Pierścienie tłokowe to drobny, ale bardzo ważny element wyposażenia każdego silnika spalinowego (wysokoprężnego i benzynowego). Objawy awarii zużytych pierścieni tłokowych najczęściej pojawiają się w samochodach z dużymi przebiegami, przekraczającymi 250 – 350 tys. kilometrów. Objawy świadczące o zużyciu pierścieni tłokowych można też zaobserwować w znacznie młodszych autach, które były niewłaściwie serwisowane (zły olej silnikowy) albo których silniki były źle docierane. Jakie są objawy awarii zużytych pierścieni? Jak naprawić to uszkodzenie?

Typowe objawy awarii zużytych pierścieni tłokowych są następujące:

• Zużycie dużych ilości oleju silnikowego. Przekracza ono 1 litr oleju na 1000 kilometrów przebiegu. Olej trafia do komór spalania.
• Silne dymienie, spowodowane spalaniem przez silnik oleju silnikowego (ze względu na poprzedni punkt).
• Utrata mocy przed jednostkę napędową.
• Głośna praca silnika i wyczuwalne wibracje.

Wszystkie powyższe objawy mogą być spowodowane przez zupełnie inne awarie jednostki napędowej. Dlatego tak ważna jest odpowiednia diagnostyka.

Co powoduje uszkodzenia pierścieni tłokowych?

Pierścienie tłokowe zużywają się w trakcie eksploatacji jednostki napędowej. Jak wspomnieliśmy na początku, objawy zużytych pierścieni tłokowych mogą pojawić się po przekroczeniu większych przebiegów, ze względu na naturalne zużycie pierścieni.

Jednak są też czynniki, które znacząco przyspieszają zużycie pierścieni tłokowych. Jakie?

• Zbyt niski poziom oleju silnikowego w układzie smarowania.
• Źle dobrany olej silnikowy (olej o niewłaściwej specyfikacji, np. 10W40 zamiast 5W30).
• Olej silnikowy bardzo niskiej jakości.
• Korozja. Może być spowodowana przedłużaniem okresów wymian oleju silnikowego (olej po długim czasie traci właściwości antykorozyjne).

Jak sprawdzić, czy to pierścienie tłokowe są powodem awarii?

Podstawowa metoda diagnostyki to pomiar ciśnienia sprężania. Stosuje się do niego specjalne urządzenie pomiarowe. Składa się ono z elementu wkręcanego, przewodu oraz miernika analogowego, ze skalą.

W silnikach benzynowych urządzenie wkręca się po kolei w miejsce wymontowanej świecy zapłonowej.

W silnikach diesla urządzenie wkręca się po kolei w miejsce wymontowanych wtryskiwaczy Common Rail (wtrysku bezpośredniego).

Pomiaru dokonuje się przy silniku rozgrzanym do temperatury roboczej (przyjmuje się minimalną wartość temperatury płynu chłodzącego 80 st. C) i z w pełni naładowanym akumulatorem. Pomiaru dokonuje się przy wyłączonym silniku. Dlatego tak ważne jest pełne naładowanie akumulatora, który powinien być w stanie zapewnić prędkość obrotową silnika do 150 – 200 obr./min.

Wymiana pierścieni tłokowych i alternatywne metody napraw tymczasowych

Komplet pierścieni tłokowych dobrej jakości można kupić za ok. 100 – 200 złotych.

Niestety, wymiana pierścieni tłokowych jest bardzo droga. Nic w tym dziwnego: wymaga ona rozebrania całego silnika, aby mechanik mógł dostać się do tłoków. W tym celu trzeba zdemontować wszystkie elementy, utrudniające dostęp do silnika, następnie osprzęt, głowicę silnika, napęd rozrządu, wałki rozrządu wraz z zaworami, a na koniec układ korbowo – tłokowy. Konieczne są dodatkowe prace: planowanie głowicy, wymiana uszczelki pod głowicą, uszczelki pod pokrywą zaworów, napędu rozrządu, pompy cieczy chłodzącej, oleju silnikowego, płynu chłodniczego itd. Może okazać się, że trzeba wykonać prace dodatkowe, związane z tulejami cylindrów, albo wymienić także tłoki.

Nic zatem dziwnego, że naprawa kosztuje minimum 2 000 zł, a czasami kilka lub kilkanaście tys. złotych, w zależności od rodzaju jednostki napędowej i stopnia zużycia poszczególnych elementów.

Żywotność pierścieni tłokowych w odpowiednich warunkach szacowana jest na ok. 250 – 400 tys. km, w zależności od jakości części, zastosowanych przez producenta samochodu. Taki przebieg jest typowy dla aut 15 – to lub 20 – to letnich.

Wysoki koszt wymiany pierścieni tłokowych może przewyższać wartość samochodu. Nic dziwnego, że naprawa dla właściciela pojazdu jest nieopłacalna. Kierowca eksploatuje auto, stale dolewając do niego oleju albo szuka używanego silnika.

Czy są alternatywne metody naprawy zużytych pierścieni tłokowych? Na rynku można znaleźć preparaty chemiczne, dodatki do oleju silnikowego, określane wspólnym mianem „moto doktor”. Dzięki temu, że zagęszczają one olej silnikowy, zmniejsza się jego zużycie. Mniej oleju trafia do komór spalania. Zmniejsza się też dymienie. Równocześnie olej silnikowy częściowo traci swoje właściwości. Należy pamiętać, że preparaty typu „moto doktor” powstały po to, aby kierowca mógł przetrwać kilka miesięcy do naprawy auta i aby mógł np. przejść przegląd w SKP. W żaden sposób nie naprawią one silnika.

Kilka podstawowych informacji o pierścieniach tłokowych

Pierścienie tłokowe mocowane są w specjalnych szczelinach tłoków. Stosuje się najczęściej dwa rodzaje.

Pierwszy rodzaj to pierścienie tłokowe uszczelniające. Zadaniem pierścieni tłokowych uszczelniających jest zapewnienie szczelności pomiędzy tłokiem a ścianą cylindra, oddzielenie komory spalania od skrzyni korbowej, a także chłodzenie tłoka, poprzez przenoszenie ciepła z niego na ściany cylindra, które są chłodzone przez olej i układ chłodzenia.

Drugi rodzaj to pierścienie tłokowe olejowe. Ich zadaniem jest zbieranie nadmiaru oleju silnikowego spływającego po ściankach cylindra i odprowadzanie go do miski olejowej. Nietrudno się domyślić, że to ich awaria powoduje szybkie zużycie oleju silnikowego.

Pierścienie tłokowe mają różny przekrój, w zależności od funkcji i od konstrukcji silnika. Produkuje się je ze stali albo żeliwa, które pokrywa się powłokami ochronnymi między innymi z fosforanów, cyny, molidbenu czy też chromu. Powłoki ochronne mają za zadanie chronić pierścienie przed zacieraniem się, korozją, zużyciem i zapewnić im lepszy poślizg podczas pracy.