Quad (amer. ATV-All Terrain Vehicle, czyli wszędołaz) to pojazd o specyficznej konstrukcji, którą charakteryzują opony o obniżonym ciśnieniu, kierownica podobna do tej stosowanej w rowerach oraz pozycja kierującego, siedzącego na pojeździe okrakiem. Popularność quadów rośnie w bardzo szybkim tempie. Liczba ich użytkowników z roku na rok powiększa się. Nie ma żadnego problemu z ich zakupem. Warto zastanowić się, jakie warunki muszą być spełnione, aby można było quada zarejestrować i legalnie poruszać się po drogach publicznych, czy i jakim okresie musi on być poddany badaniu technicznemu. Poniżej o tym, jak ta sytuacja wygląda w Polsce i dla porównania w niektórych innych krajach.

Polska

Legalnej definicji tej grupy pojazdów w ustawie „Prawo o ruchu drogowym” do dnia dzisiejszego nie ma. Dopiero projektowana ustawa o dopuszczeniu pojazdów do ruchu drogowego ma wprowadzić definicję czterokołowca. Zgodnie z projektowanymi zapisami czterokołowiec „to pojazd samochodowy przeznaczony do przewozu osób lub ładunków, z wyłączeniem samochodu osobowego, ciężarowego i motocykla, którego masa własna nie przekracza: a) w przypadku przewozu rzeczy 550 kg; b) w przypadku przewozu osób 400 kg”, a czterokołowiec lekki „to czterokołowiec, którego masa własna nie przekracza 350 kg i konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h”. Dopóki te definicje nie znajdą się w prawie, należy się odwołać do rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawie homologacji typu pojazdów samochodowych mających dwa lub trzy koła, niektórych pojazdów samochodowych mających cztery koła oraz motorowerów (DzU z 2005 r., nr 162, poz. 1360). Zgodnie z ust. 2 załącznika nr 1 Definicje kategorii i typów pojazdów dla potrzeb homologacji typu pojazdu:

„2. Niniejsze rozporządzenie stosuje się również do pewnej grupy czterokołowych pojazdów samochodowych, które w zależności od cech określa się jako:
1) lekkie pojazdy czterokołowe, których masa bez obciążenia nie przekracza 350 kg (kategoria L6e), nie wliczając w to masy akumulatorów w przypadku pojazdów elektrycznych, i których maksymalna prędkość konstrukcyjna nie przekracza 45 km/h oraz których:
a) pojemność skokowa nie przekracza 50 cm3, w przypadku silnika z zapłonem iskrowym, lub
b) maksymalna moc nie przekracza 4 kW, w przypadku innych silników ze spalaniem wewnętrznym, lub

c) maksymalna moc jest nie większa niż 4 kW, w przypadku silnika elektrycznego.
Pojazdy te powinny spełniać wymagania techniczne stosowane do motorowerów trójkołowych kategorii L2e, chyba że przepisy dotyczące homologacji stanowią inaczej;
2) pojazdy czterokołowe, inne niż lekkie, o których mowa w pkt. 1 lit. a, których masa bez obciążenia nie przekracza 400 kg (kategoria L7e, 550 kg dla pojazdów przeznaczonych do
przewożenia towarów), nie wliczając w to masy akumulatorów w przypadku pojazdów elektrycznych, i których maksymalna moc użyteczna silnika nie przekracza 15 kW.

Pojazdy te powinny spełniać wymagania techniczne stosowane do motocykli trójkołowych kategorii L5e, chyba że przepisy dotyczące homologacji stanowią inaczej.”
Zgodnie z powyższym, na chwilę obecną czterokołowce mogą być lekkie (kategoria L6e), albo inne niż lekkie (kategoria L7e).
Jeśli chodzi o pojazdy, które mają świadectwo homologacji potwierdzające, że mogą uczestniczyć w ruchu, to nie ma przeszkód w ich rejestracji, nie podlegają one badaniu technicznemu. Każdego quada ze świadectwem homologacji można zarejestrować.
Jeśli natomiast pojazd nie ma świadectwa homologacji, to jego rejestracja będzie niemożliwa.
Brak świadectwa homologacji ujawnia się także, a właściwie przede wszystkim, w przypadku quadów importowanych. Jeśli pojazd jest importowany i nie ma świadectwa homologacji, to zgodnie z art. 68 ust. 17 pkt 4 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. „Prawo o ruchu drogowym” (DzU z 2005 r., nr 108, poz. 908 z późn. zm.) można dopuścić go do ruchu, o ile został wyprodukowany lub importowany w liczbie jednej sztuki rocznie. W tym celu należy wykonać okresowe bada-nie techniczne przeprowadzane po raz pierwszy przed pierwszą rejestracją w kraju. Quada będzie można zarejestrować, jeśli podczas przeprowadzania tego badania diagnosta przypisze go do jednej z dwóch kategorii: albo L6e, albo L7e.

