Artykuł w całości jest poświęcony wszystkim dobrze znanemu skrótowi „sp. z o.o.”, czyli spółce z ograniczoną odpowiedzialnością. Ta forma prawna działalności gospodarczej rozwinęła się już w XIX wieku i jest jedną z najpopularniejszych i najbardziej uniwersalnych form prawnych przedsiębiorstw na świecie. W naszej codzienności możemy natrafić na zagraniczne odpowiedniki spółki z o.o., takie jak: niemiecka – Gesellschaft mit beschränkter Haftung, skrót GmbH czy anglosaska Limited, skrót Ltd.

Spółka z o.o. jest spółką kapitałową, której powstanie, działanie i likwidację regulują przepisy KSH – Kodeksu spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) w art. od 151 do 300. Może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Jedyne wyłączenie stanowi, iż nie może być zawiązana przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Co dość istotne, umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością musi być zawarta w formie aktu notarialnego.

Wysokość kapitału zakładowego

Innymi słowy – kapitału podstawowego spółki. Jest on pierwotnym wkładem właścicieli wniesionym przy założeniu spółki, stąd ogólne jego określenie jako kapitał założycielski. Jego wysokość nie jest stała i może być zmieniana w trakcie rozwoju firmy. Wartość tego kapitału musi być zgodna z danymi rejestru handlowego i umową spółki. Na gruncie obowiązujących przepisów poziom kapitału zakładowego spółki nie jest szczególnie wysoki i powinien wynosić co najmniej 5000,00 złotych. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej.

Nazwa spółki

Firma spółki może być obrana dowolnie: powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.

Rejestracja

Analogicznie jak przy spółce jawnej, spółka z o.o. jest spółką regulowaną przez przepisy prawa handlowego i jako taka podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym w wydziale Sądu Rejonowego właściwym miejscowo ze względu na siedzibę nowej spółki. Na koszt rejestracji składają się:

• opłata sądowa od wpisu stałego o zarejestrowanie spółki w rejestrze przedsiębiorców – 500 zł,
• opłata za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym – 500 zł.

Odpowiedzialność wspólników

Wśród najważniejszych przyczyn sukcesu spółki z o.o. w obrocie prawnym należy upatrywać bezpieczeństwo finansowe założycieli/ właścicieli spółki. Za zobowiązania spółki z o.o. co do zasady odpowiada wyłącznie sama spółka do wysokości całego swojego majątku. Wspólnicy za zobowiązania spółki nie odpowiadają. Jednakże odpowiedzialność spółki z o.o., a ściślej jej członków zarządu, nie jest aż tak bardzo ograniczona, jak może niektórzy myślą. Wciąż nie wszyscy wiedzą o tym, że jeśli komornicze postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczne, to członkowie zarządu takiej spółki ponoszą solidarną odpowiedzialność finansową za zobowiązanie tejże. Tak stanowi art. 299 § 1 Kodeksu spółek handlowych. Ściślej, to zgodnie z orzecznictwem, w przypadku egzekucji długów spółki nawet nie ma konieczności czekać, aż komornik formalnie umorzy bezskuteczne postępowanie, gdyż wystarczą inne dowody świadczące o tym, że wierzyciel nie zostanie zaspokojony z powodu braku majątku spółki z o.o. i egzekucja komornicza przeciwko spółce byłaby bezskuteczna, a tym samym bezcelowa (wyrok SN z 26 czerwca 2003 r., V CKN 416/01). Mogą to być na przykład dowody w postaci wskazania na bezskuteczne postępowania egzekucyjne z wcześniejszych wniosków innych wierzycieli lub oświadczenie prezesa zarządu wezwanego sądownie do wyjawienia majątku spółki.

