Posiadanie podnośnika w warsztacie nie sprowadza się jedynie do złożenia zamówienia i opłacenia faktury. Niezbędne jest dopełnienie formalności w Urzędzie Dozoru Technicznego, a także określenie czy nasz lokal spełnia wymagane warunki. O wszystkich ważnych kwestiach piszemy w poniższym artykule. 

Konieczne warunki lokalowe

Decydując się na montaż podnośnika w swoim warsztacie trzeba sprawdzić kilka podstawowych kwestii. Najważniejsze z nich dotyczą lokalu, którym dysponujemy. Ważne jest:

• pomieszczenie o odpowiednich wymiarach – by móc zainstalować i bezpiecznie użytkować podnośnik. Każdy podnośnik posiada instrukcję użytkowania, w której producent wymienia podstawowe zasady montażu i obsługi, a także określa minimalne odległości elementów podnośnika od ścian, sufitu czy innych urządzeń. Przed wyborem odpowiedniego podnośnika należy zastanowić się, jak duże pojazdy chcemy obsługiwać w warsztacie, aby pomieszczenie nie okazało się zbyt ciasne.
• przygotowanie podłoża – sposób montażu i wymagana wytrzymałość punktu oparcia również określone są w instrukcji, poprzez określenie maksymalnych wartości sił mogących działać na podłoże lub wskazanie klasy betonu np. B-30, itp.
• instalacja elektryczna – powinna być wykonana zgodnie z przepisami prawa energetycznego i budowlanego oraz z wytycznymi zawartymi w instrukcji producenta.

Podnośniki nie są jedynym wyposażeniem warsztatowym, które podlega pod UDT. Do grupy takich urządzeń można zaliczyć wciągniki, suwnice, żurawie stacjonarne (warsztatowe), pozostałe dźwigniki: stałe i przewoźne, przenośne – np. do wymiany ogumienia, w tym pneumatyczne tzw. „bałwanki”, itp.

Czy istnieją różnice w podejściu prawnym, jeśli chodzi o podnośnik nożycowy i kolumnowy? Okazuje się, że nie.

– Z punktu widzenia dozoru technicznego podnośniki nożycowe i kolumnowe traktowane są analogicznie. Istotne jest natomiast to, czy przewidziano podczas eksploatacji podnośnika wchodzenie osób na element przenoszący obciążenie lub przebywanie pod tym elementem, czyli praca na lub pod podniesionym pojazdem. Od tego zależy jaką formą dozoru zostanie objęty podnośnik, co wpływa na częstotliwość badań UDT oraz wysokość opłat – informuje Adam Krasowski, Główny Specjalista Wydziału Urządzeń Transportu Bliskiego w UDT.

Niezbędne dokumenty

Aby rozpocząć procedurę przekazania sprzętu pod UDT należy złożyć odpowiednią dokumentację. Jest ona określona w rozporządzeniach Ministerstwa Gospodarki i dotyczy zarówno urządzeń nowych, jak i używanych. Szczegółowo można się z nią zapoznać pod poniższym linkiem.

Jakie koszty i opłaty?

Koszty uzyskania niezbędnych zaświadczeń uzależnione są od udźwigu podnośnika. Jest to opłata za badanie urządzenia.

• do 3,5t -380 zł,
• powyżej 3,5t do 15t – 480 zł
• powyżej 15 – 680 zł.
• czasami ze względu na różnego rodzaju utrudnienia lub nietypowe rozwiązania stosuje się stawkę godzinową 116zł/h.

Badanie urządzeń podlegających dozorowi technicznemu przeprowadzane są w terminach uzależnionych od formy dozoru technicznego, jaką objęte są poszczególne urządzenia – odzwierciedla to stopień zagrożeń, jakie mogą wystąpić podczas eksploatacji urządzenia.
Istnieją trzy formy dozoru technicznego: pełny, ograniczony i uproszczony, w kolejności od najbardziej niebezpiecznych do najmniej niebezpiecznych. Odpowiednie terminy badań są następujące: co rok, co dwa lata, co trzy lata. Dla dozoru uproszczonego, w ogóle nie przeprowadza się badań UDT w trakcie eksploatacji urządzenia – urządzeń podlegających dozorowi uproszczonemu nie trzeba również rejestrować w UDT.

