Ten niewielki i, wydawać by się mogło, prosty element konstrukcji pojazdu w pewnym sensie zrewolucjonizował motoryzację, umożliwiając jazdę nawet w trudnych warunkach atmosferycznych. Od momentu wynalezienia wycieraczek samochodowych (mamy tu polski akcent) zasada ich działania nie zmieniła się. Nie oznacza to jednak, że nie podlegają one ewolucji.

Skąd się wzięły wycieraczki?

Na początku XX wieku, kiedy to zaczęły poruszać się po drogach samochody wyposażone w szyby (niekoniecznie posiadające dach), pojawiło się zapotrzebowanie na kilka nowych wynalazków. Na liście niezbędnych rzeczy figurowało rozwiązanie, które umożliwi poruszanie się samochodem w czasie opadów deszczu czy śniegu. 

Jak to często bywa, rozwiązanie najprostsze okazało się najbardziej skuteczne. Za twórcę wycieraczek automatycznych, w formie przypominających te współczesne, uważa się Polaka – Józefa Hofmanna (ur. w 1876 r. w Krakowie). Był on słynnym pianistą, który tylko dla zabawy parał się wynalazczością. Zapisał się w historii jako wybitny talent fortepianowy, a także za sprawą opatentowania aż 70 wynalazków, m.in. spinacza i urządzenia do mierzenia siły dotyku pianisty.

W rzeczywistości Hofmann nie zaprojektował wycieraczek od zera, lecz tylko rozwinął znane już, powstałe na Zachodzie koncepcje. Dotąd wycieraczki poruszane były ręcznie, przez kierowcę. Na początku XX w. znana amerykańska wynalazczyni Mary Anderson opracowała mechanizm poruszania nimi z wewnątrz pojazdu. Hofmann, inspirując się bliskim mu metronomem, służącym do podawania tempa utworu, stworzył projekt wycieraczek, poruszających się samoczynnie. 

– ,,Byłoby szkoda, gdyby w branży zapoczątkowanej przez naszego rodaka brakowało polskich akcentów” – mówi Maciej Nowopolski, współwłaściciel firmy Oximo, produkującej wycieraczki samochodowe. – ,,Z tego względu, staramy się na każdym kroku podkreślać historyczne zasługi Józefa Hofmanna, a także wprowadzać innowacje do produkowanych przez nas wycieraczek, tak aby ponownie produkt ten był kojarzony z Polską.”

Wynalazek Józefa Hofmanna trafił na odpowiedni moment – przykuł uwagę inżynierów Forda, którzy rozpoczynali seryjną produkcję samochodów – znacznie rozpowszechniło to patent Polaka. Co ciekawe, początkowo wycieraczki samochodowe miały wielu przeciwników. Uważano, że rozpraszają one kierowcę podczas jazdy, co może powodować różnego typu zagrożenia. Rozpoczęły się poszukiwania lepszego i bardziej skutecznego rozwiązania. Trwają do dziś…

Ewolucja wycieraczek

Pierwszy system napędzanych elektrycznie wycieraczek wprowadziła firma Bosch w 1926 r. Kolejne lata to dalsza ewolucja tego elementu pojazdu. Wprowadzono spryskiwacze szyb, wycieraczki ze spojlerem.

– ,,Bosch jest także twórcą dwuskładnikowej gumy pióra – znanej z wycieraczek linii Aerotwin i Twin (nazwa właśnie od 2 rodzajów gumy – twardej i miękkiej). W 1999 r. Bosch wprowadził na rynek bezprzegubową, płaską wycieraczkę Aerotwin. Najnowsze rozwiązanie to technologia Power Protection Plus (PPP), stosowana w wycieraczkach Aerotwin. Pióro w tej technologii jest wykonane z 2 rodzajów syntetycznej gumy i pokryte opatentowaną powłoką polimerową. Dzięki temu wzrasta żywotność pióra, a praca wycieraczki jest cichsza." – opowiada Jacek Pudło z firmy Bosch.

Wycieraczki Bosch Aerotwin

Swój udział w tworzeniu wycieraczek, które znamy dziś miała także marka Champion:

– „W przypadku rozwiązań OE, Champion wprowadził bagnetowe połączenie dla wycieraczek płaskich. Obecnie jest to dominujące rozwiązanie używane przez większość europejskich producentów samochodów. Dla rynku Aftermarket, Champion wprowadził „Master connector” system dla wycieraczek płaskich, który jest bazą do wszystkich złączek w ofercie marki Champion. Będziemy dalej rozwijać nasze rozwiązania i już posiadamy nową koncepcję wycieraczek płaskich, które zostaną wprowadzone na rynek w 2017 roku. Wycieraczki Champion Easyvision są dostepne w opcjach bezpośredniego łącza, retro-fit lub standardowego pióra, zaprojektowane żeby zapewnić skuteczne działanie i trwałość. Gama 15-tu referencji MultiClip pokrywa 95% samochodów osobowych dostępnych na rynku, zapewniając szybką i łatwą instalację do każdego z 7 głównych rodzajów mocowań wycieraczek." – mówi Marcin Sochaczewski – Dyrektor Marketingu Federal-Mogul Motorparts Polska, odpowiedzialny za markę Champion.

