Jednym z problemów osób prowadzących działalność gospodarczą (nie tylko z branży oponiarskiej) jest wybór formy prowadzenia działalności gospodarczej. Problem ten szczególnie dotyczy przedsiębiorców działających wiele lat, nie dostrzegających, iż wraz z upływem czasu zmieniła się struktura i skala ich działalności. Wielu przedsiębiorców niejako ”z przyzwyczajenia” prowadzi działalność w formie, która towarzyszyła im od momentu powstania firmy, czyli z reguły jednoosobowej działalności gospodarczej, bądź spółki cywilnej. Dlatego też spróbujemy przybliżyć Państwu podstawowe cechy dwóch rodzajów spółek, najczęściej występujących w polskim obrocie prawnym, czyli: spółki jawnej oraz spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – sp. z o.o.

Ze względu na ramy niniejszego artykułu postaramy się poświęcić uwagę przede wszystkim trzem właściwościom każdej z tych spółek: odpowiedzialności właścicieli za zobowiązania spółki, formie opodatkowania oraz kosztom prowadzenia spółki.

Spółka jawna

Zgodnie z art. 22 § 1 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) spółką jawną jest spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, a nie jest inną spółką handlową. Forma prawna spółki jawnej może zostać wykorzystana wyłącznie do realizacji celów zarobkowych. Zatem spółka jawna nie może funkcjonować bez prowadzenia przedsiębiorstwa.

Koszt rejestracji spółki jawnej:

Spółka jawna jest spółką regulowaną przez przepisy prawa handlowego i jako taka podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym w  wydziale Sądu Rejonowego właściwym miejscowo ze względu na siedzibę nowej spółki. Na koszt rejestracji składają się:

• opłata sądowa od wpisu stałego o zarejestrowanie spółki w rejestrze przedsiębiorców – 500 zł,
• opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 500 zł.

Pozostałe opłaty, jak np: rejestracja podatnika VAT, uzyskanie odpowiednich koncesji, pozwoleń etc. kształtują się na tym samym poziomie jak w przypadku innych form prowadzenia działalności gospodarczej.

Odpowiedzialność wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki:

Podstawową korzyścią z utworzenia spółki jawnej jest posiadanie podmiotowości prawnej. Utworzenie spółki jawnej pozwala stworzyć struktury, dzięki którym nie wszystkie decyzje, dokumenty etc. muszą przechodzić przez ręce właściciela. Trochę inaczej wygląda również odpowiedzialność wspólników spółki za jej długi.

Podstawą prawną odpowiedzialności wspólników spółki jawnej za zobowiązania spółki jest artykuł 22 §2 KSH, zgodnie z którym:
„Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki jawnej bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką, z uwzględnieniem art. 31 KSH”.
W tym przypadku solidarność, innym słowy wspólna odpowiedzialność za całość zobowiązania, zachodzi pomiędzy spółką i wszystkimi jej wspólnikami.

Sposób prowadzenia egzekucji z majątku wspólnika określony jest w art. 31 KSH, zgodnie z którym wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Tak więc poniekąd mamy do czynienia z sytuacją, kiedy wierzyciel w pierwszej kolejności musi zaspokoić swoje roszczenia z majątku spółki, a dopiero potem z majątku prywatnego wspólników. Jednocześnie warto zwrócić uwagę na fakt, iż egzekucja jest bezskuteczna w przypadku, gdy z majątku spółki nie zostaną zaspokojeni wszyscy wierzyciele i wszystkie należności. Mamy tu więc do czynienia z odpowiedzialnością wspólników na zasadzie tzw. subsydiarności (wsparcia, zastępstwa spółki). Podkreślić tutaj należy, iż zasada subsydiarnej odpowiedzialność wspólników nie obowiązuje w stosunku do zobowiązań, które powstały przed rejestracją spółki w rejestrze sądowym. Regułą jest, iż wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki powstałe w czasie, gdy byli jej wspólnikami.

Bezskuteczna egzekucja stanowi podstawową, a zarazem zasadniczą przesłankę odpowiedzialności wspólników za zobowiązania spółki. Za zobowiązania spółki jawnej odpowiada przede wszystkim sama spółka, lecz do odpowiedzialności mogą być także pociągnięci wspólnicy. W takim przypadku ich odpowiedzialność ma charakter osobisty oraz nieograniczony. Oznacza to, że wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem, zarówno tym już posiadanym, jak i przyszłym. Odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki dotyczy zarówno zobowiązań prywatnoprawnych, jak i publicznoprawnych.

Opodatkowanie dochodów wspólników spółki jawnej

Z punktu widzenia ustaw regulujących opodatkowanie podatkiem dochodowym spółka jawna nie jest podatnikiem. Podatnikami są wyłącznie poszczególni wspólnicy spółki jawnej jako osoby fizyczne na podstawie przepisów ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (j.t. Dz.U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 ze zm.). Prowadzenie przedsiębiorstwa w formie spółki jawnej ma jednak zasadnicze znaczenie dla podatkowego rozliczenia wspólników tej spółki.

Pomijając inne kwestie dotyczące charakteru prawnego spółki jawnej, na potrzeby niniejszego artykułu wystarczy wskazać, iż zalicza się ona do spółek niemających osobowości prawnej, o których mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym przepisem przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną u każdego podatnika określa się proporcjonalnie (odpowiednio) do jego prawa w udziale w zysku oraz łączy z pozostałymi przychodami ze źródeł, z których dochód podlega opodatkowaniu według skali podatkowej, o której mowa w art. 27 ust. 1 tej ustawy. Innymi słowy podatek dochodowy od dochodu wypracowanego przez spółkę każdy ze wspólników płaci osobno.