Jednak jeszcze mniej osób wie o czymś innym, a mianowicie o tym, że tę odpowiedzialność ponoszą osoby pełniące funkcję członków zarządu zarówno w momencie, kiedy powstało konkretne zobowiązanie, jak też wszystkie kolejne osoby powołane na stanowisko członków zarządu tej spółki już później, gdy to zobowiązanie istniało, czyli osoby, które jeszcze nie były członkami zarządu, gdy to zobowiązanie powstało. Takie stanowisko niepodzielnie panuje w doktrynie i można je znaleźć również w orzecznictwie, np. w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 25 września 2003 r., V CK 198/2002, Wokanda 2004/6 str. 7. Należy tu dodać, że jeśli dana osoba jest członkiem zarządu spółki i jednocześnie jej wspólnikiem, to fakt bycia wspólnikiem w żaden sposób nie wyłącza odpowiedzialności tej osoby za długi tej spółki i to stanowisko również potwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 14 lutego 2003 r. (IV CKN 1779/2000, Monitor Prawniczy 2003/23 str. 1090). Należy jednak pamiętać o tym, że termin, z upływem którego zobowiązania członków zarządu przedawniają się, wynosi trzy lata począwszy od dnia, w którym wierzyciel dowiedział się o bezskuteczności postępowania egzekucyjnego przeciwko spółce z o.o. Sygnalizujemy to wszystko po to, aby z jednej strony zachęcić Państwa do walki o należne Wam pieniądze nawet wówczas, gdy wiadomo, że egzekucja przeciwko spółce z o.o. jako dłużnikowi jest lub będzie bezskuteczną, a sama spółka figuruje już tylko na papierze w KRS. A z drugiej strony, aby być uważnym przy obejmowaniu „w ciemno” funkcji w zarządzie spółek z o.o.

Należy też pamiętać, iż członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczął postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody.

Prowadzenie spraw i reprezentacja spółki

Spółkę reprezentuje oraz prowadzi jej sprawy Zarząd. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. Do zarządu mogą być powołane osoby spośród wspólników lub spoza ich grona. Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej.

Księgowość

W odróżnieniu od spółki jawnej w przypadku spółki z o.o. bez względu na wysokość osiąganych przez spółkę przychodów zastosowanie musi znaleźć tzw. „Pełna księgowość”. Jest to najbardziej zaawansowana i sformalizowana forma ewidencji księgowej. Do jej omówienia zabrakłoby miejsca nie tylko w tym artykule, ale w całym Przeglądzie. Dość powiedzieć, że dla przedsiębiorców pełna księgowość to może być nawet kilkakrotnie większy koszt obsługi księgowej firmy.

Opodatkowanie

Odmiennie również, z tym że mniej korzystnie niż kwestie odpowiedzialności za długi spółki, kształtuje się opodatkowanie podatkiem dochodowym spółek z ograniczoną odpowiedzialnością. Ponieważ spółkom tym kodeks spółek handlowych przyznaje osobowość prawną, podlegają one, zgodnie z art. 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych. Tak więc opodatkowana podatkiem dochodowym, odmiennie niż przy spółkach osobowych, jest spółka, a nie wspólnicy.

Generalnie przedmiotem opodatkowania jest osiągnięcie dochodu, tj. nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania. Ustalony w ten sposób dochód w zasadzie tożsamy jest z podstawą opodatkowania, wyjątkiem są bowiem sytuacje, gdzie istnieje możliwość obniżenia dochodu o określone kwoty (np. strata z lat ubiegłych – analogicznie jak w przypadku spółki jawnej).

W przypadku spółek z ograniczoną odpowiedzialnością pojawia się problem tzw. podwójnego opodatkowania, tzn. opodatkowania dochodu spółki podatkiem dochodowym od osób prawnych w wysokości 19 proc. a następnie podatkiem od samego, czystego dochodu wypłacanego właścicielowi w formie dywidendy, płaconego przez spółkę jako płatnika, również w wysokości 19 proc.