Jeśli możliwości techniczne wszędołaza przekroczą parametry określone w tych kategoriach, badanie zakończy się wynikiem negatywnym i takiego quada nie będzie można zarejestrować.
Pomijam w tym momencie „patenty” na rejestrację quada jako ciągnik rolniczy, motorower etc., ponieważ kwestia ich zgodności z prawem delikatnie mówiąc jest dalece dyskusyjna.
Każdy quad poruszający się po drogach (w domyśle zarejestrowany) podlega okresowym badaniom technicznym.
Zgodnie z art. 81 ust. 5 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. „Prawo o ruchu drogowym” (DzU z 2005 r., nr 108, poz. 908 z późn. zm.) okresowe badanie techniczne przeprowadza się
corocznie. Zatem okresowe badanie techniczne quada należy wykonywać po upływie roku od dnia przeprowadzenia poprzedniego badania.

Podczas badania należy kierować się przede wszystkim zapisami rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 18 września 2009 r. w sprawie zakresu i sposobu przeprowadzania badań technicznych pojazdów oraz wzorów dokumentów stosowanych przy tych badaniach (DzU z 2009 r., nr 155, poz. 1232) oraz rozporządzenia ministra infrastruktury z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych pojazdów oraz zakresu ich niezbędnego wyposażenia (DzU z 2003 r., nr 32, poz. 262 z późn. zm.).
Aby poruszać się po drogach publicznych czterokołowcem innym niż lekki trzeba mieć prawo jazdy kategorii B lub B1, natomiast czterokołowcem lekkim może poruszać się osoba niepełnoletnia, która ma albo kartę motorowerową (dostępna po ukończeniu 13 roku życia), albo prawo jazdy kategorii B1 (dostępne po ukończeniu 16 lat). Osoba pełnoletnia nie musi mieć dodatkowych uprawnień, aby poruszać się czterokołowcem lekkim. Warto zwrócić także uwagę na to, że quady zarejestrowane, tak jak inne pojazdy uczestniczące w ruchu powinny mieć obowiązkowe ubezpieczenie OC.

Francja
We Francji po drogach publicznych mogą poruszać się tylko takie quady, które są do tego homologowane. Podlegają one rejestracji i ubezpieczeniu jak każdy inny pojazd poruszający się po drogach. Drugą grupę quadów stanowią te, które są homologowane to użytku w terenie (off-road). Zakazane jest poruszanie się nimi po drogach publicznych. Badaniom technicznym we Francji podlegają wszystkie pojazdy starsze niż 4-letnie. Pierwsze okresowe badanie techniczne należy przeprowadzić w ciągu ostatnich 6 miesięcy, zanim wiek pojazdu przekroczy 4 lata. Następne okresowe badania techniczne należy przeprowadzać co dwa lata. Do poruszania się wszędołazem we Francji należy mieć przynajmniej odpowiednik naszej karty motorowerowej (franc. BRE), dostępny po ukończeniu 14 roku życia lub prawo jazdy kategorii B1, dostępne po ukończeniu 16 lat.

Szwajcaria
Wszystkie pojazdy w Szwajcarii (samochody osobowe, motocykle, quady, trójkołowce) podlegają pierwszemu badaniu technicznemu po upływie 4 lat od dnia pierwszej rejestracji. Następne badanie techniczne dopuszcza pojazd do ruchu na 3 lata. Pojazdy 7-letnie i starsze podlegają okresowemu badaniu technicznemu co dwa lata. Badanie techniczne musi być wykonane przez Urząd Ruchu (Service des Automobiles et de la Navigation) znajdujący się w każdym kantonie, właściwy dla miejsca rejestracji pojazdu. Właściciel pojazdu zostanie poinformowany przez swój Urząd Ruchu o zbliżającym się terminie do przeprowadzenia badania technicznego jego pojazdu. Podczas badania sprawdza się m.in. dokumenty pojazdu, sprawność działania oświetlenia, stan ogumienia i zawieszenia, stan nadwozia, poziom hałasu, a także poziom emisji zanieczyszczeń gazowych.

