Ostatnie miesiące i kryzys wywołany wojną w Ukrainie w znaczący sposób wpłynęły na sposób patrzenia na dotychczasowy ład i porządek europejski. Oprócz ogromnego znaczenia humanitarnego, rosyjska agresja ma także niebywale duży wpływ na ogólnoświatową gospodarkę. Ważną gałęzią jest w tym wszystkim przemysł motoryzacyjny, który w dotkliwy sposób musiał się mierzyć z problemami technicznymi wynikającymi z sankcji i ograniczeń. Podczas Kongresu Przemysłu i Rynku Motoryzacyjnego, organizowanego przez SDCM, przedstawiciele wielu światowych organizacji mieli okazję zaprezentować własny punkt widzenia i odnieść się do najbardziej palących problemów. Prelegentką z ramienia FIGIEFA była Sylvia Goetzen, sekretarz generalna organizacji.

Polityka UE w kontekście wydarzeń regionalnych i globalnych

Rosyjska inwazja na Ukrainę i konieczność stworzenia pakietu sankcji Unii Europejskiej to nie jest jedyny problem, z którym boryka się obecnie Stary Kontynent. Wywołany sytuacją polityczną kryzys energetyczny dotyka poszczególne kraje europejskie i konieczne jest skoordynowanie działań między państwami członkowskimi, aby zapanować nad rosnącymi kosztami energii. Nieprzerwanie także trwają prace związane ze zmianami klimatycznymi i wprowadzeniem założeń zielonego ładu mającego na celu jak największe ograniczenie zanieczyszczeń. Nie można zapomnieć także o cyfrowej transformacji sektora transportowego oraz o pandemii COVID-19, o której mówi się znacznie mniej niż jeszcze kilka miesięcy temu, ale nie oznacza to, że zniknęła.

Stanowisko FIGIEFA w sprawie wojny w Ukrainie

Oświadczenie FIGIEFA w sprawie rosyjskiej inwazji i wojny w Ukrainie zostało opublikowane w maju. Organizacja potępiła tę brutalną agresję i pogwałcenie na terytorium Europy podstawowych europejskich zasad: demokracji, suwerenności, praworządności, praw człowieka i wolności wyboru. FIGIEFA cały czas śledzi bieżące wydarzenia związane z działaniami wojennymi oraz losem niewinnych ofiar. Rosyjski atak jest również ciosem wymierzonym w członków organizacji, ich firmy, w pracowników i rodziny. W związku z tym FIGIEFA podjęła decyzję o wsparciu finansowym uchodźców, jak również pomaga rodzinom związanym z ukraińskimi punktami dystrybucji części samochodowych.

Kraje Unii Europejskiej, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone oraz wiele innych państw podjęły decyzję o przyjęciu szerokiego zakresu środków ograniczających handel z Rosją i Białorusią, a także o nakładaniu sankcji na osoby, instytucje i firmy powiązane z tymi dwoma krajami. FIGIEFA wezwała nie tylko swoich członków, ale także wszystkie podmioty w motoryzacyjnym łańcuchu rynku wtórnego – od produkcji towarów po dostarczanie informacji technicznych i usług – do przestrzegania ograniczeń w handlu z Rosją.

Niezależna dystrybucja części samochodowych może odegrać ważną rolę w skutecznym stosowaniu sankcji przeciwko Rosji. Na liście towarów objętymi ograniczeniami eksportu do tego kraju znajduje się niemal 300 000 pozycji części zamiennych do lekkich i ciężkich pojazdów silnikowych. Przerwy w dostawach części zamiennych wpływają na ciągłość, funkcjonalność i możliwości logistyczne rosyjskich środków transportu i pojazdów wojskowych. Brak elementów zamiennych na rosyjskim rynku dotyka także pojazdy luksusowe, które zostały objęte unijnymi sankcjami wymierzonymi w otoczenie przywódcy Rosji, poprzez zakaz eksportu dóbr luksusowych.

W swoim oświadczeniu FIGIEFA dała też jasno do zrozumienia, że agresją na Ukrainę Rosja zniszczyła zaufanie inwestorów i partnerów handlowych mogących odpowiadać za wspólny wzrost gospodarczy, który zapewne byłby korzystny zarówno dla biznesu ogólnoświatowego, jak również dla konsumentów w Rosji.

MVBER – przedłużenie obowiązywania prawa o kolejne 5 lat

Motor Vehicle Block Exemption Regulation, w skrócie MVBER, to jeden z ważniejszych aktów prawnych rynku motoryzacyjnego. Już niedługo, bo 31 maja 2023 r., mija termin obowiązującego w Unii Europejskiej rozporządzenia funkcjonującego we wspólnocie. Dokument ten dotyczy ograniczenia monopolu producentów samochodów i umożliwiał
serwisowanie i wymianę eksploatacyjnych części zamiennych w okresie gwarancji pojazdu w serwisie niezależnym bez jej utraty. Usługa ta powinna być wykonana zgodnie z wytycznymi producenta pojazdu i odpowiednio udokumentowana. Co ważne dla kierowców, producenci pojazdów nie mogli uzależniać gwarancji od serwisowania pojazdów tylko w autoryzowanych stacjach obsługi.

