Nadszedł czas zmian na rynku części zamiennych. Podczas sesji plenarnej w Strasburgu Parlament Europejski przyjął tzw. Klauzulę Napraw. Z czym wiąże się ten fakt dla kierowców i warsztatów?

Czym jest Klauzula Napraw?

Klauzula Napraw (KN) to przepisy umożliwiające ograniczenie monopolu producentów samochodów w zakresie produkcji i sprzedaży zewnętrznych części zamiennych, jak elementy nadwozia, reflektory, itp. Klauzula Napraw słusznie zapewnia producentom pojazdów pełną ochronę konstrukcji ich nowych samochodów. Gwarantuje też, że ochrona ta nie zostanie rozszerzona na odpowiadające tej konstrukcji widoczne części zamienne. Innymi słowy, przepisy chronią zastrzeżony przez producenta całościowy wzór/bryłę pojazdu, a jednocześnie dopuszczają produkcję i sprzedaż jego części składowych, takich jak elementy nadwozia, lusterka czy lampy na aftermarkecie. To rozwiązanie pozostawia konsumentom swobodę naprawy swoich pojazdów zgodnie z ich życzeniem i unika tworzenia szkodliwych monopoli na części zamienne. Zapewnia również producentom części zamiennych prawo do dostarczania części konsumentom we wszystkich państwach członkowskich, a jednocześnie w żaden sposób nie ogranicza producentom pojazdów możliwości swobodnego i uczciwego uzupełniania rynku napraw za pośrednictwem powiązanych lub niezależnych warsztatów i warsztatów blacharsko-lakierniczych.
Już kilkukrotnie podejmowano próby wprowadzenia jednolitego prawa na rynku europejskim i w końcu udało się doprowadzić sprawę do szczęśliwego finału.

– Wydaje się, że takie kompleksowe rozwiązanie stanowi zdecydowanie prawidłowe wyważenie poszczególnych zasługujących na ochronę wartości oraz interesów – podsumowuje Maciej Majewski, senior associate, Kancelaria Traple Konarski Podrecki i Wspólnicy sp.j.

Historycznie, jednym z pierwszych państw UE, które wprowadziły te przepisy, była w 2007 r. Polska. Wtedy, oprócz naszego kraju, Klauzula Napraw została wprowadzona w dziewięciu innych krajach, a w kolejnych czterech zastosowano system mieszany. Teraz rynki zostaną pod tym względem ujednolicone.

– Obraz rynku jest następujący – tam gdzie mamy Klauzulę Napraw wdrożoną do przepisów krajowych, konsumenci cieszą się swobodą wyboru zewnętrznych części zamiennych oraz usług naprawczych pomiędzy tymi oferowanymi przez segment autoryzowany i segment niezależny, w przystępnych cenach utrzymujących się ze względu na konkurencję na rynku. Tam gdzie nie ma Klauzuli Napraw producenci pojazdów cieszą się monopolem nie tylko na zewnętrzne części typu „must-match”, lecz również odpowiadające im części zamienne, ze względu na nadaną im rozszerzoną prawną ochronę wzorów zewnętrznych części zamiennych do ich pojazdów, co oznacza, że kierowcy mogą takie części nabyć wyłącznie od nich – mówi Tomasz Bęben, Prezes Zarządu Stowarzyszenia Dystrybutorów i Producentów Części Motoryzacyjnych (SDCM).

Patologie zmonopolizowanego rynku

Brak jednolitych przepisów na rynku europejskim prowadzi do wznoszenia barier dla swobodnej konkurencji. Całkowicie legalne działanie w jednych krajach jest przestępstwem w innych. Na własnej skórze mogli się o tym przekonać producenci widocznych części zamiennych (np. reflektorów, lusterek czy zderzaków), którzy uczestniczyli w targach motoryzacyjnych np. we Frankfurcie. Na miejscu okazywało się, że policja rekwirowała wyroby prezentowane na stoisku, a nawet katalogi z ofertą argumentując takie postępowanie przepisami ochrony wzorów przemysłowych.

– Jak wiadomo z prawa rzymskiego nieznajomość prawa szkodzi oraz nikogo nie usprawiedliwia. W tej sytuacji jednak przedsiębiorcy działający na rynku europejskim natrafiają na niespotykaną w innych dziedzinach niekonsekwencję. Działania legislatorów europejskich dążą zwykle do ochrony innowacyjności, konkurencji oraz wolności wyboru konsumenta. Oczywiste jest, że Klauzula Napraw jest jedynym akceptowalnym rozwiązaniem kompromisowym zapewniającym ochronę interesów wszystkich uczestników rynku od producentów samochodów, poprzez niezależnych producentów i dystrybutorów części, warsztaty i konsumentów – dodaje Tomasz Bęben.