Deska rozdzielcza, tunel środkowy, panele maskujące, kierownica – to elementy wnętrza samochodu, które mają ogromny wpływ na wygląd auta. Wraz z upływem czasu zużywają się, na co wpływ ma wiele czynników. Najczęściej blakną, choć to nie jedyne uszkodzenie. Dlaczego tworzywa we wnętrzu samochodu ulegają zużyciu? Jak można je zregenerować? Jak robią to specjaliści? Porozmawiamy ze specjalistami z dwóch firm.

Deski rozdzielcze współczesnych samochodów, tunele środkowe, kierownice, elementy boczków drzwi, maskownice i niektóre elementy podsufitek produkowane są z tworzyw sztucznych. Najczęściej stosowane są termoplasty, poliuretany, polipropyleny, polietyleny i poliwęglany. Tworzywa te różnią się jakością i teksturami, które są dobierane do poszczególnych aut zgodnie z ich przynależnością do określonych klas. Są tworzywa twarde i chropowate, stosowane w tańszych autach, są tworzywa miękkie, połyskujące, błyszczące i matowe, satynowe. Niestety, tworzywa się starzeją i zużywają w trakcie eksploatacji pojazdu. Najczęściej tracą swój kolor, ale mogą też ulegać innym uszkodzeniom.

Starzenie się tworzyw sztucznych we wnętrzach samochodów – przyczyny

Proces starzenia się tworzyw sztucznych, z których zbudowane są elementy deski rozdzielczej, tunelu środkowego i innych elementów wnętrza kabiny, powodowany jest przez wiele czynników.

• Światło słoneczne a zwłaszcza jego część, czyli promieniowanie ultrafioletowe, jest pierwszym czynnikiem powodującym starzenie się tworzywa sztucznego we wnętrzu aut. W efekcie w tworzywach (zwłaszcza ABS i PP) dochodzi do utraty głębi koloru. Tworzywa z połyskiem matowieją. Mogą też pojawiać się mikropęknięcia. Im częściej auto jest wystawiane na działanie silnego słońca, tym proces ten jest szybszy.
• Wahania temperatur (naprzemienne cykle nagrzewania i chłodzenia w ciągu dnia i nocy) i wysokie temperatury powietrza w ciągu dnia to kolejny czynnik niszczący tworzywa wewnątrz samochodu. Powodują one starzenie tworzyw na skutek zmęczenia materiału i utleniania polimerów. W efekcie dochodzi do twardnienia, kruszenia i deformacji tworzyw we wnętrzu auta.

Teoretycznie wydaje nam się, że tworzywa sztuczne powinny być odporne na działanie wilgoci. Tak jednak nie jest, bo na skutek działania wilgoci (np. w trakcie deszczu oraz zimy) niektóre rodzaje tworzyw (EPP, PU) mogą pęcznieć i ulegać deformacjom.

• Zanieczyszczenia tworzyw – to kolejny powód ich uszkodzeń. To przede wszystkim zależy od użytkownika auta. Tworzywa sztuczne we wnętrzu samochodu mogą się niszczyć na skutek styczności z olejami oraz smarami, chemią, kosmetykami (kremami do rąk).
• Stosowanie agresywnych środków do czyszczenia tworzyw sztucznych także będzie powodować ich uszkodzenia.
• Uszkodzenia mechaniczne, najczęściej też powodowane przez nieostrożność użytkowników samochodu. Na przykład przez nieostrożne przewożenie rzeczy. Lub na skutek montowania akcesoriów na desce rozdzielczej w nieodpowiedni sposób.
• Częste dotykanie tworzyw także ma wpływ na ich zużycie. Dochodzi do ich ścierania.
• Utlenianie polimerów, przyspieszające w wysokich temperaturach, to kolejny proces zmniejszający wytrzymałość tworzyw.
• Jakość tworzyw sztucznych, zastosowana przez producenta na pierwszy montaż. Też ma tutaj ważne znaczenie.

