Z rynku wciąż dochodzą do naszej redakcji sygnały dotyczące niedoboru diagnostów, którzy mogliby podjąć pracę w stacjach kontroli pojazdów (SKP). Z czego wynika ten i inne aspekty kryzysu w branży SKP? O tym rozmawiamy z inż. Zbigniewem Sikorą, doświadczonym specjalistą zajmującym się szkoleniem diagnostów od lat 80. minionego stulecia.

Jeżeli nie znacie jeszcze pana Zbigniewa Sikory, spieszymy z informacjami, że jest on prawdziwą legendą branży badań technicznych pojazdów. Absolwent Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie i Politechniki Krakowskiej, właściciel stacji diagnostycznej. Od 20 lat wykłada na kierunku studiów podyplomowych „Diagnostyka, budowa i naprawa pojazdów samochodowych”.

Czy sądzi Pan, że gdyby zdobycie uprawnień diagnosty było bardziej przystępne, zawód ten cieszyłby się dużym zainteresowaniem?

inż. Zbigniew Sikora: Bez wątpienia zainteresowanie tym zawodem byłoby wyższe niż obecnie. Dziś mamy do czynienia z sytuacją, w której chętnym rzucane są wręcz kłody pod nogi. Chodzi głównie o system egzaminacyjny, ale także i realia pracy w zawodzie diagnosty – dużą odpowiedzialność i stosunkowo niskie wynagrodzenie, powiązane z ogólną, aktualną sytuacją SKP.

Zgodnie z ustawą, aby zostać diagnostą należy posiadać wykształcenie wyższe lub średnie techniczne. Pana ośrodek kształcenia organizuje jednak szkolenia, które udostępniają inną drogę do tego zawodu. Czy mógłby Pan zdradzić szczegóły tego rozwiązania?

Unikatowość naszego rozwiązania polega na tym, że jesteśmy jedynym ośrodkiem szkoleniowym pod patronatem wyższej uczelni, czyli Politechniki Krakowskiej. Na kursy dla kandydatów na diagnostów przyjmujemy również osoby po liceum ogólnokształcącym, które następnie przygotowujemy do egzaminu eksternistycznego, na tytuł technika pojazdów samochodowych.

Szkolenie takie obejmuje dziesięć spotkań online na platformie ZOOM. Trwa łącznie kilka miesięcy, a kuratorium w takim przypadku kieruje zainteresowanych do szkoły na dwa lata.

Potrzeba uprzedniego zdobycia odpowiedniego wykształcenia to jeden aspekt sprawy. Jednak problematyczne są także same egzaminy na diagnostów, prawda?

Centralna Komisja Egzaminacyjna, działająca przy kuratorium, na egzaminie od osób dorosłych wymaga tylko znajomości budowy, naprawy i diagnostyki pojazdów, dzięki czemu mamy około 95% zdawalności za pierwszym podejściem. Tematy egzaminu praktycznego są dwa i są podawane do wiadomości ogólnej miesiąc przed egzaminem, mamy więc czas aby je odpowiednio przerobić.

Egzaminy na diagnostów są jednak o wiele trudniejsze. Komisje w niektórych miastach nie są przychylne osobom zdającym. Stąd wyniki egzaminów, a więc zdawalność na poziomie zaledwie kilku procent. Gdyby egzamin na diagnostę był bardziej przystępny, zainteresowanie tym zawodem byłoby z pewnością większe.

Na czym polega ten brak przychylności wobec zdających?

Pytania na egzaminie są często rozciągnięte na 1/3, a nawet ½ strony A4, a odpowiedzią na nie jest gra słów typu “tylko lub nie tylko”, “może lub nie może”. W praktyce egzaminowany nie ma szans przeczytać pytania drugi raz, bo po prostu zabraknie mu czasu.

Utrudnione jest nawet sprawdzenie popełnionych na egzaminie błędów. Często nie można tego zrobić w mieście, w którym zdaje się egzamin, lecz trzeba w tym celu jechać do Warszawy. Moim zdaniem jest to celowym utrudnieniem.

Jest Pan autorem książek edukacyjnych dla diagnostów i kandydatów na diagnostów. Czy można powiedzieć, że są to podręczniki, zawierające całą niezbędną wiedzę, potrzebną diagnostom?

Podręcznik “Vademecum Diagnosty” oraz “Poradnik Diagnosty” zawierają szeroką wiedzę, ale nie można mówić, że zawierają wszystko. Są tam pytania takie, jakie pojawiają się na egzaminach. Pozyskujemy je od diagnostów, którzy po egzaminach kontaktują się z nami, bo należy wspomnieć, że baza pytań egzaminacyjnych nie jest ogólnodostępna. Pytania te zamieszczamy w podręcznikach wydawanych od ponad 20 lat.

Słyszałem o nawiązanej przez Pana niedawno współpracy z firmą Xpertis. Udostępnił Pan tej platformie wiedzowej pytania zawarte w Pana książce „Vademecum diagnosty”. Czy może Pan powiedzieć nam, jaki jest cel tej współpracy?

Przede wszystkim od zawsze myślę o tym, aby wesprzeć branżę i ludzi związanych z badaniami technicznymi pojazdów. Dlatego też udostępniłem firmie Xpertis na zasadzie licencji nieograniczonej w czasie, treść pytań i odpowiedzi skierowanych do osób, które chcą poszerzać swoją wiedzę lub przygotowują się do egzaminu na diagnostę. Należy powiedzieć, że współpraca z firmą Xpertis daje obustronne korzyści. W ten sposób moja firma dotrze do szerszej grupy osób, które chciałyby zostać diagnostami, ale myślą, że po ukończonym Liceum Ogólnokształcącym jedyną drogą do osiągnięcia tego celu jest dwuletnia szkoła. Jak już wspominałem, my ten okres skracamy do kilku miesięcy.

Jakie są Pana zdaniem najpilniejsze do rozwiązania problemy branży SKP?

Od 20 lat nie było waloryzacji opłat za badania techniczne pojazdów. SKP w małych skupiskach nie są dziś w stanie utrzymać się tylko z badań technicznych, często są więc zamykane. Natomiast osoby, które prowadzą jeszcze inną działalność poza badaniami technicznymi, z tej właśnie działalności dokładają do funkcjonowania stacji diagnostycznej.

Co do samych diagnostów, mają oni dużą odpowiedzialność niedocenianą finansowo. Często zmieniają zatem zawód lub wyjeżdżają zagranicę, gdzie cena za badanie techniczne jest kilkakrotnie wyższa, a zatem i warunki zatrudnienia są tam lepsze. Do tego dochodzą trudności ze zdaniem egzaminu, powodujące niedobór nowych diagnostów.

W obecnym systemie diagnosta to z jednej strony osoba narażona na indywidualne konsekwencje prawne w przypadku ewentualnego błędu, a z drugiej pracująca w prywatnym sektorze, często pod presją właściciela stacji, któremu zależy na jak najwyższym odsetku pozytywnych wyników badań technicznych. Czy zatem obecny status prawny diagnosty powinien ulec zmianie?

Aby nastąpiła poprawa w branży SKP, należy zrobić waloryzację cennika opłat oraz Transportowy Dozór Techniczny powinien w bardziej przystępny sposób podchodzić do egzaminów, tak jak to robi Okręgowa Komisja Egzaminacyjna działająca przy Kuratorium. Diagnosta powinien być urzędnikiem państwowym, całkowicie niezależnym od wszelkich nacisków, które mogą wywierać niektórzy właściciele SKP.