Wielka Brytania
W Wielkiej Brytanii pierwszemu okresowemu badaniu technicznemu podlegają samochody osobowe, motocykle i inne pojazdy lekkie, w przypadku których upłynęły 3 lata od dnia ich pierwszej rejestracji. Kolejne okresowe badania techniczne należy wykonywać co roku. Zaświadczenie z tego badania dotyczy sprawności tylko tych elementów pojazdu, które były badane na chwilę przeprowadzania badania. Nie potwierdza ono generalnej mechanicznej sprawności auta. Podczas badania sprawdza się przede wszystkim stan oświetlenia (refektory, światła stopu, kierunkowskazy etc.), zawieszenie, układ kierowniczy, stan hamulców, ogumienia etc. Okresowe badanie techniczne quada kosztuje 54 funty.

Niemcy
W Niemczech pierwsze okresowe badanie techniczne quada należy przeprowadzić po dwóch latach od dnia pierwszej rejestracji, a następne badania okresowe przypadają co dwa lata od dnia przeprowadzenia badania. Jeśli jednak quad został zarejestrowany jako samochód osobowy z nadwoziem otwartym, to w takim przypadku pierwsze okresowe badanie techniczne przypada po 3 latach od dnia pierwszej rejestracji, a następnie co dwa lata od dnia przeprowadzenia badania. Podstawowa klasyfikacja quadów w tym kraju opiera się na dyrektywie 92/61/EWG. Zgodnie z jej zapisami (te same zapisy implementowano do prawa polskiego) wszędołaz może być pojazdem czterokołowym lekkim, jeśli jego prędkość maksymalna wynosi nie więcej niż 45 km/h, a pojemność silnika nie przekracza 50 cm³, albo pojazdem czterokołowym, jeśli jego prędkość maksymalna przekracza 45 km/h, a pojemność silnika 50 cm³, jednakże moc silnika nie może przekroczyć 15 kW. Na tej podstawie rozróżniamy w Niemczech następujące konfiguracje quadów: t pojazd czterokołowy lekki masa własna nie przekracza 350 kg, a prędkość maksymalna 45 km/h t pojazd czterokołowy lekki do przewozu pasażerów masa własna nie przekracza 400 kg, moc silnika nie przekraczająca 15 kW (klasyfikacja dominująca) t pojazd czterokołowy lekki do przewozu towarów masa własna nie przekracza 550 kg, a moc silnika nie przekracza 15 kW Pojazdy, których moc przekracza 15 kW, nie są już objęte postanowieniami dyrektywy, w związku z czym należy je klasyfikować jako samochody osobowe lub ciągniki rolnicze bądź leśne. Może to być zatem: t samochód osobowy otwarty masa własna powyżej 400 kg i moc powyżej 15 kW (jednakże w tym przypadku poziom emitowanego hałasu nie może przekroczyć 74 dB) t ciągnik rolniczy t pojazd przeznaczony do łączenia ze sprzętem Początkowo w Niemczech quady były dopuszczane do ruchu tylko jako ciągniki rolnicze, ale od 1 stycznia 2002 r. tej klasyfikacji już się nie stosuje. Dotyczy ona pojazdów zarejestrowanych.

Na zdjęciu: Badanie techniczne quada w Niemczech na stacji TÜV (fot. TÜV SÜD)

Badanie okresowe obejmuje m.in.: identyfikację pojazdu, sprawdzenie stanu nadwozia, sprawności hamulców podczas próby drogowej, sprawności układu kierowniczego, poprawności działania oświetlenia, stanu ogumienia, stanu zawieszenia, emisji spalin i poziomu hałasu. Powszechnie przyjęło się, że badania techniczne w Niemczech są przeprowadzane bardzo skrupulatnie. W tekście była mowa o tym, że w niektórych przypadkach poziom hałasu nie może przekroczyć dla quada 74 dB, natomiast na forach internetowych użytkownicy quadów w Niemczech dzielą się swoimi osobistymi doświadczeniami w tym zakresie, pisząc o tym, jak diagności przymykają oko na takie „drobnostki”.

Autor: Marcin Barankiewicz

Artykuł ukazał się w numerze 4/2010 „Serwisu Motoryzacyjnego”