Jedną z właściwości, jaką spełniać muszą wszystkie stosowane w motoryzacji płyny eksploatacyjne (oleje, płyny hamulcowe itp.), jest zgodność materiałowa. Mówiąc wprost, każdy płyn musi zostać przetestowany pod kątem jego reakcji z otoczeniem. Mowa tu szczególnie o elastomerach, które znalazły szerokie zastosowanie w przemyśle motoryzacyjnym.

Elastomery to polimerowe tworzywa naturalne lub sztuczne, które cechuje zdolność do odwracalnej deformacji pod wpływem działania sił mechanicznych, z zachowaniem ciągłości ich struktury. Z tego względu znalazły one szerokie zastosowanie m.in. w przemyśle motoryzacyjnym. Mowa tu o wszelkiego rodzaju uszczelnieniach w silniku czy skrzyni biegów oraz przewodach elastycznych wykonanych z gumy, w których płynie płyn chłodzący, hamulcowy, olej lub paliwo. Zdolność elastomerów do zmiany wymiarów wynika z ich specyficznej budowy chemicznej i zdolności do tzw. ruchów segmentalnych. Odpowiednio silne, ale nie za silne oddziaływania między cząsteczkami elastomerów, osiąga się poprzez proces wulkanizacji. Tak właśnie powstaje guma, która musi charakteryzować się również odpowiednimi właściwościami termoplastycznymi. Z tej tworzy się następnie opony samochodowe, uszczelki, przewody oraz o-ringi.

Każdy produkt wprowadzany do sprzedaży musi przejść badania zgodności z materiałami uszczelnień stosowanymi w poszczególnych układach samochodu. Elastomery wykorzystywane przez producentów pojazdów nie mogą ani pęcznieć, ani twardnieć pod wpływem działania danej cieczy. Podobnie jest z innymi płynami eksploatacyjnymi. W jaki sposób się to testuje?

– Testowanie odbywa się w laboratorium, gdzie głównie sprawdza się kompatybilność cieczy z elastomerami. Przykładowo, wrzuca się próbkę elastomeru do oleju i sprawdza, jak po danym czasie zmienia się masa próbki, jej twardość, ciągliwość i elastyczność. W skrzyniach biegów sprawdza się też właściwości tarciowe oleju z synchronizatorami, sprzęgłami i hamulcami – to jednak odbywa się już na hamowniach. Każdy test na hamowni, czy to silnikowej czy przekładniowej kończy się rozłożeniem badanego mechanizmu i sprawdzeniem wszystkich jego części. Wtedy jesteśmy w stanie stwierdzić, jaki jest wpływ cieczy o danych parametrach na trwałość elastomerów lub trwałość poszczególnych elementów jakiegoś urządzenia np. skrzyni biegów – wyjaśnia Mateusz Myck, inżynier działu technicznego w Total Polska.

Okazuje się zatem, że aprobata dla danego oleju czy płynu hamulcowego to nie jest jedynie kwestia lepkości tej cieczy czy jej parametrów jakościowych (chociaż jest to oczywiście najważniejsze). Bardzo ważna jest także zgodność materiałowa z elementami, które tworzą dany układ.

– Przed uzupełnieniem jakiegokolwiek płynu roboczego zawsze powinniśmy zapoznać się z instrukcją obsługi pojazdu lub wskazówkami producentów danych cieczy, dostępnymi online. W przypadku marki TOTAL jest to strona: https://www.total.com.pl, gdzie wypisana jest charakterystyka każdego płynu oraz możliwe zastosowania. Tylko zastosowanie środków smarnych i płynów rekomendowanych przez producenta daje pewność poprawnego funkcjonowania danego układu w samochodzie – podsumowuje Mateusz Myck.