Warsztaty samochodowe mają ściśle określone przez prawo obowiązki w zakresie zarządzania odpadami powstającymi na ich terenie. Podpowiadamy, o czym warto pamiętać, aby nie narazić się na wysokie kary.

Jakie odpady powstają w warsztatach?

Zgodnie z polskimi przepisami odpady dzieli się ze względu na ich pochodzenie, tj. sposób wytworzenia. Wyróżnia się odpady komunalne, czyli podobne do powstających w gospodarstwach domowych oraz odpady pochodzące z działalności gospodarczej, czyli wszystkie odpady generowane w wyniku wykonywania czynności służbowych przez pracowników firmy. Kluczowe jest rozróżnianie tych dwóch strumieni odpadów, ponieważ ustawy przewidują różne obowiązki w zakresie ich prawidłowego zagospodarowania. Rozróżnienie tych strumieni bywa trudne, dlatego warto przytoczyć poniższy przykład:

Jeżeli pracownik w trakcie przerwy rozpakuje prywatną paczkę z zakupionymi przez siebie towarami – karton pozostający po rozpakowaniu jest odpadem komunalnym. Jeżeli natomiast w trakcie wykonywania obowiązków służbowych rozpakuje towar – karton pozostający po rozpakowaniu jest odpadem pochodzącym z działalności i nie może być wyrzucony jako komunalny.

Powyższy przykład pokazuje, że na terenie warsztatów powstają zarówno odpady komunalne, jak i te z działalności, przy czym zdecydowaną większość stanowią te drugie.

Odpadami komunalnymi zajmuje się gmina

Regulacje dotyczące odpadów komunalnych zawarte są w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Według przepisów obowiązki ich dotyczące ciążą właśnie na gminach.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że warsztat samochodowy może uczestniczyć w gminnym systemie odpadów komunalnych, ale nie musi tego robić. Jest to niedawno wprowadzona zmiana w stosunku do przepisów obowiązujących przed dniem 6 września 2019 r.

Jeżeli jednak warsztat należy do gminnego systemu odpadów komunalnych, jego obowiązkiem jest jedynie prawidłowe segregowanie odpadów. To gmina ma obowiązek osiągania wymaganych prawem poziomów odzysku i recyklingu odpadów. Warsztat nie musi więc posiadać żadnych dokumentów potwierdzających, że takie procesy się odbyły.

Odpady z działalności – co musi zapewnić warsztat?

Zupełnie inaczej wygląda sytuacja warsztatów w przypadku odpadów z działalności gospodarczej. Przepisy dotyczące tej kwestii są zawarte w ustawie o odpadach. Zakłada ona, że za prawidłowe zagospodarowanie odpadów odpowiada ich wytwórca. Wytwórca odpadów powinien być zarejestrowany w Bazie danych odpadowych (dział XII rejestru BDO).

– Najważniejszą czynnością znajdującą się wśród obowiązków warsztatu jest prawidłowa klasyfikacja odpadów. Dokonuje się jej w oparciu o rozporządzenie z 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów. W wyniku działalności warsztatu samochodowego mogą powstawać odpady niebezpieczne i inne niż niebezpieczne. – mówi Aleksandra Gembora z firmy CCR Polska, zajmującej się wspieraniem przedsiębiorców w ochronie środowiska.

Do odpadów niebezpiecznych zalicza się m.in. oleje, opakowania po nich, materiały zanieczyszczone olejami, smarami czy innymi reagującymi środkami, filtry olejowe, baterie i akumulatory ołowiowe. Odpady niebezpieczne zawsze należy oznaczać symbolem „*” (gwiazdka). Odpady inne niż niebezpieczne nie zawierają takiego oznaczenia. Praktyka rynkowa pokazuje, że najczęściej w warsztacie powstają poniższe rodzaje odpadów:

Warto zauważyć, że cała podgrupa 16 01 z katalogu odpadów dotyczy zużytych lub nienadających się do użytkowania pojazdów (włączając maszyny pozadrogowe), a także odpadów z demontażu, przeglądu i konserwacji pojazdów.

Kolejnym ważnym etapem jest prawidłowa segregacja odpadów i właściwe ich magazynowanie. Odpady należy magazynować w sposób niezagrażający zdrowiu i życiu ludzi oraz środowisku naturalnemu. Dodatkowe wymagania dotyczą magazynowania olejów odpadowych (zostały określone w rozporządzeniu z dnia 5 października 2015 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi).

Podczas magazynowania olejów odpadowych niedopuszczalne jest ich mieszanie z innymi odpadami i substancjami, w tym zwłaszcza z odpadami stałymi, odpadami PCB, olejem napędowym, olejem opałowym, płynami chłodniczymi, płynami hamulcowymi oraz innymi substancjami i preparatami chemicznymi niebędącymi olejami. Oleje odpadowe zbiera się do szczelnych pojemników, wykonanych z materiałów co najmniej trudno zapalnych, odpornych na działanie olejów odpadowych, odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych przed stłuczeniem. Na pojemnikach umieszcza się w widocznym miejscu:

• napis “OLEJ ODPADOWY”;
• kod lub kody odpadów wynikające z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014 r. w sprawie katalogu odpadów;
• oznakowanie wymagane przepisami dotyczącymi transportu odpadów niebezpiecznych.