Sama metoda działania wycieraczek nie zmieniła się przez dekady, choć oczywiście istnieje kilka różnych możliwych układów ich pracy. Właśnie z powodu tej pozornej technologicznej stagnacji, wielu kierowców (a nawet i mechaników) nie przykłada szczególnej wagi do doboru odpowiednich wycieraczek, podczas ich zakupu. Tak naprawdę wycieraczki zmieniają się. Producenci prześcigają się w opracowywaniu wciąż nowych technologii, zapewniających jeszcze lepszą skuteczność, większą trwałość czy optymalną aerodynamikę. Jak niemal każdy podzespół współczesnego samochodu, wycieraczki muszą spełniać wyśrubowane wymagania, aby trafić na pierwszy montaż czy osiągnąć sukces na aftermarkecie.

Na co producenci wycieraczek zwracają szczególną uwagę?

– „Producenci wycieraczek samochodowych starają się dostarczać klientom coraz to nowsze rozwiązania wpływające na jakość wycieraczek samochodowych i skuteczność ich pracy. Elementy, które są w szczególności brane pod uwagę to użyty do produkcji materiał, dopasowanie produktu do szyb, trwałość (długość pracy), łatwość montażu czy uniwersalność adaptorów. Biorąc pod uwagę powyższe czynniki tworzone są różne rodzaje/ typy wycieraczek. Szczególną uwagę zwraca się na ciągłe udoskonalanie przylegania piór wycieraczek do szyb samochodowych, tak aby wyeliminować najmniejsze nawet smugi i pozostawić szybę gładką, pomimo upływającego czasu pracy wycieraczek. Użycie syntetycznego bądź naturalnego kauczuku do produkcji piór wycieraczek wpływa na jakość ich pracy. Guma powinna być miękka i elastyczna, by skutecznie wycierała szybę. Natomiast obudowy wycieraczek są obecnie bardziej trwałe, co zapobiega ich uszkodzeniom w zróżnicowanych warunkach atmosferycznych." – mówi Magdalena Korytko z firmy ProTechnic.

Na niektóre elementy wycieraczek, które w znacznym stopniu podnoszą ich skuteczność zwykle nie zwracamy uwagi. Także dlatego, że nie są widoczne gołym okiem.

– „To czego nie widać, a zdecydowanie podnosi skuteczność pracy wycieraczki i ogranicza jej zużycie i uszkodzenia (np. na mocno zapylonej lub oblodzonej szybie) to specjalna innowacyjna powłoka nanografitowa. Ta powłoka naniesiona jest na krawędź natarcia pióra wycieraczki. Powłoka nanografitowa zmniejsza tarcie w miejscu styku z szybą, dzięki czemu wycieraczka pracuje cicho, krawędź zużywa się wolniej i jest odporna na mikro uszkodzenia. Wycieraczki z powłoką nanografitową uzyskują trwałość o ok. 40% wyższą od wersji standardowych." – mówi Jarosław Cichecki z firmy HELLA. – „W ofercie HELLA jest tylko jeden rodzaj wycieraczek o najlepszym stosunku jakości do ceny z naciskiem na jakość. Nasza oferta zawiera zarówno wycieraczki płaskie jak i klasyczne przegubowe." – dodaje.

Wycieraczki HELLA
 

Decydują detale

Pojedyńcze pióra wycieraczek kosztują od kilku do kilkudziesięciu złotych. Wiele modeli wygląda bardzo podobnie. O ich różnicy jakościowej, przekładającej się na cenę, decydują drobne, acz istotne detale. Jaka jest różnica pomiędzy wycieraczką „budżetową”, a tą z wyższej półki?

– „Przede wszystkim chodzi o jakość gumy z jakiej jest wykonana wycieraczka. Czy jest to naturalna czy syntetyczna guma, gdyż ma to wpływ na jej jakość i odporność na promienie UV. Kolejna rzeczą jest pokrycie tejże gumy – to ma z kolei zasadniczy wpływ na trwałość/wytrzymałość oraz tolerancję na ekstremalne temperatury, niskie jak i wysokie. Następnie można mówić o konstrukcji samego ramienia  tzn. typ i grubość użytej stali do produkcji ramienia, czy stal użyta do produkcji elementów dociskająco-formujących jest odporna na rdzę, oraz jakość plastików. Na jakość wycieraczki wpływają także łączniki oraz plastik użyty do ich wykonania. Dodatkowo w przypadku marki Champion, wycieraczki Premium dostarczają lepszych rozwiązań, jeśli chodzi o konektory i elementy dodatkowe jak spojlery/dysze spryskiwaczy itp., które są takie same lub niemalże takie same jak te z OE zapewniając takie same parametry użytkowe." – wyjaśnia Marcin Sochaczewski – Dyrektor Marketingu Federal-Mogul Motorparts Polska.

Wycieraczki płaskie

Swego rodzaju krokiem milowym w historii wycieraczek było opracowanie konstrukcji piór płaskich.