Chodzi o to, że spółka z o.o. jako osoba prawna płaci CIT. Następnie – jeśli chce wypłacić dywidendę wspólnikom – ci płacą kolejny raz podatek od dywidendy. Oznacza to, że ten sam zysk jest de facto opodatkowany podwójnie – i z każdego 1000 zł zysku spółki jej właściciel otrzymuje jedynie 656,1 zł. Dywidendy wypłacane na rzecz osób fizycznych podlegają w Polsce opodatkowaniu podatkiem u źródła. Spółka wypłacająca dywidendę pełni funkcję płatnika, tj. oblicza, pobiera i wpłaca należny podatek na rachunek organu podatkowego. Podstawą opodatkowania jest przy tym kwota dywidendy brutto wypłacana przez spółkę (bez pomniejszania jej o koszty uzyskania przychodów). Stawka standardowa wynosi 19 proc.

Jednakże, na korzyść spółki z o.o. w zestawieniu obciążeń publicznoprawnych przemawia fakt, iż wspólnicy/współwłaściciele spółki z o.o. nie uiszczają składek zusowskich. Oczywiście, doradcy podatkowi proponują różnorakie rozwiązania mające na celu uniknięcie, bądź zmniejszenie ciężarów płynących z podwójnego opodatkowania dochodów spółki, poprzez m.in.:

1. założenie przez prezesa/właściciela osobnej jednoosobowej działalności gospodarczej i wykonywanie czynności na rzecz spółki w ramach zlecenia – kontraktu menedżerskiego. W takiej sytuacji cały (bądź też znaczna część) zysk jest wypłacany właścicielowi na podstawie wystawianych przez niego faktur – firma zwiększa swoje koszty i tym samym zmniejsza zysk do opodatkowania, natomiast wspólnik płaci podatek jako osoba fizyczna według skali, bądź podatku liniowego (jednak ma spore możliwości kształtowania kosztów swojej działalności „prywatnie”). Konieczne za to jest opłacanie składek zusowskich w wysokości analogicznej do spółki jawnej;
2. prezes może otrzymywać wynagrodzenie jako wynagrodzenie funkcyjne,
3. możliwe jest powołanie kolejnej spółki, zarejestrowanej w jednym z państw, z którym Polska posiada umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, np.: na Cyprze, w Luksemburgu, stanie Delaware w USA. Dla przykładu spółka typu LLC (Limited Liability Company) w Delaware gwarantuje daleko idącą poufność, a także podatek ryczałtowy w wysokości już ok. 150 $ rocznie.

UWAGA: We wszystkich proponowanych rozwiązaniach należy uwzględniać koszty prowadzenia „dodatkowej” działalności np.: księgowość, opłaty KRS, etc. oraz ryzyko zarzutów ze strony fiskusa o „uchylanie” się od podatków.

Jeszcze innym sposobem na optymalizacje skutków podwójnego opodatkowania jest przekazywanie „czystego” zysku na fundusz rezerwowy bez podziału go pomiędzy wspólników. Wtedy środki z takiego funduszu można wykorzystać np.: na zakup mieszkania, samochodu, które co prawda będą własnością spółki, jednak nic nie stoi nie przeszkodzi, aby korzystał z niego np.: prezes zarządu.

Tak więc w przypadku spółek osobowych sytuacja wspólnika w sferze opodatkowania wydaje się korzystniejsza (prostsza), natomiast w przypadku spółki kapitałowej – jaką jest spółka z o.o., podatnik zyskuje bezpieczeństwo swojego prywatnego majątku w przypadku niepowodzenia biznesowego, a także unika płacenia składek zusowskich.

Dlatego też korzystnym połączeniem zalet obu tych konstrukcji prawnych wydaje się spółka komandytowa z udziałem spółki z o.o., czyli tzw. spółka hybrydowa. Rozwiązanie to jest coraz popularniejsze wśród polskich przedsiębiorców. Jednak ze względu na stopień skomplikowania tej struktury radzimy korzystać z niej po zasięgnięciu opinii fachowców.