Wskazuje, kiedy pojechać na stację benzynową, podpowiada jak jeździć ekonomicznie, nieraz chwaliłeś się kolegom wynikiem, który wskazał. Czy jednak na pewno wiesz jak działa i na jakiej zasadzie podaje wartości? Przedstawiamy kilka istotnych faktów na temat komputera pokładowego.

Średnie spalanie i inne wartości…

Swego czasu komputer pokładowy traktowany był jako ciekawy gadżet dostępny w drogich samochodach. Z czasem upowszechnił się na tyle, że dziś posiada go każdy produkowany model auta. Komputer pokładowy stosunkowo rzadko ulega awariom, dlatego też nawet mechanikom nieczęsto zdarza się interesować działaniem tego sprzętu. Skąd tak naprawdę urządzenie wie, ile paliwa spala pojazd?

Komputer pokładowy nie jest urządzeniem samodzielnym. Wszystkie dane pobiera ze sterownika silnika pojazdu (ECU). Dane, którymi dysponuje ECU pochodzą z czujników osprzętu, które są do niego podpięte. Są to m.in. czujniki temperatury powietrza zasysanego, temperatury cieczy chłodzącej silnika, ciśnienia powietrza, masy przepływu powietrza, ciśnienia paliwa, składu mieszanki paliwowo-powietrznej. Do ECU podpięte są także tzw. elementy wykonawcze, czyli np. wtryskiwacze, regulatory ciśnienia czy elektrozawory. Informacje o pracy tak wielu podzespołów i czujników są potrzebne sterownikowi silnika do wyliczenia odpowiedniej dawki paliwa, która ma zostać podana do cylindrów. Komputer pokładowy otrzymuje od ECU już przetworzone dane, a więc informację o objętości paliwa, które zostaje zaaplikowane do cylindrów.

Co się stanie, gdy jeden z czujników osprzętu silnika będzie działał nieprawidłowo? Doprowadzi to do błędnego wyliczenia potrzebnej dawki paliwa przez ECU, a w konsekwencji do nieprawidłowej pracy silnika. Komputer pokładowy nadal będzie jednak podawał wiarygodne informacje, ponieważ ECU poinformuje go o objętości podanej dawki paliwa, niezależnie od tego czy była ona odpowiednia.

– Do pomiaru zużycia paliwa wymagany jest pomiar dawki paliwa dostarczanej do cylindrów. Pomiar ten może być realizowany na kilka sposobów. – mówi inż. Artur Kaczmarczyk z firmy Reveltronics, specjalizującej się w projektowaniu urządzeń elektronicznych, w tym komputerów pokładowych dla motoryzacji. – Przy znanych parametrach wtryskiwacza – tzw. stałej wtrysku definiującej objętość przepływu paliwa przez wtryskiwacz w jednostce czasu przy zadanym ciśnieniu, wystarczającą metodą jest pomiar czasów wtrysków oraz ciśnienia paliwa. W wielu silnikach zasilanych benzyną ciśnienie paliwa jest utrzymywane na stałym poziomie, zatem wystarczy pomiar samych czasów otwarcia wtrysków. Fabryczne komputery pokładowe są sprzężone ze sterownikiem silnika pojazdu (ECU), a więc to on jednocześnie może sterować dawką paliwa i przekazywać informacje o zaaplikowanej dawce paliwa do komputera pokładowego. – dodaje ekspert.

Wskazania komputera pokładowego podczas jazdy na LPG

Jednym z często poruszanych tematów na motoryzacyjnych forach internetowych jest kwestia działania komputera pokładowego po konwersji auta na zasilanie autogazem. W większości przypadków po takim zabiegu komputer pokładowy nadal działa i przy prawidłowo skonfigurowanej instalacji powinien wskazywać wartości średniego spalania bliskie realnym. Dzieje się tak, ponieważ instalacja gazowa ma za zadanie niejako “oszukiwać” sterownik silnika pojazdu w ten sposób, by ten wciąż pracował tak, jakby zasilany był benzyną.

