Płyn hamulcowy ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy. Zbyt niski poziom płynu hamulcowego albo stary płyn mają negatywny wpływ na działanie układu hamulcowego i aktywnych systemów bezpieczeństwa. W naszym poradniku wyjaśnimy: co to jest płyn hamulcowy, jaką pełni rolę w układzie hamulcowym, dlaczego się starzeje i jak to wpływa na pracę hamulców w samochodzie? Odpowiemy także na pytania: kiedy wymieniać płyn hamulcowy i jak dobrać płyn hamulcowy do samochodu?

Zacznijmy od odpowiedzi na podstawowe pytanie.

Co to jest płyn hamulcowy i jaką pełni rolę w układzie?

Płyn hamulcowy to płynna część układu hamulcowego, dzięki której cały układ może działać. Niezależnie od tego, czy jest to układ tarczowy (wykorzystujący tarcze hamulcowe i klocki hamulcowe) czy też układ bębnowy (wykorzystujący bębny hamulcowe).

Jaką rolę pełni płyn hamulcowy? Przenosi ciśnienie z pompy hamulcowej (i urządzenia generującego dodatkowe ciśnienie, jak serwo) do elementów wykonawczych.

Jak to wygląda w praktyce (w pewnym uproszczeniu)?

• Kierowca naciska pedał hamulca. W pompie hamulcowej porusza się tłok z popychaczem, analogicznie do siły nacisku na pedał hamulca. Dodatkowe urządzenie zwiększa ciśnienie płynu hamulcowego, aby kierowca nie musiał mocno naciskać na pedał hamulca.
• Płyn hamulcowy płynie do zacisków za pomocą sztywnych przewodów hamulcowych, a następnie elastycznych przewodów hamulcowych. W zaciskach hamulcowych, nacisk ze strony płynu hamulcowego powoduje wysuwanie się tłoczków hamulcowych. Przez to klocki hamulcowe mogą docisnąć się do tarcz i tak następuje hamowanie.

W nowoczesnych samochodach działanie płynu hamulcowego jest modulowane przez aktywne systemy bezpieczeństwa, takie jak ABS, ASR i ESP oraz dodatkowe, powstałe na ich bazie.

• Przykład: w razie wykrycia poślizgu, system ESP przyhamowuje jedno z kół.

W razie wykrycia poślizgu i zablokowania jednego z kół, system ABS przerywa (kilkadziesiąt razy na sekundę) dopływ płynu hamulcowego do danego koła (hamowanie pulsacyjne). mW trakcie nagłego hamowania albo działania układu aktywnego bezpieczeństwa, płyn hamulcowy może osiągnąć ciśnienie do 150 Bar i temperaturę do 200 st. C.

Jakie właściwości musi mieć dobry płyn hamulcowy?

Musi być nieściśliwy, odporny na wysokie ciśnienie i wysoką temperaturę, płynny i stabilny w szerokim zakresie temperatur zewnętrznych (dodatnich i bardzo niskich ujemnych), a także mieszalny z wodą bez utraty podstawowych wartości (do pewnego stopnia – o tym dalej).

Układ hamulcowy musi być szczelny. Wszelakie ubytki płynu hamulcowego powodują, że układ hamulcowy przestaje działać we właściwy sposób. Tak samo, jak aktywne systemy bezpieczeństwa.

Jaki skład ma typowy płyn hamulcowy? To mieszanina rozpuszczalników (na bazie estrów), środków smarnych (na bazie glikolu) i dodatków (antykorozyjnych, zwiększających trwałość płynu, uszlachetniających).

• Zbiorniczek płynu hamulcowego ma podziałkę, na której można sprawdzać poziom płynu hamulcowego.

Dlaczego płyn hamulcowy się starzeje? Dlaczego płyn trzeba wymieniać?

Płyn hamulcowy chłonie wodę (przede wszystkim przez elastyczne przewody hamulcowe, które są zbudowane z gumy, wzmocnionej zbrojeniem stalowym).

Niewielka zawartość wody (powyżej 2%) nie powoduje jednorodności płynu hamulcowego. Ale jest powodem powstawania korków parowych i obniżenia się temperatury wrzenia płynu hamulcowego.

• Przykład: Płyn hamulcowy DOT4. Temperatura wrzenia płynu o zawartości wody 0% wynosi 230 st. C. Temperatura wrzenia płynu hamulcowego o zawartości wody 4% wynosi 165 st. C.

Zawodniony płyn hamulcowy może się zagotować przy ostrym hamowaniu. Układ hamulcowy przestanie działać. W trakcie długotrwałej eksploatacji płyn hamulcowy traci także właściwości antykorozyjne i ochronne dla elementów gumowych.

• Najczęstszym powodem blokowania się tłoczków hamulcowych w zaciskach jest korozja. Wynika ona z tego, że płyn hamulcowy stracił właściwości antykorozyjne.

Wymiana płynu hamulcowego – co ile? Jak przebiega wymiana płynu hamulcowego?

Kiedy wymieniać płyn hamulcowy? Zaleca się, aby dokonywać wymiany co 2 lata lub co 40 tys. km przebiegu (w zależności od tego, co nastąpi pierwsze).

W przypadku wykrycia wysokiego poziomu zawodnienia płynu (3%) albo przy naprawach układu hamulcowego (wymiana pompy hamulcowej, wymiana przewodów) należy również wymienić płyn na nowy.

Jak wymienić płyn hamulcowy? Samodzielnie czy w warsztacie samochodowym?

Zalecamy, aby dokonać wymiany płynu hamulcowego w warsztacie samochodowym. Dlaczego?

Układ hamulcowy ma bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo jazdy i należy powierzyć jego naprawy specjalistom. Wymiana płynu hamulcowego wymaga zdjęcia wszystkich kół, a także odpowietrzenia układu. Do takich prac niezbędny jest podnośnik i urządzenie do tłoczenia płynu. Układ trzeba także odpowietrzyć po zakończonej wymianie.

Jaki płyn hamulcowy? Płyn hamulcowy DOT4 czy inny?

W instrukcji samochodu albo w książce serwisowej znajdują się informacje o tym, jaki płyn należy stosować w danym samochodzie. Producent określa symbol: DOT4, DOT5. Czasami producent samochodu może zalecać też stosowanie płynu określonego producenta. Ale nie ma to znaczenia.

• Płyn hamulcowy DOT3 był stosowany w starszych autach, w których nie było systemu ABS.
• Płyn hamulcowy DOT4 to najbardziej rozpowszechniony płyn.
• Płyn hamulcowy DOT5 stosuje się w nowszych pojazdach.
• Płyny różnią się od siebie maksymalną temperaturą wrzenia (np. DOT3 – 205 st. C, DOT5 – 260 st. C) i lepkością w różnych temperaturach.