– Na kolejnym etapie należy zapewnić, aby odpady były przekazywane uprawnionym podmiotom. Oznacza to, że warsztat samochodowy musi sprawdzać na bieżąco uprawnienia firm, którym chce przekazać odpady. – podkreśla Aleksandra Gembora – Należy weryfikować wpis do BDO dla transportującego odpady oraz wpis do BDO dla firmy zbierającej odpady. W przypadku firmy zbierającej odpady należy dodatkowo sprawdzić decyzję uprawniającą do zbierania określonych rodzajów odpadów, gdyż niewystarczające jest sprawdzenie jedynie wpisu do BDO.

Warto pamiętać o tym, że zgodnie z prawem, przeniesienie odpowiedzialności za gospodarowanie odpadami następuje dopiero w momencie przekazania ich podmiotowi posiadającemu decyzję zezwalającą na przetwarzanie odpadów. Innymi słowy, samo przekazanie odpadów transportującemu nie zwalnia warsztatu z odpowiedzialności. W związku z tym bardzo ważne jest weryfikowanie podmiotów, którym przekazuje się odpady.

Po pozytywnej weryfikacji można przekazać odpady, potwierdzając ten fakt na odpowiednich dokumentach. Rodzaje dokumentów są takie same w przypadku odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne. Jednym z dokumentów jest karta przekazania odpadu (KPO).

Na prawidłowo wypełnionej KPO powinny znaleźć się informacje m.in. o:

• dacie odbioru odpadu,
• kodzie i rodzaju odpadu (zgodnie z katalogiem odpadów),
• masie przekazanych odpadów, wyrażonej w tonach (Mg),
• numerze KPO
• danych przekazującego, transportującego i przyjmującego odpad.

Drugim dokumentem służącym wytwórcy odpadów do prowadzenia ewidencji jest karta ewidencji odpadów (KEO). Wytwórca odpadu powinien prowadzić odrębną KEO dla każdego rodzaju (kodu) odpadu, a wpisów do niej powinien dokonywać niezwłocznie po zakończeniu miesiąca, którego dotyczą. Warto podkreślić, że od 1 stycznia 2020 r. KPO i KEO będą prowadzone wyłącznie elektronicznie poprzez wprowadzanie danych do BDO.

Czy warsztat samochodowy potrzebuje pozwolenia na wytwarzanie odpadów?

Rozważając obowiązki dotyczące zagospodarowania odpadów przez warsztat samochodowy, należy również wziąć pod uwagę ewentualną konieczność uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów. Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska pozwolenie jest wymagane wyłącznie w przypadku, gdy odpady powstają w wyniku eksploatacji instalacji w ilościach:

• więcej niż 1 tona (Mg) rocznie odpadów niebezpiecznych lub
• więcej niż 5 000 ton (Mg) rocznie odpadów innych niż niebezpieczne

Jak łatwo zauważyć, kluczowe w tej kwestii jest pojęcie tzw. “instalacji”, gdyż jeżeli odpady nie powstają w wyniku działalności instalacji, nie ma obowiązku uzyskania zezwolenia. Zgodnie z przepisami pojęcie “instalacja” jest rozumiane jako:

• stacjonarne urządzenie techniczne,
• zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu,
• budowle niebędące urządzeniami technicznymi ani ich zespołami.

W przypadku warsztatu samochodowego należy zwrócić szczególną uwagę na urządzenia do odsysania oleju i urządzenia do odsysania czynnika klimatyzacyjnego. Jeżeli urządzenia te są unieruchomione w trakcie wykonywania pracy, zgodnie z powyżej cytowanymi zapisami, należy uznać je za instalacje. Odpady w postaci olejów są odpadami niebezpiecznymi, więc jeżeli ich masa w ciągu roku przekroczy 1 tonę (Mg), warsztat samochodowy będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów.

Jakie kary grożą warsztatom za nieprawidłowe zarządzanie odpadami?

Widełki kar, które mogą zostać wymierzone za całkowity brak lub nieprawidłowe zarządzanie odpadami są bardzo szerokie i zależą od skali konkretnego wykroczenia. Przykładowo za brak wpisu swojej działalności do BDO można narazić się na grzywnę w wysokości od 5 tysięcy do nawet miliona złotych. Podobne kary zapisano w kodeksie dla osób, które magazynują odpady w sposób niezgodny z wymaganiami, zmieniają klasyfikację odpadów niebezpiecznych na inne niż niebezpieczne lub mieszają odpady niebezpieczne z innymi.

Na koniec warto jeszcze raz podkreślić konieczność zadbania przez warsztaty o to, aby nie przekazywać odpadów nieuprawnionemu podmiotowi. Za dokonanie takiego czynu grozi kara grzywny lub areszt.

Artykuł został przygotowany we współpracy z firmą CCR Polska Sp. z o.o.