Właściwy dobór koloru lakieru w trakcie naprawy to jedno z najtrudniejszych zadań dla lakiernika samochodowego. Dlatego powstał spektrofotometr – nowoczesne urządzenie, które pozwala na idealne dobranie barwy lakieru. W niniejszym artykule przedstawimy ten wynalazek i jego przykładowe zastosowania. Poprosiliśmy także o wypowiedź eksperta.

Czym jest spektrofotometr lakierniczy, jak działa i kiedy warto go stosować?

– Właściwy dobór koloru w lakierowanym pojeździe od zawsze stanowi największe wyzwanie firm zajmujących się produkcją lakierów naprawczych i spędza sen z powiek większości lakierników. Rozwój procesów technologicznych, zmiany w gustach klientów a w konsekwencji po prostu moda sprawiają, że na rynek trafia coraz większa liczba kolorów, wraz z ich różnorodnymi wariantami – powiedział Tomasz Okólski, ekspert techniczny Grupy CSV.

Dlaczego dobór właściwego koloru lakieru jest tak trudny?

Alfa Romeo 159. Szara. Dla klienta szary to szary. W praktyce były trzy odcienie szarości, diametralnie różniące się od siebie: indaco, titanio i stromboli.

Volkswagen. Kolor srebrny, słynny LA7W. Stosowany od ponad 20 lat. Czy przez 20 lat się nie zmienił? Zmienił się wielokrotnie. Dla laika zmiany te mogą być niezauważalne.

Kolor lakieru najczęściej dobiera się po kodzie koloru OEM. Kod zapisany jest na tabliczce samochodu albo jest zakodowany w numerze VIN. Czy to wystarczy, żeby idealnie dobrać kolor? Nie.

• Kolor lakieru, dobrany wg kodu koloru, może nie pasować do fabrycznego lakieru całkiem młodego auta z prozaicznego powodu. Otóż… kolor lakieru stosowanego w fabryce tylko teoretycznie jest taki sam. Auto schodzące z linii produkcyjnej kilka godzin później, mogą mieć nieco inny kolor lakieru od tych, schodzących z linii kilka godzin wcześniej. Dlaczego? Wystarczyły zmiany ciśnienia, temperatury powietrza, zmieniło się ciśnienie natrysku, a najczęściej producent samochodu zastosował lakier pochodzący od innego producenta (dla bezpieczeństwa, zazwyczaj jest minimum dwóch dostawców). Modele globalne mogą być produkowane w kilku fabrykach na świecie. Każda z tych fabryk może mieć innych dostawców lakierów. Pomimo dobrania lakieru w trakcie naprawy wg kodu koloru, naprawione miejsce będzie się odróżniać od reszty.
• W starszych samochodach lakier płowieje i ulega zużyciu. Czasami już w kilkuletnich autach. Zastosowanie do naprawy lakieru dobranego wg kodu koloru OEM powoduje, że nowy lakier zdecydowanie odróżnia się od reszty.

Pozostaje zatem druga metoda, znacznie bardziej pracochłonna. Polega ona na użyciu programu recepturowego, który pokazuje całe spektrum kolorystyczne danej marki pojazdu. Następnie wybiera się wzorniki i dobiera najbardziej pasujący do koloru auta. Następnie należy jak najdokładniej dobrać skład mieszanki pilotującej, dokonać natrysku próbnego i porównać go z kolorem oryginalnego lakieru. Czasami trzeba wykonać kilka natrysków, aby osiągnąć jak najlepszy efekt.

Jak to uprościć? Rozwiązaniem jest spektrofotometr lakierniczy.

– Coraz trudniej jest przygotować zestaw wzorników kolorystycznych, które będą w stanie odzwierciedlać wszystkie możliwe odcienie. Koszt ich produkcji jest wysoki, a możliwości odwzorowania każdego koloru ograniczone. Na przykład w bazie danych R-M BASF znajduje się aktualnie ponad 500 000 receptur i nie ma fizycznej możliwości wyprodukowania takiej liczby wzorników. Dlatego też większość producentów lakierów kieruje się w stronę wykorzystania pomiarów spektrofotometrycznych. Przy dzisiejszym rozwoju technologii znacząco spadły ceny urządzeń umożliwiających pomiar barwy i ich stosowanie staje się standardem we wszystkich firmach oferujących lakiernicze systemy naprawcze – powiedział Tomasz Okólski, ekspert techniczny Grupy CSV.

Kto produkuje spektrofotometry?

Spektrofotometry znajdują się w ofercie wielu firm.

• producent R-M (BASF) – urządzenie np. Colortronic 12/6
• producent Glasurit – urządzenie np. Ratio Scan 12/6
• producent Profix – urządzenie np. Adam 5
• producent Axalta – urządzenie Acquire

Spektrofotometry są najczęściej produkowane przez firmy specjalistyczne: na rynku w branży refinisch wykorzystywane są urządzenia firm: X-Rite (BASF i PPG), Konica-Minolta, BYK Gardner (Axalta, AkzoNobel).

Spektrofotometr lakierniczy – co to jest?

Spektrofotometr lakierniczy to urządzenie elektroniczne, służące do idealnego doboru powłoki lakierniczej. Pomiar dokonany przez spektrofotometr pozwala na automatyczne dobranie składu lakieru przez komputer.

