Mija pół wieku od kiedy firma Bosch opracowała prototyp pojazdu wyposażonego w elektroniczny układ sterowania skrzyni biegów.

Elektronicznie sterowana skrzynia w Glasie 1700

Inżynierowie wykorzystywali model Glas 1700 – nowoczesnego sedana klasy średniej jako pojazd badawczy dla zupełnie nowego typu systemu. Elektroniczne sterowanie zastosowane w manualnej skrzyni biegów miało zwolnić kierowcę od konieczności wciskania pedału sprzęgła i ręcznego operowania dźwignią zmiany biegów. To rozwiązanie zostało opracowane pod kierownictwem młodego inżyniera Hermanna Scholla, który obecnie jest honorowym przewodniczącym Grupy Bosch. Układ został zaprojektowany jako przystępna cenowo alternatywa dla drogich automatycznych skrzyń biegów, które wówczas były oferowane prawie wyłącznie w luksusowych limuzynach. W 1965 roku zostało wyprodukowanych kilkaset takich układów dla samochodu Glas 1700.

– „Jednak elektroniczne sterowanie skrzyni biegów wyprzedzało swoje czasy. Rynek nie był gotowy na takie rozwiązanie" – wspomina Hermann Scholl.

Ponadto w tym właśnie czasie rodzinna firma Glas została przejęta przez BMW i koncern ten nie był zainteresowany wykorzystaniem nowej techniki w swoich samochodach.

Glas 1700 fot. Wikipedia

Innowacyjny Motronic

Dopiero rok później inny wynalazek firmy Bosch stał się bodźcem do masowego sukcesu automatycznych skrzyń biegów. W 1979 roku Bosch zainstalował po raz pierwszy w samochodzie, w systemie Motronic – stanowiącym połączenie elektronicznego wtrysku paliwa i zapłonu – dowolnie programowalny mikroprocesor. Ponadto był to pierwszy w historii przypadek zastosowania w samochodzie komputera z odrębną pamięcią.

– „Motronic dał drugą szansę dla układów sterowania skrzyni biegów – choć tym razem nie dla skrzyń manualnych ale automatycznych. W połączeniu z systemem zarządzania silnikiem, służył on do optymalnej, automatycznej zmiany przełożeń" – mówi Hermann Scholl.

Dopiero w wyniku kombinacji obu elektronicznych układów sterowania: skrzynią biegów i silnikiem – automatyczne przełączanie biegów stało się o wiele bardziej komfortowe. Urządzenie sterujące skrzyni biegów przesyła polecenia do silnika, podobnie jak kierowca podczas ręcznej zmiany przełożeń wykorzystuje pedał gazu do sterowania silnikiem. Z kolei sterownik silnika interpretuje te polecenia i je realizuje. Tego rodzaju układ sterowania skrzynią został zainstalowany po raz pierwszy w modelu BMW 745i w roku 1983 – wraz z automatyczną skrzynią 4HP22 wykonaną przez ZF AG, z siedzibą w Friedrichshafen w Niemczech.

Miniaturowy komputer high-tech

W tym czasie technologia była jeszcze dość ekskluzywna. Jednak w ciągu dwóch następnych dekad stała się standardem we wszystkich samochodach z automatyczną skrzynią biegów. Wskazała także istotny trend. Elektroniczne sterowanie skrzyni biegów, które synchronizuje zmiany biegów na podstawie parametrów wtrysku i zapłonu, jest w najlepszym tego słowa znaczeniu systemem pracującym w sieci: w celu zapewnienia optymalnych osiągów, komfortu jazdy, zużycia paliwa i emisji spalin.

– „Urządzenie sterujące skrzyni dobiera biegi w taki sposób, że silnik prawie zawsze znajduje się w optymalnym zakresie pracy. Aby to zapewnić, nowoczesne skrzynie są wyposażone w dużą dawkę cyfrowej inteligencji" – mówi Hermann Scholl.

Jednostka sterująca jest miniaturowym komputerem high-tech i umożliwia kompleksową obsługę różnych typów automatycznych skrzyń biegów. Przy tym moc obliczeniowa nowoczesnego urządzenia sterującego skrzyni biegów jest 160 razy większa niż komputera używanego do pierwszego lotu na księżyc.

Obecnie co drugi sprzedawany na świecie pojazd jest wyposażony w automatyczną skrzynię biegów. Wszystko wskazuje na to, że trend idzie w kierunku szerszego połączenia samochodu z internetem. Dowodem na to jest opracowany przez firmę Bosch elektroniczny horyzont, który łączy skrzynię biegów z informacjami z nawigacji, które są aktualizowane na bieżąco. Systemy nawigacyjne rozpoznają okolicę i mogą przekazywać te dane do automatycznej skrzyni biegów, która z kolei może na przykład podczas „żeglowania” włączyć bieg neutralny i pozwolić wykorzystać rozpęd, kiedy sterownik wie, że za długim zakrętem zaczyna się obszar zabudowany.