W 2015 roku ZF Friedrichshafen AG obchodzi 100-lecie istnienia. Firma specjalizująca się początkowo w rozwiązaniach dla branży lotniczej w skali regionalnej, stała się międzynarodową spółką technologiczną aktywną na światowym rynku pojazdów.

Swój sukces ZF zawdzięcza nie tylko innowacyjnym technologiom, ale też odpowiednio wczesnej ekspansji na nowe rynki oraz udanym przejęciom. W roku, w którym świętuje 100-lecie istnienia, koncern stanie się jednym z trzech największych dostawców branży motoryzacyjnej na świecie.

Firma ZF powstała w 1915 roku we Friedrichshafen nad Jeziorem Bodeńskim pod nazwą ZAHNRADFABRIK GmbH. Miasto to było wówczas parkiem technologicznym przemysłu lotniczego. Ze względu na pobliską fabrykę Luftschiffbau Zeppelin (LZ) GmbH założono tam wiele firm partnerskich, w których LZ posiadała udziały, co dotyczyło również Zahnradfabrik. W latach 1916-1918, nowe przedsiębiorstwo skoncentrowało się na rozwoju, testach i produkcji skrzyń biegów do sterowców i samolotów, przy zastosowaniu rozwiązań na owe czasy niezwykle innowacyjnych, nie tylko w branży lotniczej. Proces produkcji był w dużej mierze oparty na podstawie wyłącznej licencji, która pierwotnie należała do szwajcarskiego inżyniera Maxa Maaga, również udziałowca Zahnradfabrik. Dzięki temu spółka po 1919 roku była w stanie zaspokoić zapotrzebowanie na cichsze i przyjaźniejsze dla użytkowników skrzynie biegów do ówczesnych automobili. ZF zaczęła dostarczać produkty branży motoryzacyjnej. Kierunek rozwoju określały projekty i innowacje Alfreda Grafa von Soden-Fraunhofena, pierwszego Dyrektora Zarządzającego, a później Członka Zarządu i szefa spółki. Stworzona przez niego skrzynia biegów Soden, niskoszumowa skrzynia biegów Aphon, a także standardowe skrzynie biegów stały się zalążkiem przyszłych sukcesów. Firma ZF przezwyciężyła problemy finansowe dekady i przetrwała Wielki Kryzys po 1929 roku. Proces ciągłego opracowywania nowych produktów spowodował lawinowy wzrost liczby wynalazków, opatentowanych przez inżynierów z ZF, w tym Sodena.

Specjalizacja w transferze technologii pomiędzy różnymi sektorami

W pierwszych latach istnienia, cechą charakterystyczną ZF było wdrażanie innowacji technologicznych w jak największej liczbie dziedzin innych niż lotnictwo i przemysł motoryzacyjny. Dzięki temu firma podbiła nowe segmenty rynku w latach dwudziestych, a w latach trzydziestych wprowadziła nowy asortyment produktów do sterowców (od 1936 roku) i rozpoczęła produkcję skrzyń biegów do ciągników. Firma zabiegała również o różne licencje w celu dywersyfikacji produkcji i wejścia na nowe rynki. To zapoczątkowało produkcję układów kierowniczych. W 1932 roku ZF zawarła umowę z amerykańską firmą Ross na produkcję układów kierowniczych do samochodów osobowych i pojazdów użytkowych na rynek europejski/niemiecki na podstawie licencji.

Kiedy w Rzeszy Niemieckiej w 1933 roku do władzy doszła nazistowska partia NSDAP, struktura ZF uległa znaczącym zmianom. Firma coraz bardziej koncentrowała się na produkcji na rzecz przemysłu obronnego. Nadal produkowała skrzynie biegów i układy kierownicze, lecz były one coraz częściej wykorzystywane w pojazdach wojskowych, w szczególności w czołgach. Przyczyniło się to do rozszerzenia produkcji i otwarcia w 1937 roku kolejnej dużej fabryki w Schwäbisch Gmünd. Po rozpoczęciu II wojny światowej, od 1939 roku firma ZF korzystała z pracy robotników przymusowych. Ich liczba stale wzrastała, aby pod koniec wojny osiągnąć około 2800 osób.

