Czyli jak czytać oznaczenia na butelce oleju silnikowego

Olej silnikowy jest jednym z najważniejszych płynów eksploatacyjnych w samochodzie. Odpowiednio dobrany, chroni silnik i zapewnia jego doskonałe funkcjonowanie. W sklepach znajdziemy kilkadziesiąt rodzajów olejów, przeznaczonych do różnych typów silników. Właściwy wybór ułatwią nam oznaczenia oleju umieszczone na opakowaniu.

Olej pełni w samochodzie bardzo ważną rolę – chroni elementy silnika przed zużyciem oraz aktywnie usuwa szkodliwe zanieczyszczenia, powstające w procesie jego eksploatacji. Zapewnia to prawidłowe funkcjonowanie samochodu. Dzięki odpowiedniemu składowi oleju silnik może pracować przez wiele godzin, zachowując trwałość sięgającą setek tysięcy kilometrów przebiegu pojazdu.

Na rynku istnieje wiele rodzajów olejów silnikowych, różniących się nie tylko ceną i jakością, ale przede wszystkim parametrami technicznymi. Wybierając odpowiedni olej powinniśmy zwrócić uwagę na typ auta, rodzaj paliwa stosowanego w samochodzie, warunki atmosferyczne, a także na styl jazdy kierowcy. Wybór oleju wydaje się więc nie lada wyzwaniem. W celu uniknięcia groźnych dla silnika pomyłek, każdy producent samochodu zapisuje w książce serwisowej zalecaną dla danej marki auta klasę jakości oleju. Dzięki temu, aby wybrać właściwy olej, wystarczy dokładnie przeczytać oznaczenia na opakowaniu.

Firma Shell specjalizuje się w produkcji wysokiej jakości olejów do różnych typów silnika. Ze względu na bogaty wybór produktów marki Shell i troskę o klienta, firma przywiązuje dużą wagę do opisów, które umieszcza na butelkach swoich produktów np.: nowego oleju Shell Helix Ultra Extra 5W-30.

Ze względu na wygodę kierowców, poszukujących najlepszej ochrony dla silnika ich samochodu, podobny czytelny opis posiadają butelki wszystkich innych olejów z oferty Shell Helix.

Mineralny czy syntetyczny?
Ogromnie istotną informacją, umieszczaną na każdym opakowaniu, jest rodzaj oleju silnikowego. O rodzaju i ostatecznym przeznaczeniu oleju decydują użyte podczas produkcji składniki. Współczesne środki smarne otrzymuje się przez wprowadzenie do płynów bazowych dodatków uszlachetniających. Modyfikują one właściwości użytkowe oraz chronią produkt przed zmianami w trakcie eksploatacji.
Oleje bazowe otrzymuje się podczas przeróbki ropy naftowej na dwa sposoby: w procesie destylacji, w wyniku której uzyskujemy oleje mineralne, lub też na drodze skomplikowanej syntezy chemicznej, dzięki której uzyskujemy oleje syntetyczne. Przez zmieszanie oleju mineralnego z syntetycznym otrzymuje się tzw. oleje półsyntetyczne. Każdy z tych trzech rodzajów oleju posiada inne właściwości fizyczne oraz chemiczne, przeznaczone do różnych typów silników.

Wymiana oleju – zagrożenia dla silnika
Właściwy rodzaj oleju określają wymagania producenta samochodu. Wiele też zależy od stanu silnika. W nowych autach stosuje się zazwyczaj oleje syntetyczne (np. Shell Helix Ultra Extra 5W-30) lub półsyntetyczne (np. Helix Plus 10W-40). Przy zakupie półsyntetycznego oleju oferujemy jakość zbliżoną do olejów syntetycznych jednak za niższą cenę.
W starszych pojazdach, szczególnie gdy licznik przebiegu pokazuje więcej niż ok. 100.000 kilometrów, zaleca się używanie oleju mineralnego (np. Helix Super High Mileage 15W-50).

Oleje silnikowe zawierają specjalne pakiety dodatków czyszczące silnik od wewnątrz. Najwięcej dodatków zawierają oleje syntetyczne, które dzięki swojej klasie lepkości tworzą najcieńszy film smarny. W olejach półsyntetycznych dodatków jest mniej, ale tworzą one grubszy film. Oleje mineralne, chociaż zawierają najmniej dodatków, tworzą najgrubszą warstwę ochronną na powierzchni smarowanych elementów. Jeżeli zatem zastąpimy olej mineralny olejem syntetycznym, np. o klasie lepkości SAE 5W, możemy spowodować wymycie zanieczyszczeń zalegających w silniku, co spowoduje jego rozszczelnienie. Wymyte zanieczyszczenia zaczną krążyć w silniku powodując zapychanie kanalików olejowych, a także obniżenie ciśnienia oleju. Rezultatem tego mogą być niepotrzebne wycieki oleju, a w konsekwencji całkowite zepsucie silnika. Wymieniając lub uzupełniając olej w silniku należy zatem pamiętać o jednej, bardzo ważnej zasadzie: jeśli nie jesteśmy pewni, na czym jeździł nasz samochód wcześniej, nigdy nie należy wymieniać oleju mineralnego na syntetyczny. Olej syntetyczny można zastąpić półsyntetycznym lub mineralnym, a półsyntetyczny – mineralnym.