– „Wprowadzenie wycieraczek płaskich o równomiernym docisku pióra pozwoliło na zwiększenie skuteczności oczyszczania." – wyjaśnia Jacek Pudło z firmy Bosch. – „Bosch udoskonala też materiał pióra. Najpierw wprowadzono gumę dwuskładnikową, gdzie górna, miękka część zapobiega piskom, a dolna, twarda skutecznie oczyszcza szybę. Następnie wprowadzono polimerową powłokę przeciwpoślizgową, zapewniającą cichą pracę pióra."

Płaskie pióra są nowoczesne i skuteczne, jednak zdaniem ekspertów, niewystarczająco, by wyprzeć z rynku pióra tradycyjne. Oba rozwiązania mają swoje niezaprzeczalne zalety, ale i wady.

– „Do powstania wycieraczek płaskich doprowadziła potrzeba dalszego zwiększania aerodynamiki pojazdów. Ich kompaktowa konstrukcja ma niższy współczynnik oporu powietrza, ale podczas pracy przy szybszej jeździe samochodem elastyczne pióra podatne są na działanie wiatru. Prowadzi to do nierównego oczyszczania szyby i generuje większy hałas. Zjawiska takiego nie zaobserwujemy w tradycyjnych konstrukcjach wycieraczek. Uchwyt, na którym zamocowane jest pióro, ma równomierny docisk na całej swojej długości. Ale taka konstrukcja stawia większy opór, co nie idzie w parze z coraz bardziej opływowymi kształtami nadwozia samochodów." – uważa Rafał Suprowicz z firmy Valeo.

W motoryzacji nie ma jednak takich mankamentów, których nie dałoby się zlikwidować lub zastąpić lepszym rozwiązaniem.

– „Zmianie ulegają też mocowania wycieraczek. Coraz więcej producentów wprowadza mocowania zakładkowe toplock lub bolcowe sidelock, które obniżają wysokość ramiona wycieraczki. W wyniku tego system oczyszczania szyb staje się nie tylko narzędziem czysto funkcjonalnym, ale i elementem designu nowoczesnego samochodu." – mówi Jacek Pudło z firmy Bosch.

Hybrydy

To modne we współczesnej motoryzacji słowo dotyczy nie tylko układów napędowych w pojazdach. Niektórzy producenci postanowili spróbować połączyć zalety wycieraczek z piórami płaskimi oraz tych tradycyjnych. 

– „Profilowany spojler, bez tradycyjnego mechanizmu dociskowego, odpowiada za zachowanie optymalnej aerodynamiki, a tym samym obniża hałas powodowany pędem powietrza. Jednocześnie jest zintegrowany z gumowym piórem, które na całej długości wzmocnione jest sprężystym rdzeniem. Całość zapewnia maksymalny i równomierny docisk podczas wycierania szyby niezależnie od prędkości jazdy." – zachwala rozwiązanie Valeo – wycieraczki z linii First, Rafał Suprowicz. -„Już dziś rynek wycieraczek hybrydowych rośnie dynamicznie. Przewidujemy, że w niedługim czasie wyprą one na liniach fabryk samochodów tradycyjne konstrukcje” – dodaje ekspert Valeo.

Wycieraczki Valeo First
 

Hybrydowe wycieraczki zostały zastosowane po raz pierwszy w 2005 r. Oczywiście na rynku OE. Wyprodukowała je i wprowadziła do użytku firma DENSO. Dziś hybyrydy są coraz chętniej wybierane przez producentów pojazdów na pierwszy montaż, ale nie brakuje ich także na aftermarkecie – dzięki specjalnym adapterom można instalować je także w starszych modelach pojazdów. Oprócz produktów DENSO, Valeo First, na rynku wtórnym można spotkać m.in. wycieraczki HYBRID marki PROTECHNIC.

– „Wycieraczki HYBRID łączą w sobie zalety dwóch typów wycieraczek, tj. skuteczność tradycyjnych wycieraczek szkieletowych oraz elegancję i aerodynamikę wycieraczek płaskich. Smukły kształt oraz rdzeń umieszczony w obudowie wycieraczki, stanowiący mocną konstrukcję, gwarantują przyleganie do powierzchni szyby i zmniejszony opór powietrza. Dlatego też są polecane „amatorom prędkości”. Wycieraczki HYBRID są też bardziej wytrzymałe od klasycznych." – mówi Magdalena Korytko z firmy ProTechnic.

Wycieraczka Hybrid ProTechnic
 

Najprostsze rozwiązania są najlepsze – to oklepane powiedzenie można w pełni odnieść do sytuacji na rynku wycieraczek. Mechaniczne pióra oczyszczają szyby pojazdów od ponad wieku. Jak widać nie jest to jednak rynek, który stoi w miejscu. Współczesne wycieraczki są coraz bardziej skuteczne, aerodynamiczne, trwałe, a ich producenci zacięcie rywalizują o względy potencjalnych nabywców. Bez wątpienia pracownicy warsztatów i sklepów powinni śledzić wszelkie trendy i nowości, by być w stanie skutecznie doradzać klientom. Zwłaszcza teraz, gdy sytuacja za oknem zmusi wielu kierowców do podjęcia decyzji o wymianie wycieraczek na nowe.