Pod koniec wojny, siedziba ZF we Friedrichshafen uległa zniszczeniu. W latach powojennych początkowo planowano likwidację firmy i jej zakładów, jednak ostatecznie we Friedrichshafen wznowiono produkcję. Szczególnie dużym popytem cieszyły się wówczas skrzynie biegów do ciągników rolniczych (w tym kontekście ZF przejęła kolejny zakład w Passau: ZF Waldwerke GmbH), oparte na rozwiązaniach wcześniej stosowanych w pojazdach gąsienicowych i wojskowych ciężarówkach.

Nowa struktura właścicielska i rozkwit firmy

Dopiero w 1950 roku nastąpiło długoterminowe ustalenie struktury właścicielskiej ZF. Fundacja Zeppelin, od 1947 roku zarządzana przez władze miasta Friedrichshafen, stała się udziałowcem większościowym posiadającym 89,8% udziałów, 6,2% pozostało w posiadaniu rodziny Brandenstein-Zeppelin, a pozostałe 4% utrzymała spółka Maag Zahnräder und Maschinen AG. Schemat ten funkcjonuje do dziś. Produkcja w ZF znacząco rosła, lecz wkrótce głównym problemem stały się braki kadrowe w trzech dużych zakładach w Niemczech. W 1953 roku kontynuowano produkcję układów kierowniczych na licencji amerykańskiej firmy Gemmer. Niedługo później ZF zaczęła odnosić coraz większe sukcesy dzięki opracowanym wewnątrz firmy innowacyjnym rozwiązaniom technicznym. Skrzynie biegów do ciągników nie były jedynymi popularnymi produktami ZF. Przez wiele lat utrzymywał się wysoki popyt na skrzynie biegów z kołami stale zazębionymi, które przeznaczone były do samochodów ciężarowych i autobusów. Później ZF produkowała również skrzynie biegów do samochodów użytkowych z coraz większą liczbą zsynchronizowanych biegów, które były niezwykle wytrzymałe, lecz z dzisiejszego punktu widzenia bardzo niewygodne. Dzięki tym skrzyniom kierowcy mogli uniknąć techniki podwójnego wysprzęglania podczas zmiany biegów.

Pod koniec lat pięćdziesiątych dwudziestego wieku spółka zaczęła wprowadzać program ekspansji na kilku obszarach działalności. W 1958 roku ZF stworzyła pierwszy zakład produkcyjny zlokalizowany poza Europą (w Sao Caetano do Sul w Brazylii) na zlecenie firmy Mercedes-Benz. Ponadto wdrożyła program innowacji technologicznych, koncentrując się głównie na hydrodynamicznych skrzyniach biegów Powershift, które w tamtych czasach uznawane były za niezwykle wygodne w użytkowaniu. To samo rozwiązanie – czyli przetwornik momentu obrotowego z przodu skrzyni biegów, który składał się z przekładni planetarnych – zastosowano w produktach Hydromedia przeznaczonych do autobusów i pojazdów szynowych, a później także samochodów osobowych.

Rozpoczęcie produkcji skrzyń wieloprzekładniowych do pojazdów osobowych i autobusów

W 1963 roku ZF ponownie wykorzystała to samo rozwiązanie w skrzyni 2 HP 45 Hydromedia. Na jej podstawie stworzono następnie skrzynię Ecomat przeznaczoną do autobusów miejskich i kursujących na dłuższych trasach. Dalsze prace nad tym rozwiązaniem spowodowały opracowanie znanej obecnie, 6-biegowej skrzyni EcoLife. W 1965 roku, czyli w 50. rocznicę istnienia ZF, firma rozpoczęła produkcję 3-biegowej automatycznej skrzyni biegów do samochodów osobowych, która również odniosła ogromny sukces. Po inauguracji nowego zakładu w Saarbrücken w 1970 roku, w którym od samego początku produkowane były wyłącznie skrzynie biegów powyższego typu, ZF zdobyła pozycję jednego z najbardziej innowacyjnych dostawców skrzyń wieloprzekładniowych przeznaczonych do samochodów osobowych.

