W Polsce bardzo dobrze zorganizowany został odzysk opon używanych. Na tej sytuacji korzystają zarówno dystrybutorzy, przetwórcy, jak również całe społeczeństwo. Rozmawiamy z Markiem Sobieckim prezesem Centrum Utylizacji Opon Organizacja Odzysku SA o pozytywnych skutkach dobrze poukładanego recyklingu opon.

Jakie są główne zadania Centrum Utylizacji Opon Organizacja Odzysku SA?

Centrum Utylizacji Opon Organizacja Odzysku SA (CUO) została powołana w roku 2002 przez największych, wówczas działających na terenie Polski, producentów i importerów opon, w celu zorganizowania zbiórki, transportu oraz odzysku (w tym recyklingu) zużytych opon oraz wykonywania w imieniu swoich akcjonariuszy ustawowych obowiązków „odpadowych”, a w szczególności w zakresie uzyskiwania prawnie określonych poziomów odzysku i recyklingu odpadów po oponach i sporządzania rocznego sprawozdania dla marszałka województwa z realizacji tych obowiązków.

CUO działa na podstawie przepisów Kodeksu spółek handlowych oraz przepisów ustawy z dnia 11 maja 2001 roku o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (tj Dz. U. 2014 poz. 1413 – załącznik do obwieszczenia Marszałka Sejmu RP z dnia 4 września 2014 r.).

Zgodnie z powyżej wspomnianą ustawą aktualnie wymagane jest osiągnięcie poziomu odzysku zużytych opon w wysokości co najmniej 75% masy opon nowych, wprowadzonych na rynek krajowy w poprzednim roku kalendarzowym. Równocześnie wymagane jest osiągnięcie poziomu recyklingu (jest jedną z form odzysku) w wysokości co najmniej 15% masy opon nowych, wprowadzonych na rynek krajowy także w poprzednim roku kalendarzowym.

Co obecnie sprawia najwięcej kłopotów w działalności organizacji?

Największy kłopot sprawia aktualnie postępowanie konkurencji CU, która oferuje usługi w zakresie wykonywania obowiązków odzysku i recyklingu zużytych opon w cenie poniżej faktycznych kosztów realizacji tych obowiązków oraz zainteresowanie takimi usługami ze strony części producentów i importerów opon, działających w naszym kraju.

Z czego są Państwo dumni, co udało się osiągnąć na przestrzeni ostatnich lat?

CUO stworzyło bardzo sprawny, obejmujący cały kraj, system zbiórki, transportu i zagospodarowywania zużytych opon. Wśród wszystkich analogicznych organizacji odzysku w Europie uznawany jest on za najbardziej efektywny. Działalność CUO wpłynęła też niewątpliwie na rozwój całej gospodarki odpadami po oponach w Polsce, przyczyniając się do zwiększenia zbiórki i możliwości zagospodarowania zużytych opon.

Czy jest coś, czego mogą nam zazdrościć inne kraje pod względem organizacji odzyskiwania zużytych opon?

W Polsce zużyta opona stała się faktycznym, cennym surowcem, o który zabiegają cementownie oraz zakłady recyklingowe. W rezultacie gotowe są płacić za ich uzyskanie, co jest ewenementem w skali europejskiej.

Jakie są korzyści dla środowiska płynące z działań Centrum Utylizacji Opon?

Podstawowa korzyść w tym zakresie to brak zużytych opon na legalnych i nielegalnych składowiskach odpadów, w tym na polach i w lasach.

Jakie korzyści odnosi branża oponiarska?

Przede wszystkim wykonuje prawne obowiązki w zakresie odpadów po oponach, ale nie sposób pominąć korzyści wizerunkowych.

W jaki sposób są utylizowane opony? Czy nadają się do czegoś potem, można je jakoś wykorzystać?