– Sterownik od gazu steruje pracą wtryskiwaczy LPG naśladując, w czasie rzeczywistym, sterowanie wtryskiwaczy benzynowych przez główny sterownik silnika (ECU) oraz wprowadzając pewne korekty zapisane w mapie wtrysku w sterowniku gazowym, zwykle wydłużając czasy wtrysków – mówi inż. Artur Kaczmarczyk – Główny sterownik silnika (ECU), a co za tym idzie fabryczny komputer pokładowy, nie widzi rzeczywistych czasów wtrysków i wylicza zużycie paliwa na podstawie zadanych parametrów dla wtryskiwaczy benzynowych. W zależności jak duże są różnice w zadanej dawce paliwa oraz rzeczywistej dawce gazu tak duże rozbieżności są w pomiarach fabrycznego komputera pokładowego. – dodaje.

W niektórych przypadkach istnieje możliwość kalibracji fabrycznego komputera pokładowego przy pomocy urządzenia diagnostycznego, jednak zakres regulacji zwykle jest niewielki i może się okazać niewystarczający. Przy dobrze wyregulowanej instalacji gazowej (z poprawnie dobranymi komponentami) różnice nie powinny być większe niż 10-20%.

Jak wspomnieliśmy wyżej, wartości spalania średniego czy chwilowego są odczytywane z danych ECU dotyczących objętości podawanej dawki paliwa. Innym parametrem jest wyliczanie zasięgu pojazdu. Tego komputer pokładowy w samochodzie z zainstalowaną instalacją gazową nam nie powie – nadal będzie wyświetlał ten parametr w odniesieniu do benzyny.

– Ponadto w autach wyposażonych w instalację gazową pojazd jest eksploatowany na dwóch różnych paliwach – do momentu osiągnięcia zadanej temperatury silnik pracuje na benzynie, a po osiągnięciu zadanej temperatury przełącza się na gaz. Fabryczny komputer pokładowy nie rozróżnia, na którym paliwie pracuje silnik przez co powstaje kolejny dość znaczny błąd pomiarowy. Można temu zaradzić montując dodatkowy komputer pokładowy, który będzie rozróżniał na jakim paliwie pracuje silnik i niezależnie zliczał zużycie paliwa dla gazu i dla benzyny.” – mówi inż. Artur Kaczmarczyk.

Komputer pokładowy psuje się rzadko

Współczesne komputery pokładowe są dokładne, aczkolwiek zawsze może się zdarzyć pewna rozbieżność pomiędzy ich wskazaniem, a średnim spalaniem paliwa wyliczonym empirycznie. Czasem można zlikwidować ten błąd poprzez konfigurację fabrycznego komputera. Niektóre komputery pokładowe mają problem z wyświetlaniem prawidłowej wartości temperatury zewnętrznej – w tym przypadku wadliwy okazuje się jednak zwykle czujnik. Sterownik komputera pokładowego najczęściej nie ulega awariom. Jedynym podatnym na usterki elementem jest jego wyświetlacz. Zdarzają się takie problemy jak martwe piksele, słabnący kontrast czy brak wyświetlania wartości. Naprawa może zostać przeprowadzona przez specjalistyczny serwis zajmujący się elektroniką samochodową i sprowadza się zwykle do naprawy elektroniki sterującej wyświetlacza lub wymiany całego modułu wyświetlacza w zegarach.

Dla niektórych użytkowników dane przedstawiane przez fabryczny komputer pokładowy pojazdu są niewystarczające. Chcieliby oni móc na bieżąco śledzić także inne parametry, np. skład mieszanki paliwowo-powietrznej czy ciśnienie oleju. Jest to możliwe. Na rynku dostępne są zaawansowane komputery pokładowe, które można zainstalować w niemal każdym aucie. Szczegóły ich montażu oraz zasady działania opiszemy w osobnym artykule.