Tradycja nadal trwa dzięki skrzyni 8HP. Dowodzi to również, że ZF udało się zmniejszać zużycie paliwa i jednocześnie zwiększać dynamikę jazdy wraz z każdą generacją produktu, którego pierwotnym zadaniem było zagwarantowanie komfortu jazdy. Od samego początku ZF bardzo poważnie podchodziła do innowacji i dywersyfikacji, gdyż od lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku chciała uniknąć uzależnienia od jednego sektora przemysłu. Reakcją ZF na spadający popyt na skrzynie biegów do ciągników było zaoferowanie prekursorskiej technologii układów napędowych, wykorzystywanych również w maszynach budowlanych. ZF odcisnęła swoje piętno w obu tych dziedzinach. Znacząco zwiększono moc silnika, a także wymagania dotyczące wielu funkcji i sprawności układu napędowego. Stało się tak, między innymi, za sprawą wprowadzenia skrzyń ze zmiennymi przekładniami bezstopniowymi i hybrydowymi, które obecnie zwiększają zwrotność maszyn rolniczych i budowlanych oraz redukują zużycie paliwa. 

Ponadto, w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku, przez długi czas ZF produkowała również skrzynie biegów dla przemysłu okrętowego, a także skrzynie stacjonarne dla przemysłu maszynowego we współpracy z firmą Siemens. W tym samym okresie przemysł lotniczy ponownie zyskał na znaczeniu w firmie dzięki opracowaniu skrzyni biegów do helikopterów.  Pod koniec tej samej dekady ZF podejmowała pierwsze działania na forum międzynarodowym, tworząc rozległą sieć usługową i sprzedażową. Menedżerowie ZF położyli również fundamenty pod nowe zakłady produkcyjne, które zbudowano, między innymi, w Argentynie w 1978 roku i w rok później w Stanach Zjednoczonych. W tym czasie ZF koncentrowała się również na obszarze Azji i Pacyfiku oraz powiązanych możliwościach rozwoju na tamtejszych rynkach. W 1980 roku w Tokio założono ZF Japan, a pierwszą spółkę joint venture, której zadaniem była lokalna produkcja skrzyni biegów do autobusów, założono w Chinach. W 1984 roku powstała ZF Steering Gear w Poona w Indiach, a w 1985 roku rozpoczęto produkcję układów kierowniczych w Malezji. ZF zaczęła również w większym stopniu skupiać się na wydajności zakładów produkcyjnych. Nowoczesne procedury produkcyjne od zawsze stanowiły część tradycji ZF, a w owym czasie rozszerzono je także o racjonalne i uproszczone metody produkcji.

Oszczędność paliwa znakiem rozpoznawczym

Oszczędność paliwa stopniowo stała się znakiem rozpoznawczym układów napędowych ZF przeznaczonych do samochodów osobowych i ciężarowych, uzupełniając tym samym takie zalety jak wygoda i bezpieczeństwo zmiany biegów. Począwszy od lat siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy nastąpił gwałtowny wzrost cen ropy, redukcja zużycia paliwa stała się jednym z priorytetów inżynierów pracujących dla ZF. Mniejsze zużycie paliwa miało również pozytywny wpływ na kalkulacje finansowe właścicieli flot pojazdów użytkowych, dzięki czemu byli bardziej skłonni inwestować w nowoczesne technologie gwarantujące oszczędność paliwa. W 1980 roku wprowadzono skrzynie Ecosplit, w których podwojono dostępną liczbę biegów, co spowodowało wyższą rozpiętość przełożeń i tym samym bardziej ekonomiczną pracę. 

ZF wykonała kolejny krok w tym kierunku, opracowując w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku automatyczną skrzynię biegów do samochodów ciężarowych. Wprowadzono je na rynek pod nazwą AS Tronic.

