsługi z nowym R1234yf? – otóż wymagania względem staranności, czystości, wiedzy, stosowania zaleceń indywidualnych producentów zwiększą się. Błędy w wykonaniu usługi mogą objawiać się natychmiastowo i skutkować stratami finansowymi.

Złe, wieloletnie przyzwyczajenia polegające na dodawaniu przy każdej okazji 20 ml oleju (uniwersalnego) oraz kilku ml barwnika będą niedopuszczalne. Instalacja R134a mogła przyjąć kilka – kilkanaście takich operacji, a stopniowe obniżanie sprawności chłodzenia nie pozwalało na kojarzenie pogorszenia stanu technicznego z konkretnym warsztatem samochodowym. Nowe instalacje będą wrażliwsze na błędy obsługowe. 

Jakie są niezbędne zakupy, aby rozpocząć pracę z R1234yf?   

Właściciel serwisu samochodowego powinien posiadać:

1. Stację obsługową, wykonującą odzysk i napełnianie, przystosowaną do R1234yf. Stacje dwuczynnikowe R134a/R1234yf sprawdzą się w warsztatach, gdzie usługa napełnienia klimatyzacji będzie sporadyczną, warsztaty, w których w sezonie wiosennym ustawiają się kolejki samochodów, powinny posiadać dwie oddzielne stacje na R134a i R1234yf, gdyż w tym samych czasie mogą być obsługiwane dwa samochody równocześnie
2. Identyfikator czynnika chłodniczego. Jest to dość drogie urządzenie, ale nieobowiązkowe. O tym czy zakupić taką opcję do swojej stacji obsługowej, czy posiadać urządzenie zewnętrzne przenośne czy też wstrzymać się z zakupem do lepszych czasów, każdy decyduje we własnym zakresie. Zalecenia dla serwisów autoryzowanych mówią, aby kupić.
3. Detektor nieszczelności elektroniczny. Wyposażenie nieobowiązkowe ale przydatne. Uwaga, proszę sprawdzać przy zakupie czy urządzenie wykrywa również nowy gaz
4. Zestaw do lokalizacji nieszczelności UV, również z oznaczeniami informującymi o zastosowaniu z R1234yf
5. Stacja do płukania instalacji z przeznaczeniem do nowego i starego czynnika. Będzie przydatna, gdy przyjedzie samochód z mieszaniną gazów i/lub zbyt dużą ilością oleju.

Ponadto należy przeszkolić personel w doświadczonej w tym zakresie firmie, dokupić drobne narzędzia specjalne, sprawdzić wentylację stanowiska pracy i będziemy gotowi na nowy zakres usług.