Dobra wiadomość dla niezależnego rynku motoryzacyjnego jest taka, że przepisy MVBER zostały przedłużone o kolejne 5 lat. Komisja Europejska zdecydowała się jednak na wprowadzenie zmian w dokumencie, które według FIGIEFA są bardzo marginalne. Przez ostatnie kilkanaście lat bardzo mocno rozwinęła się technologia, a co za tym idzie zdezaktualizowały się podstawowe założenia aktu MVBER. W związku z powyższym cała branża zdaje sobie sprawę z tego, że potrzebne są natychmiastowe zmiany, zapewniające dostęp do danych pojazdu oraz informacji technicznych. Komisja Europejska zapowiedziała jednak, że większe poprawki w rozporządzeniu zostaną wprowadzone za 5 lat. Dla niezależnego rynku motoryzacyjnego jest to termin absurdalny, ponieważ zmiany są konieczne natychmiast, aby warsztaty mogły świadczyć swoje usługi na najwyższym poziomie.

Wśród najważniejszych zagadnień niezbędnych do wprowadzenia są bardziej solidne postanowienia gwarancyjne, zapewniające swobodę napraw i serwisowania w ustawowych i rozszerzonych okresach gwarancyjnych oraz zaktualizowanie wymagań technicznych napraw i konserwacji pojazdów do aktualnego postępu technologicznego. Ważne jest, aby punktem odniesienia dla danych pojazdu był producent pojazdu. Istotne jest również rozpoznanie potrzeb niezależnych operatorów działających na różnych poziomach łańcucha dostaw.

Data Act – działania na rzecz ustawy

Data Act to projekt szeregu aktów prawnych, które w znaczący sposób mają zmienić i uregulować obszar przetwarzania danych i ich udostępniania. Projekt Data Act został opublikowany 23 lutego 2022 r. i obecnie oczekuje na dalsze kroki w procesie legislacyjnym. Zgodnie z założeniami projektu, ustawa ma być stosowana po upływie dwunastu miesięcy od dnia wejścia w życie.

W kontekście tworzenia dokumentu Data Act, FIGIEFA zwraca uwagę na ustalenie praw konsumentów i przedsiębiorców do dostępu do danych generowanych w wyniku korzystania z produktów oraz przydzielenia dostępu do tych danych wybranym przez siebie usługodawcom zewnętrznym. Prawa te powinny mieć zastosowanie we wszystkich sektorach przemysłowych, nie wykluczając przemysłu motoryzacyjnego. Ustawa Data Act jest dużym krokiem naprzód w zakresie uregulowania dostępu do danych, których znaczenie wzrasta z roku na rok.

Jak podkreśla Sylvia Goetzen, celem FIGIEFA jest praca na rzecz utrzymania i obrony kluczowych zasad, które leżą u podstaw Data Act. Ważna jest także walka na rzecz uzyskiwania wszystkich danych generowanych przez produkt w oryginalnej jakości, a nie tylko tych, które zgodzi się udostępnić producent. Istotne jest również poprawienie niektórych przepisów – na przykład rozszerzenie wymagań dotyczących interoperacyjności i testów rzetelności. Powinna zostać podniesiona także kwestia tajemnic handlowych, które nie powinny stanowić przeszkody w ujawnianiu generowanych danych.

Ustawa Data Act „przechodzi” właśnie przez wszystkie szczeble najważniejszych organów Unii Europejskiej. Rozpoczęcie trójstronnych negocjacji na temat ostatecznego kształtu dokumentu planowane jest na wiosnę 2023 r., natomiast sfinalizowanie pracy ustawodawczej może nastąpić w lipcu przyszłego roku.

Access to Data – dostęp do danych

FIGIEFA od wielu lat podejmuje działania na rzecz sektorowego prawodawstwa motoryzacyjnego dotyczącego dostępu do danych i zasobów w pojazdach. Wśród najważniejszych aktualnie założeń organizacji należy wymienić walkę o wprowadzenie specjalnych przepisów sektorowych dotyczących dostępu do danych, funkcji i zasobów pojazdu, które ujęte będą w europejskiej homologacji. Istotne jest także podkreślenie w ustawie o danych, że ma ona na celu zorientowanie na użytkownika pojazdu i jego prawa. Równie ważne jest zaspokojenie potrzeb rynku części wtórnych i zapewnienie mu dostępu do panelu sterowania, funkcji pojazdu i generowanych danych.

W sierpniu 2022 r. zakończyły się konsultacje nad projektem Access to Data w Komisji Europejskiej, wniosek legislacyjny został ogłoszony na I kwartał 2023 r.

Nowe zadania FIGIEFA

Oprócz wymienionych wyżej działań organizacji, FIGIEFA stale monitoruje wszystkie inicjatywy związane z rynkiem motoryzacyjnym w Europie i na świecie. Współpracuje z różnymi organizacjami zrzeszającymi działaczy na rzecz rozwoju niezależnego rynku motoryzacyjnego. Przykładem takiego współdziałania może być na przykład Forum on Automotive Aftermarket Sustainability (FAAS). To inicjatywa podjęta razem z CLEPA, która ma na celu zapewnić platformę do wymiany, opracowywania i wdrażania wspólnych zrównoważonych praktyk i środków w celu przekształcenia aftermarketu w bardziej zrównoważoną branżę.