Regeneracja i renowacja tworzyw w samochodach osobowych – zapytajmy specjalistów

W naszym kraju można znaleźć firmy, które zajmują się renowacją i regeneracją tworzyw we wnętrzach samochodów osobowych. Jak przeprowadzają procesy renowacji i regeneracji? Udało nam się porozmawiać ze specjalistami z dwóch firm, działających w miejscowości Żyrzyn, w woj. lubelskim.

Na początek specjaliści od auto detailingu.

W jaki sposób przeprowadzają Państwo regenerację tworzyw sztucznych w swojej firmie?

Regeneracja wyblakniętych tworzyw sztucznych odbywa się na dwa sposoby. Pierwszy sposób to pokrycie ich środkiem konserwującym, który przywraca naturalny wygląd materiałom plastikowym – wyjaśnia Daniel Krawczak – z firmy Lenart LPU, działającej przy ulicy Spacerowej w Żyrzynie i specjalizującej się w usługach autodetailingu samochodowego –  Sposób aplikacji w formie naniesienia produktu aplikatorem lub natryskowo. Wybrany środek to produkt na bazie silikonu lub kwarcu w zależności od problemu jaki występuje z tworzywem. Środek ten zabezpiecza przed promieniowaniem UV przez okres od sześciu miesięcy do trzech lat w zależności od wyboru produktu.

– Drugim sposobem jest nie regeneracja, a renowacja plastiku. To skrajne sytuacje, gdzie aplikacja produktu nie przynosi należytego efektu i wtedy plastik jest przygotowywany pod malowanie czyli natryskową aplikację pigmentu, który przywróci dawną barwę koloru i odcień. Na koniec lakier bazowy jest pokryty lakierem bezbarwnym, którym to dobieramy odpowiednie wykończenie winylu pod względem stopnia połysku. Finalnie zabezpieczamy powierzchnię produktem blokujacym promieniowanie UV – dodaje Daniel Krawczak z firmy Lenart LPU.

Jak regenerowane są tworzywa w firmie Wgniotkarz, która specjalizuje się w naprawach PDR, ale również oferuje inne usługi, w tym regenerację tworzyw?

– Regeneracja wyblakłych tworzyw sztucznych, np. deski rozdzielczej, to kluczowy element autodetailingu wnętrza. Proces przywracania ich pierwotnego wyglądu może się różnić w zależności od stopnia zużycia, rodzaju tworzywa i oczekiwanego efektu (odświeżenie vs. pełna renowacja). Wyjaśnimy jak zwykle przebiega ten proces krok po kroku w naszej firmie – mówi Michał Próchniak z firmy Wgniotkarz, działającej w Żyrzynie, przy ulicy Polnej 14G – Na początek czyścimy powierzchnię tworzyw. Do mycia wstępnego stosujemy delikatny środek APC (All Purpose Cleaner), rozcieńczony odpowiednio do czyszczenia wnętrza. Standardowo 1:10. W następnym kroku używamy szczoteczki i mikrofibry. Wycieramy i szczotkujemy powierzchnię, aby usunąć brud z porów w plastiku. Kolejny etap to odolejenie i przygotowanie podłoża. Używamy cleanera na bazie alkoholu izopropylowego (IPA) lub dedykowanego pre-cleanera do tworzyw, by usunąć resztki środków czyszczących, silikonu, tłuszczu i przygotować powierzchnię do renowacji.

– W kolejnym kroku przechodzimy do regeneracji tworzywa. Stosujemy kilka metod, w zależności od potrzeb – wyjaśnia Michał Próchniak z firmy Wgniotkarz – Metoda pierwsza to użycie dressingu, odżywki do tworzywa. Stosujemy dressing na bazie wody albo silikonu. Nadaje on połysk lub satynowe wykończenie. To środek o działaniu tymczasowym. Efekt znika po kilku tygodniach albo myciach. W przypadku powierzchni, które lekko wyblakły, stosujemy metodę wtapiania ciepłem. Używamy pistoletu na gorące powietrze (tzw. heat guna). Ostrożne podgrzewanie tworzywa przywraca jego głębię koloru. W przypadku stosowania tej metody należy zachować ostrożność. Zbyt wysoka temperatura może zdeformować plastik.

