Zgodnie z nowymi przepisami europejskimi w sprawie ochrony środowiska od 1 stycznia 2017 roku producenci samochodów mają obowiązek stosowania w układach klimatyzacji czynnika o obniżonym współczynniku potencjału tworzenia efektu cieplarnianego. Michael Ingvardsen, Technical Training Manager w Nissens Automotive, objaśnia, dlaczego przepisy uległy zmianie i co należy wiedzieć na temat tego nowego gazu.

Nowy czynnik chłodniczy, R1234yf, był opracowywany przez długi czas. Dlaczego przepisy środowiskowe dotyczące czynników chłodniczych uległy zmianie?

Michael Ingvardsen: W 2006 roku w Unii Europejskiej postanowiono, że czynnik chłodniczy stosowany wówczas w układach klimatyzacji, R134a, należy zastąpić czynnikiem chłodniczym o niższym potencjale tworzenia efektu cieplarnianego, czyli o niższym współczynniku Global Warming Potential (GWP). Współczynnik GWP porównuje ilość ciepła zatrzymanego przez określoną masę gazu do ilości ciepła zatrzymanego przez podobną masę dwutlenku węgla. Wysoka wartość GWP wiąże się z wysokim, negatywnym wpływem na środowisko i w 2006 roku stwierdzono, że R134a, mający wartość GWP na poziomie 1430, odznacza się znaczną szkodliwością dla środowiska. Ponieważ w coraz większej liczbie samochodów instalowane są systemy klimatyzacji, Unia Europejska zaczęła stawiać wyższe wymagania w stosunku do stosowanych w nich czynników chłodniczych. W związku z tym konieczne okazało się stworzenie nowego czynnika chłodniczego o niższej wartości GWP, dostosowanego również do istniejących układów klimatyzacji, aby producenci nie musieli zmieniać obecnych instalacji ani konstruować całkiem nowych systemów.

Czyli nowy czynnik chłodniczy jest bardziej przyjazny środowisku. Czym właściwie jest R1234yf i czym różni się on od R134a?

Zasadniczo R1234yf to gaz, który potrafi relatywnie łatwo zmieniać stan z gazowego na ciekły i odwrotnie. Taka jest w skrócie definicja czynnika chłodniczego, a przemiana ta jest niezbędna do schłodzenia powietrza napływającego do wnętrza samochodu. Wartość GWP czynnika R1234yf to 4, czyli dużo mniej niż maksymalna dopuszczalna wartość wynosząca 150. Oznacza to, że dużo szybciej rozkłada się on w atmosferze, przez co jest bardziej przyjazny dla środowiska. Niestety R1234yf ma pewien drobny mankament w porównaniu z czynnikiem R134a, a mianowicie jest on łatwopalny, poza tym wymaga wyższego ciśnienia i wyższych temperatur. Pomimo tych mankamentów UE zdecydowała, że ryzyko wystąpienia pożaru w samochodzie z powodu czynnika R1234yf w razie ewentualnej kolizji jest tak niskie, iż w 2008 roku zatwierdziła oficjalnie ten czynnik.

Skoro R1234yf zatwierdzono w 2008 roku, dlaczego dopiero w tym roku zaczęto stosować ten nowy czynnik?

Prawdę mówiąc, czynnik R1234yf zaczęto stosować na większą skalę od 2013 roku, ale podaż tego gazu nie była wystarczająca, aby wypełnić nim wówczas instalacje we wszystkich produkowanych samochodach. Ponadto w przypadku wprowadzania nowego czynnika chłodniczego wymagane są niezbędne narzędzia i systemy. Co więcej, w Europie nowy gaz powinien być testowany „w terenie” przez 3 lata, zanim będzie mógł zostać zatwierdzony. Ponieważ R1234yf zatwierdzono w 2008 roku, sprzedawcy układów klimatyzacji musieli najpierw opracować narzędzia umożliwiające korzystanie z tego czynnika chłodniczego, ponieważ jest on łatwopalny, a to sprawia, że wymaga on nowych maszyn z innym oznakowaniem. Zgodnie z wymaganiami UE dopiero po 1 stycznia 2017 roku wszystkie nowe samochody muszą zawierać nowy czynnik chłodniczy.

Obecnie producenci samochodów mogą w nowo wyprodukowanych pojazdach stosować legalnie jedynie R1234yf lub CO2. Co oznacza zmiana z R134a na R1234yf?

Zmiana oznacza, że nie wolno stosować R1234yf w produktach, które nie są do tego zatwierdzone. Nie można wymienić oleju i zastosować nowego czynnika chłodniczego do części zamiennej układu klimatyzacji, która nie jest zatwierdzona do stosowania z takim czynnikiem. Jeśli obecnie musisz napełnić nową sprężarkę czynnikiem R1234yf, musisz się wpierw upewnić, że olej zawarty w sprężarce jest zgodny z tym czynnikiem. Informują o tym zazwyczaj etykiety zamieszczane na produktach.

Można więc korzystać z produktów, które nie są specjalnie zaprojektowane z myślą o czynniku R1234yf?

Mimo iż R1234yf pracuje przy nieco wyższych ciśnieniach, nic nie stoi na przeszkodzie, by korzystać z istniejących komponentów. Na przykład, jeśli posiadasz sprężarkę z 2000 roku, nadal możesz jej używać. Musisz jedynie upewnić się, że olej i czynnik chłodniczy są wzajemnie kompatybilne. Ponadto w przypadku sprężarek z R1234yf konieczne jest stosowanie specjalnego oleju sprężarkowego PAG o łańcuchach chemicznych obustronnie „zablokowanych”. Ważne jest, aby o tym pamiętać.

Są więc pewne wymagania, o których należy pamiętać. Czy przejście z R134a na R1234yf wiąże się jeszcze z innymi wyzwaniami?

Ponieważ R1234yf jest łatwopalny, wymagane jest inne oznakowanie UE na obwodach elektrycznych układów klimatyzacji. Nie można więc korzystać z tego samego wyposażenia, z jakiego korzystano w przypadku R134a. Poza tym R134a i R1234yf nie można ze sobą mieszać. Ponadto, ze względu na swoją łatwopalność, R1234yf należy przechowywać zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi gazów łatwopalnych.