Producenci pojazdów podają, że wahacze powinny wytrzymać przebieg około 150 tysięcy kilometrów. Ich trwałość zależna jest jednak od wielu czynników takich jak materiał wykonania, sposób jazdy, okresy wymiany innych elementów zawieszenia. Awarie wahaczy są bardzo groźne, ponieważ wahacz i wszystkie jego dodatkowe elementy bezpośrednio wpływają na bezpieczeństwo oraz komfort jazdy. Nie można bagatelizować usterek związanych z wahaczami, ponieważ ich nieodpowiedni stan techniczny może doprowadzić do utraty kontroli nad pojazdem i w rezultacie do wypadku drogowego. Jak zatem zbudowany jest wahacz? Jaka jest jego funkcja? O tym piszemy w poniższym artykule.

Co to jest wahacz?

Wahacz jest to jeden z podstawowych elementów zawieszenia pojazdów, który swoim kształtem przypomina literę A lub U. Od osi odizolowany jest tulejami metalowo-gumowymi, tzw. silentblockami, których zadaniem jest zapewnienie odpowiedniego komfortu i bezpieczeństwa. Najważniejszą funkcją wahacza jest tłumienie drgań pochodzących z podłoża, po którym porusza się pojazd oraz utrzymanie zwrotnicy/piasty koła we właściwej pozycji. Połączenie to nie może być nieruchome ani sztywne – wówczas wszystkie drgania przechodziłyby na kabinę auta. Wahacze nazywane są także elementem wodzącym.

Wahacze produkowane są z różnego rodzaju metali – blachy stalowej (profile zamknięte), jako odlewy żeliwne, odkuwki stalowe (proces kucia matrycowego) lub odlewy ze stopów lekkich – np. aluminium.

Co to jest tuleja wahacza?

Tuleja wahacza to element za pomocą którego montuje się wahacz do nadwozia. Element ten nazywany jest także silentblockiem. Zadaniem tulei jest wyciszanie pracy wahacza oraz amortyzacja jego ruchów, aby drgania nie przechodziły na nadwozie. Mimo swoich niewielkich rozmiarów tuleje są bardzo ważnymi elementami, które łączą nadwozie z zawieszeniem.

Tuleja wahacza składa się z dwóch stalowych, pustych w środku tulei, pomiędzy którymi przestrzeń wypełniona jest gumą. Tuleję wewnętrzną przykręca się do nieruchomego mocowania na podwoziu auta. Tuleja może się poruszać wokół sworznia w pewnym, określonym zakresie ruchu, natomiast tuleja zewnętrzna jest wciskana (wprasowywana) w wahacz, aby uniemożliwić jej ruch.

Co to jest sworzeń wahacza?

Sworzeń wahacza jest elementem łączącym wahacz i zwrotnicę koła. Połączenie to musi być ruchome, ponieważ przednie koła muszą skręcać. Najczęściej sworznie wahacza występują w postaci przegubów kulowych. Całość jest zalana smarem i zamknięta w szczelnej, gumowej obudowie. Sworzeń łączony jest z wahaczem za pomocą śrub albo nitów.

Rodzaje wahaczy samochodowych

W budowie układu zawieszenia wyróżnia się kilka rodzajów wahaczy:

• poprzeczny – porusza się wzdłuż osi równoległej do wzdłużnej płaszczyzny symetrii auta. W najczęściej występujących, klasycznych zawieszeniach niezależnych kół jezdnych na wahaczach poprzecznych, każde z kół jest prowadzone przez dwa wahacze. Mogą one tworzyć dwa rodzaje układów: tzw. równoległy lub trapezowy.
• wzdłużny – porusza się wokół osi prostopadłej do wzdłużnej płaszczyzny symetrii auta. To sztywny element o niezmiennej długości. Zawieszenie niezależne koła jezdnego może być realizowane poprzez jeden wahacz wzdłużny (rozwiązanie rzadko stosowane) lub ich parę.
• skośny – stosowany przy tzw. osiach wleczonych. To element stosowany prawie wyłącznie przy osiach napędowych kół niekierowanych, przekręca się wokół osi skośnej w stosunku do podłużnej i poprzecznej osi symetrii pojazdu.

Objawy awarii wahacza

Metalowe elementy układy zawieszenia są stosunkowo trwałymi częściami – grozić im mogą jedynie uszkodzenia mechaniczne lub korozja. Tuleje, wykonane z gumy, starzeją się w trakcie eksploatacji. Do najważniejszych objawów zużycia lub uszkodzenia elementów wahacza należy:

• pogorszenie komfortu prowadzenia i jazdy,
• utrudnienia w utrzymaniu toru jazdy,
• stuki i skrzypienie podczas jazdy po nierównościach, podczas wsiadania i wysiadania z pojazdu,
• korozja na wahaczach,
• widoczne skrzywienie wahaczy,
• odgłosy pukania,
• słabsza reakcja na ruchy kierownicą – zwłaszcza przy skręcaniu,
• szarpnięcia podczas ruszania.

Naprawa wahaczy, wymiana sworzni i tulei wahacza

Należy pamiętać, że wahacze i tuleje powinno wymieniać się parami na jednej osi, najlepiej jednak dokonać wymiany obydwu, na każdej ze stron. Są dwa rodzaje wahaczy – te z wymiennymi silentblockami oraz te, w których producenci zastosowali tuleje wprasowane na stałe. W tym drugim przypadku konieczna jest wymiana całego wahacza na nowy. Sworznie natomiast można wymienić na przykład poprzez odkręcenie specjalnej śruby, natomiast w przypadku zastosowania nitów jako elementu łączącego niezbędne będzie ich rozwiercenie. W tym drugim przypadku koszty robocizny na pewno okażą się wyższe i wówczas warto rozważyć zakup nowego i kompletnego wahacza.

Cena wahacza, tulei i sworzni

Standardowa usługa wymiany wahacza polega na odłączeniu sworznia zwrotnicy, łącznika stabilizatora i odkręceniu dwóch poduszek wahacza. Cena zlecenia może wynosić kilkaset złotych, w zależności od stopnia skomplikowania budowy zawieszenia lub warsztatu, w którym zdecydujemy się wykonać naprawę. W przypadku aut z układem wielowahaczowym proces ten może być trudniejszy i bardziej pracochłonny, w związku z czym koszty naprawy także mogą być większe.

Sam wahacz może kosztować w granicach kilkuset złotych w przypadku aut klasy średniej, nawet do kilku tysięcy w samochodach wyposażonych w wahacze aluminiowe. Ceny sworzni i tulei wahacza wahają się w okolicach kilkudziesięciu złotych za sztukę.

Warto dbać o wahacze

Nie można bagatelizować usterek związanych z wahaczami, ponieważ ich nieodpowiedni stan techniczny może doprowadzić do utraty kontroli nad pojazdem i wypadku drogowego.