Badania okresowe

Przeprowadzane kontrole mają na celu stwierdzenie, czy zrealizowane zostały zalecenia i wskazówki z poprzedniego badania, a także czy nie powstały uszkodzenia mające wpływ na bezpieczeństwo. Ważne jest także badanie, czy prawidłowo działają urządzenia zabezpieczające i ochronne urządzenia (podnośnika). Sprawdzeniu podlega także czytelność zamieszczonych na urządzeniach informacji, instrukcji i napisów ostrzegawczych. Również skontrolowana zostanie księga rewizyjna i dziennik konserwacji UTB, protokoły wymaganych pomiarów i zaświadczenia kwalifikacyjne osób obsługujących i konserwujących urządzenie. Przeprowadzone zostaną także oględziny i próby funkcjonowania sprzętu, mające na celu stwierdzenie jego prawidłowe działanie.

Informacje na temat rodzajów i sposobów przeprowadzenia badań można uzyskać pod poniższym linkiem.

Co z podnośnikiem po awarii?

W tym miejscu należy wyjaśnić kilka zagadnień ze stosowanej terminologii. Awaria to termin, który nie występuje w przepisach dozoru technicznego. Oznacza on uszkodzenie maszyny lub innego urządzenia technicznego albo stan niesprawności obiektu, uniemożliwiający jego funkcjonowanie, występujący nagle i powodujący jego niewłaściwe działanie lub całkowite unieruchomienie.

Aby usunąć awarię i przywrócić stan sprawności podnośnika, konieczne jest wykonanie pewnych działań naprawczych. Od charakteru i zakresu tych działań zależy jaki tryb postępowania (z punktu widzenia przepisów dozoru technicznego) będzie wymagany. Jeżeli do przywrócenia pełnej sprawności podnośnika konieczna jest tylko wymiana uszkodzonych lub zużytych elementów na nowe, mające parametry techniczne i charakterystyki takie same jak elementy wymieniane  – to działanie może przeprowadzić konserwator posiadający zaświadczenie kwalifikacyjne dozoru technicznego, bez konieczności uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego. W takim przypadku badanie techniczne UDT po usunięciu awarii nie jest wymagane.

Wyjątkiem od tej zasady postępowania jest wymiana elementów nośnych i zabezpieczających, wymienionych w par. 17 ust. 2, p. 1 Rozporządzenia UTB:

• cięgien nośnych (lin, łańcuchów),
• urządzeń chwytających,
• zespołu napędowego działającego na zasadzie sprzężenia ciernego,
• mechanizmu podnoszenia lub mechanizmu zmiany wysięgu,
• urządzeń zabezpieczających, w szczególności ogranicznika prędkości, ogranicznika obciążenia lub systemu ryglowania drzwi przystankowych.

Z kolei, kiedy do usunięcia awarii stosuje się czynności naprawcze wymagające zastosowania technologii przeróbki plastycznej lub wykorzystujących procesy cieplne, czyli najczęściej prostowanie, spawanie itp., mamy do czynienia z naprawą.

Jeżeli do przywrócenia sprawności stosuje się elementy o innych parametrach technicznych lub charakterystykach niż elementy wymieniane, taką naprawę należy uznać za modernizację podnośnika.

Zarówno modernizacja, jak i naprawa wymagają, zgodnie z par. 11 Rozporządzenia UTB, uzgodnienia z organem właściwej jednostki dozoru technicznego.

