Kierownica jest skrzywiona przy jeździe na wprost lub podczas jazdy pojazd ściąga na bok? To klasyczne objawy problemów z geometrią układu kierowniczego. Pojawiają się w wyniku starzenia i zużywania się podzespołów. Mogą również wystąpić na skutek wjechania w dziurę, najechania na krawężnik, a już na pewno po większym zderzeniu.

Geometria układu kierowniczego, zwana również geometrią kół, wymaga kontrolowania i ponownego ustawiania w przypadku odchyleń od specyfikacji producenta. Należy jednak pamiętać, że jeśli kontrola geometrii kół wykaże konieczność skorygowania ustawień, nie wszystkie parametry podlegają regulacji. W przypadku wykrycia istotnych odchyleń od wzorcowych ustawień jedynym środkiem zaradczym może okazać się wymiana podzespołów.

W tym artykule przedstawiamy kilka podstawowych wskazówek na temat geometrii kół od ekspertów technicznych Autodata.

Kąt pochylenia koła

Kąt pochylenia jest to kąt zawarty między pionem a płaszczyzną koła. W zależności od kierunku pochylenia mówimy o kącie dodatnim lub ujemnym. Patrząc na pojazd od przodu, jeśli góra koła jest pochylona w stronę silnika, oznacza to, że kąt pochylenia jest ujemny. W przypadku dodatniego kąta pochylenia jest na odwrót: koło wychylone jest na zewnątrz.
Jeśli wyniki pomiarów podczas kontroli geometrii kół są poza określonymi zakresami tolerancji i kąt pochylenia wymaga regulacji, należy zlokalizować elementy służące do jego regulacji: będą to wydłużone otwory w kolumnie zawieszenia lub śruby mimośrodowe i podkładki, które mocują górny i dolny wahacz. W przypadku ich braku należy sprawdzić zawieszenie i elementy układu kierowniczego pod kątem możliwych uszkodzeń.

Kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy

Patrząc na pojazd z boku, jest to kąt zawarty pomiędzy osią sworznia zwrotnicy a prostą pionową koła. Jeżeli punkt przecięcia osi sworznia zwrotnicy z podłożem wyprzedza prostą pionową koła, wówczas kąt jest dodatni. Z kolei kąt ujemny oznacza, że punkt przecięcia osi sworznia zwrotnicy z podłożem jest opóźniony w stosunku do prostej pionowej koła.
Obecnie w konstrukcji większości nowoczesnych pojazdów kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy jest dodatni, co razem z innymi kątami geometrii zmniejsza siłę potrzebną do kierowania i umożliwia samoczynne prostowanie się przednich kół po wyjściu z zakrętu.
Niemniej, aby zapobiec znoszeniu auta w stronę krawężnika na jezdniach wypukłych po środku, wartości kątów pochylenia koła i wyprzedzenia sworznia zwrotnicy mogą być ustawione różnie dla prawego i lewego koła, w zależności od tego, po której stronie jezdni prowadzony jest pojazd.

W większości współczesnych pojazdów kąt wyprzedzenia sworznia zwrotnicy nie podlega regulacji. Niemniej na rynku wtórnym można nabyć zestawy, które po dopasowaniu do zawieszenia umożliwiają regulację kąta wyprzedzenia.

Kąt pochylenia sworznia zwrotnicy

Kąt pochylenia sworznia zwrotnicy jest osiągany na różne sposoby w zależności od rodzaju zawieszenia. Zazwyczaj w przypadku zawieszenia z kolumnami MacPhersona kąt pochylenia uzyskiwany jest poprzez nachylenie kolumny. Z kolei w przypadku zawieszenia z wahaczami kąt dolnego i górnego sworznia jest przesunięty.

Jako że kąt pochylenia sworznia zwrotnicy nie jest regulowany, często bywa pomijany podczas kontroli geometrii kół, a także podczas inspekcji po kolizji. Nieprawidłowy kąt pochylenia sworznia zwrotnicy spowodowany zużytymi lub uszkodzonymi elementami układu zawieszenia zwykle skutkuje szybszym zużywaniem opon, pogorszoną stabilnością kierunkową oraz zwiększoną siłą potrzebną do kierowania – szczególnie podczas manewru parkowania.

Zbieżność i rozbieżność kół

Zbieżność i rozbieżność kół, zwana też śladowością kół, jest najczęściej regulowanym parametrem geometrii kół. Jest to kąt między torem przednich kół a osią symetrii pojazdu. Można go zaobserwować, patrząc od przodu pojazdu, w którą stronę skierowane są krawędzie przednich kół. O zbieżności mówimy w przypadku, gdy koła są skierowane do wewnątrz osi symetrii pojazdu. Jeżeli koła są skierowane na zewnątrz, wówczas mamy do czynienia z rozbieżnością.

Właściwe ustawienie zbieżności lub rozbieżności kół przynosi wiele korzyści, między innymi zwiększoną stabilność podczas jazdy po prostej, lepszą sterowność i efektywniejsze kierowanie.

Jeśli to konieczne, podczas ustawiania zbieżności można dokonać drobnych regulacji, aby skorygować różnice między tulejami zawieszenia powstałe w produkcji lub wywołane akceptowalnym zużyciem. Jeśli konieczne jest dokonanie regulacji, warto pamiętać o równym ustawieniu drążków kierowniczych. Istnieje jednak jeden ważny wyjątek od tej zasady, mianowicie w przypadku korygowania położenia skrzywionej kierownicy jeden drążek kierowniczy musi być ustawiony odrobinę inaczej niż drugi.

Precyzyjne ustawienie geometrii układu jest fundamentalne, aby wydłużyć żywotność opon i zapewnić stabilność pojazdu. Regularna kontrola geometrii kół jest zalecana nie tylko po wymianie opon, elementów układu kierowniczego czy zawieszenia. Kontrolę geometrii należy wykonać także w przypadku demontażu ramy pomocniczej podczas naprawy skrzyni biegów lub sprzęgła.

Należy też pamiętać, że geometria tylnych kół również może wpłynąć na stabilność kierowania pojazdem. Zdarza się, że pomimo prawidłowego ustawienia geometrii przednich kół pojazd nadal ściąga na jedną stronę lub dochodzi do nierównomiernego zużycia bieżnika opon. W takim przypadku, gdy pojazd ma nietypowe zużycie opon i problemy ze stabilnością, absolutnie konieczne jest sprawdzenie geometrii tylnych kół.

Oprogramowanie Autodata zawiera osobny moduł „Dane dotyczące ustawiania kół”, aby pomóc mechanikom w ustawianiu geometrii kół i w ten sposób zapewnić warsztatom dodatkowe źródło dochodów. Oprócz danych od producentów pojazdów moduł zawiera również przewodnik z informacjami na takie tematy jak kąt pochylenia koła, wysokość podwozia, ogumienie i pomiar geometrii.

Na podstawie materiałów firmy Autodata