Pod względem zużycia paliwa ręczna zmiana biegów praktycznie nie dorównywała obsłudze gwarantowanej przez nową skrzynię. Nowy produkt automatycznie utrzymywał silnik w najbardziej oszczędnym zakresie prędkości. Ponadto dzięki AS Tronic do minimum ograniczono często uciążliwy proces zmiany biegów w pojazdach użytkowych. Automatyczne skrzynie biegów do samochodów osobowych, które wprowadzono po modelu 3HP, nie tylko zwiększyły liczbę biegów (a więc i rozpiętość przełożeń), ale również liczbę nowatorskich rozwiązań technologicznych. Ten typ skrzyni biegów, „znany“ niegdyś z wysokiego zużycia paliwa, kilka dekad później stał się źródłem wyjątkowych oszczędności paliwa. W przypadku układów kierowniczych trendy panujące w branży samochodów osobowych i pojazdów użytkowych spowodowały zmianę kierunku działalności ZF. Firma wprowadziła układy kierownicze ze wspomaganiem, które przyczyniły się do znacznie większego komfortu jazdy i większej redukcji zużycia paliwa. ZF jednak bardzo szybko skoncentrowała się na oszczędnościach paliwa w tej dziedzinie, początkowo dzięki regulacji wspomagania układu kierowniczego w zależności od jazdy (Servotronic),
a następnie elektryfikując wspomaganie kierowania w oparciu o rozwiązanie „wspomaganie na żądanie“ i wprowadzenie układów kierowniczych z elektrycznym wspomaganiem (Servolectric).

Ekspansja firmy

Począwszy od 1983 roku ZF wyraźnie rozszerzyła ofertę produktów dzięki przejęciom innych spółek, umacniając swoją pozycję w międzynarodowym rankingu dostawców branży motoryzacyjnej. W 1984 roku ZF nabyła początkowo 51% Grupy Lemförder wraz ze wszystkimi jego jednostkami w Niemczech i za granicą. Dzięki temu rozwój i produkcja elementów podwozi na stałe wpisały się w kompetencje ZF. W latach dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku ZF zdobyła wiedzę i doświadczenie w zakresie kompletnych systemów osi. Działalność ta prowadzona była także na arenie międzynarodowej. Obecnie w dwunastu zakładach na świecie montuje się ponad trzy miliony zestawów kołowych rocznie.

W 2001 roku ZF przejęła Mannesmann Sachs AG (wcześniej: Fichtel & Sachs AG) i włączyła spółkę do swojej struktury korporacyjnej. Wraz z działalnością obejmującą elementy podwozi wzrosła również wartość netto produkcji. Nabycie spowodowało również intensyfikację działalności w zakresie usług i na rynku wtórnym. ZF kontynuowała rozwijanie innowacyjnych rozwiązań, a także tradycje wynikające z historii firmy Sachs. Przykładem może być tutaj dalszy rozwój „modułu rozruchu pędu“, którego produkcję rozpoczęto w 2008 roku, znacznie rozszerzając kompetencje firmy w zakresie napędów hybrydowych. Po przejęciu Sachs, ZF ponownie zwróciła się w stronę tradycji związanej ze sportami motorowymi, która sięga lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku. ZF dostarczała wtedy wyścigowe skrzynie biegów zespołowi Lotus w serii Formuły 1. Obecnie ZF dostarcza sprzęgła i amortyzatory drgań w wyścigach DTM i World Rally Championship.

Kolejny istotny krok w kierunku odnawialnych źródeł energii podjęto w 2011 roku, kiedy ZF rozpoczęła prace nad pierwszą skrzynią biegów do turbin wiatrowych. Niemal jednocześnie ZF rozszerzyła swoją ofertę produktów w tym segmencie rynku dzięki kolejnemu przejęciu. Dziś ZF oferuje portfolio skrzyń przeznaczonych do turbin wiatrowych prawie wszystkich klas mocy i jest jednym z najważniejszych dostawców tych produktów na rynku.

We wrześniu 2014 roku ZF ogłosiła przejęcie amerykańskiej firmy TRW. W październiku zdecydowana większość akcjonariuszy TRW zaakceptowała ofertę ZF. Dzięki finalizacji przejęcia notowanej na giełdzie spółki TRW pod szyldem ZF w 2015 roku, czyli w roku, w którym ZF Friedrichshafen AG świętować będzie 100-lecie istnienia, powstanie trzeci co do wielkości dostawca branży motoryzacyjnej na świecie, którego obroty sięgają ponad 30 miliardów euro (41 miliardów dolarów), a liczba pracowników wynosi około 138 000 osób. Wraz z TRW Grupa ZF będzie oferować kompleksowy i wzajemnie uzupełniający się asortyment produktów w zakresie technologii układów napędowych i podwozi, układów elektronicznych i systemów bezpieczeństwa. Ponadto wzbogaci się o zrównoważoną ofertę regionalną, skierowaną do określonych klientów zarówno w segmencie masowym, jak i premium.