Zbliża się sezon, w którym kierowcy przypominają sobie, że ich samochód jest wyposażony w klimatyzację. Zanim tłumnie zjadą się do serwisów na jej przegląd, przypominamy historię i najczęstsze usterki tego układu.

Początków klimatyzacji samochodowej należy szukać jeszcze w latach 30. XX wieku w Stanach Zjednoczonych. Pierwszym samochodem produkowanym seryjnie, w którym zastosowano klimatyzację był Chrysler Imperial w wersji Airtemp. Model ten w znacznej mierze przyczynił się do popularyzacji klimatyzacji na pokładzie samochodów.

Klimatyzacja w Europie pojawiła się znacznie później. Na szeroką skalę zaczęła być montowana w samochodach średniego segmentu w latach 90. Dzisiaj klimatyzacja stała się praktycznie standardem we wszystkich modelach samochodów, jednak ze względu na skomplikowanie układu od czasu do czasu lubi się popsuć. Poniżej przypominamy, jak zbudowany jest układ klimatyzacyjny oraz najczęstsze usterki.

Jak zbudowana jest klimatyzacja
Cykl chłodniczy składa się z czterech głównych elementów: parownika, sprężarki, skraplacza i zaworu rozprężnego. Dwa z nich odpowiadają za wzrost i spadek ciśnienia oraz temperatury, dwa pozostałe służą odprowadzaniu ciepła.

1. Skraplacz – podczas pracy nagrzewa się, a ciepło to odbierane jest przez opływające go powietrze podczas ruchu pojazdu. Tutaj czynnik chłodzący przechodzi ze stanu gazowego w stan ciekły.
2. Sprężarka (kompresor) – zapewnia obieg płynu (czynnika chłodzącego) w systemie klimatyzacji. Napędzana jest za pomocą paska klinowego od silnika.
3. Zawór rozprężny – zmniejsza ciśnienie czynnika chłodzącego i zmienia czynnik chłodzący ze stanu ciekłego w gazowy. Przy rozprężaniu następuje znaczny spadek temperatury.
4. Parownik – powstałe wokół parownika wskutek rozprężania czynnika chłodzącego powietrze o niskiej temperaturze jest nadmuchiwane wentylatorem do wnętrza pojazdu.
5. Osuszacz – do układu klimatyzacji, mimo jej dobrej szczelności, zawsze dostaje się niewielka ilość wilgoci z zewnątrz. Jest to spowodowane mikroporami węży i innych elementów układu chłodniczego. Za eliminację tej wilgoci z układu odpowiedzialny jest właśnie osuszacz.

Kompresor klimatyzacji odpowiedzialny jest za sprężanie gazowego czynnika chłodniczego. Proces ten powoduje podniesienie jego temperatury i ciśnienia. Następnie czynnik trafia do skraplacza (chłodnica klimatyzacji), gdzie następuje obniżenie jego temperatury. Dzieje się to na skutek skroplenia, któremu zawsze towarzyszy oddanie temperatury na zewnątrz.

Następnie skroplony płyn, już w formie ciekłej, doprowadzany jest przewodami do osuszacza w którym znajduje się filtr odpowiedzialny za usunięcie wilgoci oraz zanieczyszczeń z układu. Następnie w zaworze rozprężnym do parownika płyn zostaje rozprężony, co powoduje zmianę jego stanu skupienia. Przekształceniu w gaz towarzyszy spadek temperatury i ciśnienia. Dzięki temu skomplikowanemu obiegowi, do kabiny trafia zimnie powietrze, którym może ochłodzić się kierowca w upalne dni.

Najczęstsze przyczyny i objawy awarii
Poniżej przedstawiamy listę najczęstszych awarii układu klimatyzacji. Należy jednak pamiętać, że każdy przypadek wymaga dokładnej diagnozy.

• Zbyt mała ilość czynnika chłodniczego w układzie powoduje obniżenie wydajności chłodzenia i zatarcie sprężarki na skutek złego smarowania. Główne przyczyny to niewłączanie klimatyzacji przez długi czas (np. tylko latem),
• Czynnik chłodniczy może wyciekać z układu poprzez przeciekający skraplacz, wężyk lub rurkę,
• Uszkodzenie koła DL sprzęgła „zrywnego” skutkujące brakiem pracy sprężarki. Prawie we wszystkich przypadkach powodem jest nadmierny obrót kątowy koła pasowego wieloklinowego. Inną przyczyną może być za mała ilość czynnika chłodniczego,
• Hałas podczas uruchamiania klimatyzacji może być wynikiem poślizgu paska klinowego, uszkodzenia sprzęgła sprężarki, poluzowania jej mocowania lub awarii tego elementu, np. zatarcia,
• Niewłaściwy olej lub barwnik UV mogą wpływać na złe smarowanie sprężarki i zatykanie zaworu rozprężnego lub dyszy dławiącej,
• Niewystarczające sprężanie cieczy, które skutkuje zatarciem sprężarki lub hałasem. Zazwyczaj powodowane jest zbyt dużą ilością oleju w układzie oraz ładowaniem ciekłego czynnika do strony niskiego ciśnienia,
• Niedokładne oczyszczenie cyklu chłodniczego po zatarciu sprężarki w układzie chłodniczym. Przy awarii sprężarki, wymagana jest wymiana większej ilości części układu, a inne potrzebują intensywnego płukania. Usterka trudna w wykryciu. Może powtarzać się do czasu właściwgo zdiagnozowania przyczyny,
• Niewystarczająca wymiana ciepła w skraplaczu powoduje wysokie naprężenie termiczne sprężarki prowadzące do jej zatarcia. Przyczyną jest albo brak konserwacji, który prowadzi do zanieczyszczenia zbierającego się między skraplaczem a chłodnicą, albo uszkodzony wentylator skraplacza. Awarię można rozpoznać po tym, że chłodzenie działa, ale z przerwami,