– W przypadku najbardziej zniszczonych lub zużytych tworzyw stosujemy metodę trwałej renowacji, za pomocą barwnika lub powłoki. Przykładowo, stosujemy barwnik do tworzyw, np. Koch Chemie Top Star z pigmentem, lub trwałą powłokę ceramiczną do plastiku. Na przykład Gtechniq C4, CarPro DLUX, i inne. Efekt takiej renowacji utrzymuje się od kilku miesięcy do kilku lat, w zależności od produktu i aplikacji.

– Czy zabezpieczacie efekt wykonanej pracy?

–  Zalecane jest nałożenie powłoki zabezpieczającej z filtrem UV – przeciwdziała ponownemu blaknięciu – wyjaśnia Michał Próchniak z firmy Wgniotkarz – W naszej firmie stosujemy produkty 303 Aerospace Protectant, CarPro Perl (rozcieńczony) lub wspomniane wcześniej powłoki ceramiczne.

– Czy w Waszej firmie naprawiacie też popękane tworzywa sztuczne, takie jak elementy deski rozdzielczej, boczki drzwi, konsole? Jeśli tak, to w jaki sposób?

– Świetne pytanie. Tak, w naszej firmie też naprawiamy takie rzeczy. Regeneracja popękanych tworzyw sztucznych (np. elementów deski rozdzielczej, boczków drzwi, konsol) to już nie tylko autodetailing, ale często graniczy z pracami tapicerskimi lub smart repair. Taki proces jest możliwy, ale wymaga zupełnie innego podejścia niż zwykłe odświeżenie. Oto jak to wygląda krok po kroku – wyjaśnia Michał Próchniak.

1. Zaczynamy od oceny uszkodzenia. Pęknięcia powierzchniowe – da się je estetycznie zamaskować.
2. Głębokie pęknięcia lub dziury – wymagają uzupełnienia materiału i struktury powierzchni.
3. Przechodzimy do prac przygotowawczych. Na początek czyszczenie. Odtłuszczenie okolic pęknięcia. Poszerzenie i wyrównanie krawędzi uszkodzenia (np. delikatnie skalpelem lub mikroszlifierką), by ułatwić wypełnienie i uniknąć odstawania.
4. Kolejny krok to uzupełnianie ubytków. Stosowane są różne techniki. Pierwsza to masa naprawcza do plastiku albo specjalne dwuskładnikowe szpachle do plastiku (np. 3M, Teroson, SEM). Po utwardzeniu szlifuje się powierzchnię na gładko. Kolejna technika to spawanie tworzywa. Użycie spawarki do plastiku i materiałów wypełniających zgodnych z rodzajem plastiku (np. ABS, PP). Stosowane głównie przy elementach z tworzyw twardych (np. konsola środkowa, obudowy). Stosuje się też wstawki z siatki i kleju. Przy większych dziurach stosuje się siatkę wzmacniającą (od spodu) i na nią nakłada klej lub masę.
5. Następna sprawa, bardzo ważna i trudna, to odtworzenie faktury. Jeśli element ma strukturę (np. skórkopodobną), używa się formek teksturujących lub sprayów strukturalnych, które imitują oryginalną powierzchnię.
6. Na sam koniec pozostaje nam lakierowanie lub barwienie. Stosuje się  barwniki do tworzyw sztucznych, jak Colourlock, SEM Color Coat. I w razie potrzeby: lakierowanie lakierem elastycznym (np. Motip, Mipa, R-M).

Czy regeneracja tworzywa w samochodzie jest opłacalna?

– Tak, w wielu sytuacjach – wyjaśnia Michał Próchniak – Zakup nowej części i jej wymiana mogą być bardzo drogie. Część może być niedostępna w przypadku aut rzadkich. Naprawa jest też idealnym rozwiązaniem, kiedy auto ma wartość kolekcjonerską, a właścicielowi zależy na oryginalnych elementach.