Ważną częścią zawieszenia samochodu osobowego jest sworzeń wahacza. Objawy awarii tego podzespołu powinny skierować właściciela auta do warsztatu. W skrajnych przypadkach uszkodzenie sworznia wahacza może doprowadzić do urwania koła w trakcie jazdy.

Jeśli chcesz wiedzieć, jaką funkcję pełni sworzeń wahacza, jak jest zbudowany, jak rozpoznać jego awarie i jak przebiega wymiana sworznia wahacza – ten poradnik jest dla Ciebie.

Wahacze zawieszenia – funkcje

Podstawowym elementem zawieszenia współczesnych samochodów osobowych są wahacze. Wahacze są odpowiedzialne za prowadzenie kół samochodu, będąc elementem łączącym koła z nadwoziem.

Wahacz to element metalowy, może być wytłoczony z blachy stalowej, odkuty z określonego stopu metali, odlany z lekkiego aluminium albo stopu metali z aluminium (wahacze aluminiowe stosowane są w pojazdach klasy premium). W najprostszych typach zawieszenia przedniego (kolumna MacPhersona), koło jest prowadzone przez jeden wahacz (dolny). W bardziej skomplikowanych (i bardziej komfortowych) zawieszeniach, stosuje się dwa, trzy, a nawet więcej wahaczy.

Wahacz może mieć różne kształty: prostej belki, litery V itd.

Wahacz jest zamocowany do podwozia za pomocą tulei metalowo – gumowych. Koło porusza się w trakcie jazdy na linii góra – dół, dzięki czemu elementy sprężyste (amortyzatory i sprężyny) mogą “dopychać” je do nawierzchni. Takie działanie sprawia, że opona zawsze ma kontakt z nawierzchnią.

Przednie koła, poza ruchem “góra – dół” muszą jeszcze obracać się wokół własnej osi. Dzięki temu samochód może skręcać w trakcie jazdy. Aby to umożliwić, wahacze prowadzące przednie koła są zamontowane do zwrotnic przednich kół za pomocą sworzni wahaczy.

Co to jest sworzeń wahacza?

Sworzeń wahacza to przegub kulowy, który łączy wahacz przedniego zawieszenia ze zwrotnicą przedniego koła. Przegub jest nierozbieralny.

Wewnątrz sworznia znajdują się: metalowy sworzeń kulowy, otoczony panewką, wykonaną z tworzywa poliamidowego. Sam poliamid ma właściwości ślizgowe, ale aby je zwiększyć, stosuje się dodatkowo smar grafitowy albo molibdenowy. Przegub chroniony jest z zewnątrz przez osłonę gumową, która zapewnia mu szczelność i zabezpiecza go przed działaniem czynników zewnętrznych.

Sworzeń wahacza – objawy awarii

Standardowe objawy awarii sworznia wahacza to:

• Stuki i hałas z przedniego zawieszenia;
• Gorsza reakcja kół na ruchy kierownicą;
• Skrajny objaw awarii: nienaturalne wykrzywienie koła.

O czym warto pamiętać? Stuki i hałasy, a także gorsza reakcja kół na ruchy kierownicą mogą równie dobrze oznaczać awarię zupełnie innych elementów zawieszenia albo układu kierowniczego.

Jak sprawdzić, że doszło do uszkodzenia sworznia wahacza?

Najlepiej pojechać do Stacji Kontroli Pojazdów i poprosić pracownika SKP o sprawdzenie zawieszenia auta na tzw. szarpakach. Pozwoli to ze stuprocentową pewnością ustalić, jaki element zawieszenia jest odpowiedzialny za hałasy i gorsze prowadzenie.

Zbyt długa jazda z uszkodzonym sworzniem wahacza może skończyć się urwaniem koła w trakcie jazdy. Jest to możliwe przede wszystkim w przypadku aut z prostym zawieszeniem, np. z kolumnami MacPhersona, gdzie koło prowadzone jest tylko przez jeden wahacz dolny.

Dlaczego sworzeń wahacza ulega awarii? Przyczyny usterek sworznia wahacza.

Oto najczęstsze przyczyny uszkodzeń sworznia wahacza:

• Starzenie się gumy. Osłona gumowa sworznia traci szczelność. Ze środka przegubu wycieka smar. Do środka przegubu dostaje się woda, kurz i brud. Przegub się zaciera.
• Mechaniczne uszkodzenie osłony gumowej. Skutki – jak wyżej.
• Częsta jazda po bardzo dziurawych drogach, powodująca przeciążanie zawieszenia.
• Wjazd w bardzo dużą dziurę, przy jeździe z dużą prędkością, może spowodować nawet wyrwanie sworznia wahacza.
• Jazda z niewyważonymi kołami, ze źle ustawioną geometrią zawieszenia, powodująca przeciążenie elementów zawieszenia, przyspiesza zużycie sworznia wahacza.

Wymiana sworznia wahacza – czyli jak naprawić uszkodzenie?

Są dwie metody naprawy:

• Demontaż wahacza. Demontaż uszkodzonego sworznia wahacza i zamontowanie nowego. Nie jest to możliwe we wszystkich typach wahaczy. Zazwyczaj tam, gdzie możliwa jest wymiana tulei wahacza, możliwa jest też wymiana sworznia.
• Demontaż wahacza. Montaż zupełnie nowego, kompletnego wahacza.

Przed wyborem metody naprawy warto sprawdzić dwie rzeczy:

• Pierwsza: czy w danym modelu auta można wymienić sam sworzeń wahacza, czy trzeba kupić kompletny, nowy wahacz.
• Druga: jeśli możliwa jest wymiana samego sworznia, to czy taka wymiana jest opłacalna?

Może zdarzyć się tak, że kupno kompletnego wahacza (dobrego zamiennika) będzie tańsze, niż kupno sworznia wahacza i jego wymiana w starym wahaczu (koszt usługi może być wysoki).  Wymiana sworznia wahacza (tak, jak i inne naprawy zawieszenia) powinna zostać przeprowadzona w warsztacie samochodowym. Zaleca się, aby sworznie albo kompletne wahacze wymieniać parami na jednej osi. Po każdej naprawie zawieszenia należy ustawić geometrię zawieszenia.