Około 36% przedwczesnych uszkodzeń łożysk jest spowodowanych przez stosowanie niewłaściwego smaru lub nieodpowiednie smarowanie. Każde łożysko pozbawione właściwego smarowania w sposób nieunikniony ulegnie uszkodzeniu na długo przed osiągnięciem normalnego okresu trwałości. Ponieważ dostęp do łożysk jest zwykle trudniejszy niż do innych elementów maszyny, zaniedbane smarowanie często powoduje problemy.

Podczas pracy łożysko wymaga zwykle prawidłowego dosmarowywania w celu zoptymalizowania jego pracy. Wybór smaru łożyskowego odpowiedniego do danego zastosowania oraz dostarczanie jego właściwych ilości w prawidłowych odstępach czasu są istotne dla osiągnięcia maksymalnej trwałości eksploatacyjnej łożyska. Dodatkowo, stosowana metoda dosmarowywania może pozytywnie przyczynić się do zoptymalizowania jego trwałości użytkowej. Smarowanie ciągłe przy użyciu smarownic automatycznych, jedno lub wielopunktowych, zapewnia bardziej konsekwentne, prawidłowe i wolne od zanieczyszczeń dostarczanie smaru niż metody dosmarowywania ręcznego.

Podstawowe pojęcia dotyczące smarowania

Główne zadanie środka smarowego w łożysku polega na utworzeniu filmu smarowego, który oddziela względem siebie bieżnie i elementy toczne i w ten sposób zmniejsza tarcie i zapobiega zużyciu. Podstawowymi właściwościami środka smarnego są jego lepkość, zdolność tworzenia filmu smarowego i – w odniesieniu do smarów plastycznych – ich konsystencja.

Lepkość jest miarą tarcia wewnętrznego w oleju smarowym, jakie powstaje między różnymi warstwami cząstek, gdy ciecz jest wprawiana w ruch. Inaczej mówiąc jest to miara zdolności przepływu cieczy i jest zwykle wyrażana jako czas potrzebny, aby standardowa ilość cieczy, w danej temperaturze, przepłynęła przez standardowy otwór. Lepkość oleju bazowego jest zawsze mierzona jako lepkość kinematyczna. Jednostką miary lepkości kinematycznej jest mm²/s wg ISO, dawniej oznaczaną jako cSt. Lepkość jest właściwością mającą największe znaczenie przy wyborze odpowiedniego środka smarnego do łożysk. 

Konsystencja charakteryzuje stopień sztywności (twardości) smaru. Stopniowanie odbywa się wg klasyfikacji NLGI (National Lubricating Grease Institute).

Dodatki służą do dostarczenia smarowi dodatkowych własności, takich jak odporność na zużycie, odporność na korozję, redukcja tarcia i zabezpieczanie przed uszkodzeniem w warunkach smarowania granicznego i mieszanego.

Dobór smaru łożyskowego

Nieprawidłowe smarowanie jest odpowiedzialne za aż blisko 36% przedwczesnych uszkodzeń łożysk. Aplikacje łożyskowe mają warunki pracy charakteryzujące się dużą zmiennością i właściwe smarowanie wymaga precyzyjnego dopasowania smaru do zastosowania. Smary łożyskowe pomagają zapewnić równomierną, bezproblemową pracę oraz maksymalną niezawodność nawet w najbardziej ekstremalnych warunkach. Pomagają chronić łożysko przed wniknięciem do niego zanieczyszczeń, amortyzują obciążenia udarowe i zabezpieczają łożysko przed korozją. Wybór właściwego smaru łożyskowego do określonej aplikacji ma zasadnicze znaczenie dla osiągnięcia maksymalnej trwałości eksploatacyjnej łożyska.

Kryteria doboru dla uzyskania prawidłowego smarowania obejmują rodzaj i wielkość łożyska, temperatury, prędkości i obciążenia, jak również wymaganą trwałość eksploatacyjną i okresy dosmarowywania.
Smary ogólnego zastosowanie nie nadają się do przypadków specjalnych i raczej mogą powodować problemy niż dawać korzyści. Zastosowania łożysk różnią się w zakresie obciążeń, prędkości, temperatury, warunków otoczenia, a właściwe smarowanie oznacza precyzyjny dobór smaru do danego przypadku.

Okresy wymiany smaru

Wybór właściwego smaru łożyskowego do określonej aplikacji ma krytyczne znaczenie dla pracy łożyska. Dostarczanie właściwych ilości smaru w prawidłowych odstępach czasu jest równie ważne. Nadmierna lub niewystarczająca ilość środka smarnego, jak również nieprawidłowe metody smarowania mogą skrócić trwałość eksploatacyjną łożyska.

Metody smarowania

Stosowana metoda smarowania jest w równym stopniu ważna jak odpowiedni smar łożyskowy, ilość smaru i okresy dosmarowywania. Używanie smarownic, ręcznych lub automatycznych, ułatwia właściwe dozowanie środka smarnego do aplikacji. Utrzymywanie czystości podczas smarowania łożysk ma krytyczne znaczenie, gdyż zanieczyszczenia mogą spowodować przedwczesne uszkodzenie łożyska.

W dostarczaniu prawidłowych ilości smaru podczas smarowania ręcznego pomaga stosowanie miernika smaru w połączeniu ze smarownicą ręczną lub pompą. Smarowanie ciągłe przy użyciu smarownic automatycznych jedno lub wielopunktowych, zapewnia konsekwentne i kontrolowane dostarczanie smaru do łożysk. To zmniejsza ryzyko nadmiernego lub niedostatecznego smarowania i pozytywnie wpływa na optymalizację trwałości eksploatacyjnej łożyska. Dodatkowo, automatyczne dosmarowywanie redukuje ryzyko zanieczyszczenia. Rozwiązania pracujące w sposób ciągły przez całą dobę zapewniają precyzyjne i niezawodne dostarczanie smaru, w dokładnie dostosowanych do potrzeb aplikacji ilościach.

Źródło: SKF