Klasyfikacja jakościowa – API i ACEA
Kolejną istotną wytyczną przy wyborze właściwego środka smarnego jest klasyfikacja jakościowa. Określa ona własności użytkowe oleju oraz jego przydatność do smarowania silników danego typu. Producenci ponoszą duże nakłady na badania olejów pod jej kątem, gdyż oprócz testów laboratoryjnych obejmują one także testy w normalnych warunkach pracy silnika. Istnieją dwa rodzaje klasyfikacji: europejska ACEA, opracowana przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Silników oraz amerykańska API, Amerykańskiego Instytutu Naftowego. Podstawą do powstania tego podziału były różnice w konstrukcji silników między Europą, a Stanami Zjednoczonymi.
Obie klasyfikacje dzielą oleje na dwie grupy: oleje do silników benzynowych oraz oleje do silników o zapłonie samoczynnym (Diesla). Na opakowaniach olejów zazwyczaj podane są obydwie klasyfikacje.

Zgodnie z klasyfikacją API, oleje silnikowe dzielą się na oznaczone symbolem S (przeznaczone do silników benzynowych) oraz oznaczone symbolem C (do stosowania w silnikach wysokoprężnych). Klasę jakości określają kolejne litery alfabetu, pisane po symbolu S lub C. Grupa olejów do silników z zapłonem iskrowym obejmuje oznakowania SA, SB, SC, SD, SE, SF, SG, SH, SI, SJ, SL i SM.

Do silników z zapłonem samoczynnym stosowane są oleje oznaczone symbolami CA, CB, CC, CD, CE i CF, CF-4, CG-4, CH-4, CI-4 oraz CJ-4. Im dalsza litera alfabetu w drugim członie oznaczenia, tym wyższa jest jakość oleju.

Klasyfikacja ACEA obejmuje wyłącznie nowoczesne oleje wysokiej jakości. Wyróżnia ona cztery grupy olejów:
 przeznaczone do silników benzynowych (oznaczone literą A),

 do samochodów osobowych z zapłonem samoczynnym (oznaczone literą B)
 oleje „low SAPS” do samochodów osobowych (oznaczone literą C)
 oraz do stosowania w wysokoprężnych silnikach samochodów ciężarowych (oznaczone literą E).
Oleje klasy A mogą mieć poziom jakości A1, A2, A3 lub A5. Analogicznie jakość olejów klasy B oznaczamy B1, B2, B3, B4 lub B5 (przykładowo ACEA A3/B4 oznacza najwyższą jakość oleju

i oszczędność silnika, natomiast A5/B5 najwyższą jakość oleju i oszczędność paliwa).

Obok klasyfikacji API i ACEA, na opakowaniach środków smarnych występują także oznaczenia wprowadzane przez producentów samochodów. Renomowani producenci, tacy jak Mercedes-Benz, Volkswagen, BMW, General Motors, Ford, Renault, MAN, Volvo czy Scania, opracowują własne specjalistyczne testy oraz wymagania dla olejów silnikowych, zwane normami fabrycznymi.

Klasa lepkości oleju – SAE
Bardzo ważnym parametrem środków smarnych jest klasa lepkości, która określa temperaturę, w jakiej może być używany olej. To od niej zależy w jakim stopniu olej chroni współpracujące części jednostki napędowej przed zużyciem. Lepkość olejów silnikowych określa się według klasyfikacji lepkościowej SAE, opracowanej przez Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Samochodowych. Olej poddaje się licznym testom, a ich wyniki określają właściwości smarne oleju w niskiej i wysokiej temperaturze. Klasyfikacja lepkości SAE wyróżnia sześć klas olejów letnich i sześć klas olejów zimowych. Najczęściej mamy do czynienia z olejami silnikowymi wielosezonowymi, opisywanymi przez dwie wartości przedzielone myślnikiem, np. „5W-40”.

• Cyfry poprzedzające "W" (W: Winter = Zima), oznaczają płynność w niskiej temperaturze.
Im mniejsza liczba, tym niższa może być temperatura otoczenia, w jakiej dany olej
może być stosowany. Oleje oznaczone symbolami 0W, 5W 10W gwarantują łatwy rozruch silnika oraz szybki dopływ środka smarnego do wszystkich punktów silnika, nawet w bardzo niskich temperaturach.
• Cyfry znajdujące się po "-", oznaczają lepkość w wysokiej temperaturze. Im większa cyfra, tym wyższa może być temperatura otoczenia, przy której olej nie traci swych właściwości smarnych. Oleje o symbolach 40, 50 i 60 zapewniają właściwe smarowanie silnika

w coraz wyższych temperaturach.

Obecnie wszystkie oleje jednosezonowe (5W, 10W, 15W lub 20, 30, 40, 50) zostały zastąpione olejami wielosezonowymi (5W-40, 10W-40, 15W-40), dostosowanymi do wysokich potrzeb współczesnych kierowców. Oleje wielosezonowe dostosowane są zarówno do pracy w wysokich, jak i niskich temperaturach. Zastosowanie odpowiedniego oleju nie tylko chroni silnik, ale także zwiększa komfort jazdy i pozwala ograniczyć zużycie paliwa.

Olej silnikowy spełnia w samochodzie bardzo ważną rolę: smaruje i uszczelnia silnik, chroni przed korozją, utrzymuje w czystości jednostkę napędową samochodu oraz zmniejsza ilość drgań. Efekty jego działania bardzo wyraźnie widoczne są w codziennej pracy auta, dlatego tak ważne jest właściwe dopasowanie oleju do typu silnika. Aby ułatwić nam dokonanie właściwego wyboru, wszystkie najważniejsze parametry środka smarnego powinny znaleźć się na opakowaniu.

W załączeniu schemat oznaczeń stosowanych w klasyfikacjach olejów silnikowych.