Spektrofotometr lakierniczy ma wielkość tabletu. Urządzenie to ma wyświetlacz, najczęściej kolorowy i element pomiarowy, który przybliża się do warstwy lakieru. Spektrofotometr lakierniczy coraz częściej wypiera kolorymetr.

Kolor to nic innego, jak fale elektromagnetyczne o określonej długości. Kiedy docierają do oka, powodują wrażenie odbierania barw.

Jak działa spektrofotometr lakierniczy?

• Urządzenie jest wyposażone w diodę LED lub standardowe żarówki o ściśle określonych parametrach barwy świetlnej. Generowana wiązka światła odbija się od próbki lakieru.
• Światło odbite od próbki lakieru przechodzi przez siatkę dyfrakcyjną albo pryzmat.
• Odpowiednia szczelina spektrofotometru mierzy długość i zakres fal elektromagnetycznych.
• Odbite światło przechodzi przez próbkę i jest kierowane na specjalny detektor.

– Działanie urządzenia polega na mierzeniu energii odbitej od polakierowanego elementu pod wieloma kątami przy różnym rodzaju oświetlenia. Dzięki temu możemy jak w przypadku firmy R-M otrzymać aż 12 wartości dla każdego pomiaru, dzięki którym z dość dużą dokładnością możemy zidentyfikować kolor, także z efektem metalicznym i perłowym.
R-M BASF jest pionierem w rozwoju i wdrażaniu przenośnych urządzeń spektrofotometrycznych i od 1995r rozwija ich stosowanie w warsztatach lakierniczych.  Najnowsze urządzenie R-M wraz z rozbudowanym oprogramowaniem to zaawansowana technologia doboru kolorów. Najnowszy z dostępnych spektrofotometrów Kohinor 12/6 firmy X-Rite to wielokątowy spektrofotometr przeznaczony do doboru koloru lakieru w serwisach i warsztatach w sposób szybki i dokładny. W liniach lakierów R-M jest to element  składowy całego systemu, który sprawia że pożądany efekt jesteśmy w stanie osiągnąć przy każdej naprawie – powiedział Tomasz Okólski, ekspert techniczny Grupy CSV.

Sam pomiar należy przeprowadzić pod kilkoma kątami – zaleca się, aby dokonać trzech pomiarów, pod różnymi kątami. A to nie wszystko.

• Powierzchnia, na której dokonywany jest pomiar, musi być odpowiednio oczyszczona, a czasami także przeszlifowowana.
• Pomiaru należy dokonywać na nieuszkodzonych powierzchniach, gdyż rysy mogą zniekształcać pomiar.
• Pomiaru należy dokonać w pobliżu naprawianego miejsca, ale nigdy nie na krawędziach.
• Spektrofotometr wymaga odpowiedniej temperatury – zazwyczaj nie powinna być ona niższa niż 15 st. C. Zatem zimą pomiarów należy dokonywać w ogrzewanym warsztacie.

Po dokonanym pomiarze (jak pamiętamy, pod trzema kątami) urządzenie można podłączyć do oprogramowania, aby dobrać odpowiednią recepturę lakieru. Nie jest to tak proste, jakby się zdawało, ale jednak zdecydowanie prostsze, niż dobieranie lakieru krok po kroku i wykonywanie natrysków próbnych.

– Dzięki wykorzystaniu urządzenia mamy możliwość znacznego przyśpieszenia całego procesu, zmniejszenia ilości materiału zużytego na wykonywanie natrysków próbnych. Ogranicza to wpływ warunków oświetleniowych na sam proces doboru, sprawia że nie musimy polegać wyłącznie na swoim oku. Praca z urządzeniem jest bardzo prosta i ogranicza się do wykonania odczytu koloru na pojeździe (poprawność samego odczytu jest kontrolowana przez specjalne sensory, które kontrolują, by pomiar był optymalny). Nowoczesne urządzenia, dzięki wbudowanej kamerze, pozwalają nawet na wizualną oceną mierzonej powierzchni, aby uniknąć wykonywania pomiarów w miejscach uszkodzonych czy niedomalowanych. Pomiar wykonany spektrofotometrem jest przesyłany do oprogramowania, które jest specyficzne dla każdej firmy produkującej lakiery i parametry, które zostały odczytane są porównywane z całą dostępną bazą kolorystyczną. Oprogramowanie potrafi skorygować wybraną recepturę w celu osiągnięcia jak lepszego dopasowania – powiedział Tomasz Okólski, ekspert techniczny Grupy CSV.

Jak zawsze – samo urządzenie nie jest w stanie zastąpić doświadczenia i umiejętności lakiernika.

– Jednak ze względu na złożoność całego procesu lakierowania, stosowanie wielu pigmentów z efektem, kolory wielowarstwowe itd. nigdy nie ma 100% gwarancji uzyskania pełnej zgodności kolorystycznej. Tu z pomocą przychodzą techniki cieniowania umożliwiające wykonanie naprawy, bez zauważalnych różnic w kolorze lakieru – powiedział Tomasz Okólski, ekspert techniczny Grupy CSV.

Producenci spektrofotometrów chwalą się wysokimi wynikami sprzedaży tych urządzeń. Już dwa lata temu Axalta informowała o sprzedaży 60 000 spektrofotometrów.

Czy te urządzenia zrewolucjonizują pracę także w polskich warsztatach lakierniczych? Czy macie już spektrofotometr w swoim warsztacie? Czy zamierzacie go kupić? Napiszcie o tym w komentarzu.