Po przeprowadzeniu naprawy lub modernizacji, przed dopuszczeniem do eksploatacji, konieczne jest przeprowadzenie badania doraźnego eksploatacyjnego. Celem tego badania jest, przede wszystkim, sprawdzenie czy dokonana naprawa, modernizacja lub wymiana elementu, nie stanowią zagrożenia dla bezpiecznej eksploatacji UTB.

– Należy jeszcze przypomnieć, że po nieszczęśliwym wypadku lub niebezpiecznym uszkodzeniu, UDT przeprowadza badania powypadkowe i poawaryjne w celu określenia stanu technicznego urządzenia oraz przyczyn nieszczęśliwego wypadku lub niebezpiecznego uszkodzenia. W tym celu użytkownik musi złożyć wniosek o jego wykonanie do właściwej jednostki dozoru technicznego – informuje Adam Krasowski.

Kary za niedopełnienie formalności

Ustawa o dozorze technicznym w art. 63 ust 1. i 2. Wymienia kary grzywny albo ograniczenia wolności. W praktyce UDT kieruje do Prokuratury zawiadomienie o nieprzestrzeganiu przepisów dozoru technicznego. Dalsze postępowanie obejmuje działania prokuratury i sądu.

Warto zapamiętać

Wszelkie niezbędne informacje dotyczące podnośników (między innymi warunki uzyskania decyzji, wymagana dokumentacja, rodzaje badań) dostępne są pod poniższym linkiem.

Ważne jest zwrócenie uwagi na obowiązki nakładane na poszczególne osoby odpowiedzialne za używanie urządzenia.

Obowiązki eksploatującego (właściciela)

• Zapewnienie właściwej konserwacji (osoba posiadająca zaświadczenie kwalifikacyjne UDT) oraz obsługi (w przypadku podnośników osoba przeszkolona, dla innych urządzeń urządzeń w warsztacie objętych dozorem technicznym, posiadająca posiadająca zaświadczenie kwalifikacyjne UDT),
• Założenie i przechowywanie dziennika konserwacji (może być w formie elektronicznej),
• Zgłaszanie urządzenia do badań UDT,
• Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy w czasie badania UDT,
• Zapewnienie obciążeń do badania UDT,
• Zapewnienie udziału obsługującego i konserwującego urządzenie na badaniu UDT lub uzgadnianie z UDT możliwość przeprowadzenia badań bez ich udziału,
• Zapewnienie wykonywania pomiarów elektrycznych, czyli pomiaru rezystancji izolacji oraz pomiaru ochrony przeciwporażeniowej – raz na rok dla urządzeń pracujących na wolnym powietrzu i raz na dwa lata dla urządzeń pracujących w pomieszczeniach.

Obowiązki obsługującego

• Przestrzeganie instrukcji eksploatacji urządzenia.

Obowiązki konserwującego

• Przestrzeganie instrukcji eksploatacji urządzenia,
• Wykonywanie przeglądów konserwacyjnych w terminach i zakresie wynikającym z instrukcji eksploatacji urządzenia i przepisów dozoru technicznego,
• Przeprowadzenie raz na dwanaście miesięcy przeglądu konstrukcji nośnej oraz instalacji elektrycznej przeciwporażeniowej i odgromowej,
• Usuwanie usterek oraz innych nieprawidłowości w działaniu urządzenia,
• Odnotowywanie w dzienniku konserwacji wykonanych czynności.

Podstawa prawna

Wartym odnotowania jest fakt, że w minionym roku zmianie uległa podstawa prawna w zakresie warunków instalacji i eksploatacji podnośników. Mając w planach modernizację lub rozbudowę warsztatu trzeba zapoznać się z nowym Rozporządzeniem Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 30 października 2018 r. w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego (Dz.U. z 2018 r. poz. 2176), które zastąpiło m.in. wcześniejsze rozporządzenia MG z dnia 28 grudnia 2001 roku w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego, jakim powinny odpowiadać dźwigniki.

Materiał zrealizowany przy współpracy z Urzędem Dozoru Technicznego