Przykład:

Wspólnik A posiada 60 proc. udziałów spółki X, która za 2011 r. wypracowała 300 000 zł dochodu. Wspólnik A osiągnął tym samym 180 000 zł dochodu, od którego podatek oblicza w rocznym zeznaniu podatkowym.

Inaczej będzie, gdy podatnik (wspólnik) wybierze opodatkowanie według stawki liniowej wynoszącej 19 proc., o której mowa w art. 30c ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wówczas przychodów uzyskanych z udziału w spółce jawnej nie będzie się łączyło z przychodami opodatkowanymi według kali podatkowej wynikającej z art. 27 ust. 1 tej ustawy, czyli dobrze nam znanych progów 18 proc. i 32 proc. Każdy ze wspólników spółki jawnej może dokonać tego wyboru samodzielnie. W konsekwencji część wspólników spółki jawnej może być opodatkowana odrębnie według zasad ogólnych (według skali podatkowej), a część – według stawki liniowej. Jednak należy pamiętać, że wybór opodatkowania według stawki liniowej skutkuje opodatkowaniem w tej formie wszystkich dochodów z działalności gospodarczej.

Prowadzenie działalności w formie spółki jawnej nie zmienia faktu, iż każdy ze wspólników będzie osiągał przychody, o których mowa w art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. W myśl tego przepisu przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej są kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont, przy czym u podatników dokonujących sprzedaży towarów i usług opodatkowanych podatkiem od towarów i usług za przychód z tej sprzedaży uważa się przychód pomniejszony o należny podatek od towarów i usług (innymi słowy zyskiem będzie wartość netto wystawionych faktur po odjęciu wartości netto uwidocznionej na fakturach kosztowych).

Ma to zasadnicze znaczenie w kontekście zysku osiąganego przez spółkę jawną. Zysk z działalności prowadzonej w tej formie jest zyskiem wspólników i podlega opodatkowaniu. Od wypracowanego zysku wspólnicy są obowiązani odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy (art. 44 ust. 3 i 3f wspomnianej ustawy). W tym zakresie nie ma znaczenia, czy zysk wypracowany przez spółkę jawną został wypłacony wspólnikom. Także wtedy, gdy wspólnicy podjęli decyzję o innym sposobie wykorzystania tego zysku, będzie on stanowił przychód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.

Wnioski:

Wspólnik spółki jawnej ma dwie możliwości opodatkowania dochodu uzyskiwanego z tytułu działalności w spółce jawnej:

1) tzw. zasady ogólne – jego dochód ze spółki jest sumowany z ewentualnymi innymi dochodami i opodatkowany wg skali podatkowej:

W roku 2012 skala wygląda w następujący sposób:

2) podatek liniowy – w wysokości 19 proc. Oznacza to, że podatnik bez względu na dochód, jaki osiągnie zapłaci od niego 19 proc. podatku.

UWAGA: Przy wyborze formy opodatkowania podatkiem liniowym podatek nie może korzystać z żadnych ulg, np.: odliczenia na dzieci, ulga rehabilitacyjna, wspólne rozliczenie małżonków, etc.

Znawcy przedmiotu przyjmują, iż wybór podatku liniowego jest korzystny dla podatnika przy kwocie dochodu ok. 4000,00 zł miesięcznie lub więcej.

Zasady prowadzenia księgowości

Niezależnie od sposobu płacenia podatku dochodowego osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą muszą założyć i prowadzić księgę przychodów i rozchodów oraz ewentualnie dodatkową dokumentację. W przypadku spółki cywilnej osób fizycznych lub spółki jawnej osób fizycznych księga jest prowadzona dla spółki. Co ważne, spółka jawna jest jedyną ze spółek prawa handlowego, gdzie jest możliwe prowadzenie książki przychodów i rozchodów, a nie tzw. pełnej księgowości.

Wszyscy wspólnicy spółki jawnej są zobowiązani do odprowadzania składek ZUS, których wysokość na chwilę obecną wynosi:

• społeczna (obecnie – 597,37 zł)
• zdrowotna (obecnie – 243,39 zł)
• gwarantowany fundusz świadczeń pracowniczych (49,38 zł).

Co ważne, składki te są opłacane w stałej wysokości, bez względu na osiągany dochód.

Podsumowanie:

Tak więc, jak widzimy, przy stosunkowo niedużych kosztach możemy prowadzić działalność gospodarczą w formie spółki prawa handlowego. Rozwiązanie to może nieść ze sobą wiele zalet, takich jak choćby np:

• posiadanie podmiotowości prawnej,
• większy prestiż i zaufanie kontrahentów,
• wyczerpujące i zarazem elastyczne przepisy regulujące funkcjonowanie spółki jawnej,
• w odróżnieniu od spółki cywilnej wierzyciel spółki jawnej musi w pierwszej kolejności zaspokajać się z majątku spółki (najpierw żądać zapłaty z majątku).

Oczywiście spółka jawna nie jest rozwiązaniem dla każdej firmy. Instytucja ta jest również obarczona wadami, jak choćby konieczność posiadania zaufanego wspólnika. Niemniej mamy nadzieję, iż ta krótka charakterystyka przybliżyła Państwu podstawowe cechy spółki jawnej i może być pomocna w dalszej jakże trudnej rzeczywistości polskiego przedsiębiorcy. W następnym numerze postaramy się przedstawić Państwu spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.