Zużyte opony wykorzystuje się głównie poprzez odzysk energetyczny oraz recykling.
Odzysk energetyczny odbywa się w cementowniach, gdzie zużyte opony stanowią wysokokaloryczne paliwo, zastępujące węgiel. Znaczna część polskich cementowni posiada instalacje do podawania całych opon, co bardzo obniża koszty ich wykorzystania. Wysokie temperatury w piecach klinkierskich maksymalnie redukują emisję zanieczyszczeń do powietrza, a spalenie opon odbywa się w sposób bezodpadowy (stopiony drut z opon wzbogaca produkowany klinkier).
Recykling opon polega na z reguły mechanicznym granulowaniu, oddzieleniu gumy od drutu i włókna oraz produkcji z granulatu różnych gumowych produktów (drut stanowi surowiec dla hut). Granulat gumowy z zużytych opon stanowi surowiec do wytwarzania takich produktów jak: nawierzchnie sportowe (w tym boiska piłkarskie ze sztuczną trawą, tzw. „orliki”), kółeczka do kontenerów śmieciowych (Polska jest ich największym producentem w Europie), płyty do wykładania placów zabaw dla dzieci, elementy bezpieczeństwa drogowego, maty hodowlane i wiele innych.

Czy procent odzyskanych opon jest zadawalający? Czy istnieje proceder nielegalnej utylizacji opon? Jeżeli tak to jak z nim walczyć?

W Polsce od kilku lat przekraczany jest prawnie ustanowiony poziom odzysku i recyklingu zużytych opon. Wynika to z faktu wspomnianego już dużego popytu na zużyte opony ze strony cementowni i instalacji recyklingu opon. Nielegalna utylizacja opon w Polsce istnieje, ale jest to skala bardzo mała. Dotyczy to spalania opon w piecach domowych czy szklarniach. Jest zjawisko niezwykle niebezpieczne dla zdrowia ludzi i środowiska, gdyż towarzyszy temu emisja bardzo szkodliwych, rakotwórczych substancji. Walczyć z tym można poprzez edukowanie ludzi i uświadamianie zagrożeń.

Co się dzieje, gdy firma nie wypełni konieczności poddania odzyskowi 75% tonażu opon wprowadzonych przez nich na rynek w danym roku kalendarzowym? Przecież nie do końca ma możliwość zmuszenia klienta, aby oddawał właśnie u niego?

Jeśli firma nie wykona obowiązku odzysku czy recyklingu (liczonego w stosunku do masy opon nowych wprowadzonych na rynek krajowy w poprzednim roku kalendarzowym) to zobowiązana jest zapłacić do urzędu marszałkowskiego tzw opłatę produktową, za tonaż brakujący do wymaganego poziomu, według stawek ustalanych przez Ministra Środowiska w stosownym rozporządzeniu. Stawki te są wielokrotnie wyższe od jednostkowego kosztu wykonania takiego obowiązku.

Ustawodawca nie zmusza firmy do zbiórki i odzysku odpadów po dokładnie tych oponach, które dana firma wprowadziła na rynek. Obowiązek dotyczy tylko stosownego tonażu opon.

Jak wygląda edukacja ekologiczna w wykonaniu Centrum Utylizacji Opon? Jakie Państwo prowadzicie działania w tym kierunku?

CUO realizuje od roku 2007 program edukacyjno – informacyjny, pod nazwą „Gumowy Surowiec”. Jest to program aktywnej edukacji ekologicznej, którego głównym celem jest praktyczna edukacja społeczeństwa w zakresie gospodarowania odpadami po oponach. W ramach programu realizowane były różnorodne działania, takie jak:

• konkursy szkolne,
• konkursy akademickie,
• spoty telewizyjne (ponad 300 emisji w stacjach tv),
• edukacyjne filmy i audycje audiowizualne,
• konferencje specjalistyczne,
• warsztaty dla przedstawicieli urzędów marszałkowskich,
• szkolenia dla przedstawicieli urzędów gmin i przedsiębiorców z zakresu gospodarki odpadami po oponach,
• imprezy masowe – festiwal recyklingu,
• konkursy internetowe,
• komiks i  gra planszowa dla dzieci.