Niewłaściwa praca układu chłodzenia może doprowadzić do wielu poważnych awarii silnika, a nawet do całkowitego zniszczenia jednostki napędowej. Niestety, nadal są kierowcy, którzy nie zdają sobie z tego sprawy. W takim przypadku mechanik powinien naprawić uszkodzenia (często bardzo poważne) i równocześnie poinformować kierowcę o tym, co spowodowało poważną awarię silnika albo jego zatarcie.

W naszym artykule poruszymy następujące zagadnienia, korzystając też z pomocy eksperta:

• Jakie są najważniejsze funkcje układu chłodzenia w samochodzie?
• Kiedy układ chłodzenia pracuje optymalnie?
• Co jest powodem awarii układu chłodzenia?
• Jak awarie układu chłodzenia wpływają na stan silnika?
• W jaki sposób awaria układu chłodzenia może doprowadzić do zniszczenia silnika? Tu przeprowadzimy dwa studia przypadku.
• Na koniec porozmawiamy z ekspertem o niezwykle ważnej roli płynu chłodniczego w układzie. Dla niektórych niepozorna ciecz. Dla innych płynna część układu chłodzenia, mająca kluczowy wpływ na jego właściwą pracę i wydajność.

Od awarii układu chłodzenia do zatarcia silnika – historia prawdziwa

Do napisania tego artykułu skłoniła nas historia z Internetu. Jeden z warsztatów, na swoim fanpage na portalu Facebook opisał historię swojego klienta, który dostarczył do warsztatu auto zagrożone zatarciem silnika. Warsztat pochwalił się naprawą, wskazując źródło problemu. Był to układ chłodzenia.

Pod wpisem pojawiły się setki komentarzy. Większość komentujących wyśmiewała brak wiedzy mechaników. W dodatku robiła to w sposób, wskazujący nie tylko na brak elementarnej wiedzy motoryzacyjnej, ale też na brak kultury osobistej, wrodzonej lub nabytej.

Co było źródłem problemu i ataku tak zwanych „motoryzacyjnych znawców”? To, że osoba pisząca post nie wyjaśniła w treści wpisu, w jaki sposób awaria układu chłodzenia miała wpłynąć na poważne uszkodzenie silnika, które niemalże doprowadziło do zatarcia jednostki napędowej. Możemy też przypuszczać, że wyjaśnienie analogii pomiędzy awarią układu chłodzenia a poważnym uszkodzeniem silnika też mogłoby nie trafić do wielu komentujących.

Jaką rolę pełni układ chłodzenia w samochodzie z silnikiem benzynowym lub diesla?

Przypomnijmy najważniejsze zadania układu chłodzenia w samochodzie z silnikiem benzynowym i diesla:

• Utrzymywanie odpowiedniej temperatury silnika (temperatury roboczej);
• Ochrona silnika przed przegrzaniem;
• Oddawanie nadmiaru ciepła do układu ogrzewania kabiny (gdy jest uruchomiony);
• Odprowadzanie nadmiaru ciepła poprzez chłodnicę;
• Ochrona antykorozyjna metalowych części układu chłodzenia od wewnątrz;
• Ochrona gumowych elementów od wewnątrz;
• Chłodzenie dodatkowych podzespołów, zależnie od konstrukcji samochodu i jego wyposażenia (np. zaworu EGR, reduktora gazu LPG, oleju w automatycznej skrzyni biegów itd.).

We współczesnych samochodach temperatura silnika może być regulowana za sprawą termostatu, który jest sterowany elektronicznie. Temperatura płynu chłodzącego jest monitorowana za pomocą czujnika, który przekazuje dane do sterownika jednostki napędowej.

Możliwy jest też drugi sposób sterowania pracą układu chłodzenia za sprawą pompy cieczy chłodzącej z napędem elektrycznym. Sterownik silnika może, w zależności od potrzeb, zwiększać lub zmniejszać prędkość obrotową pompy cieczy chłodzącej, sterując ciśnieniem płynu chłodzącego.

Co wpływa na poprawną pracę układu chłodzenia w samochodzie z silnikiem benzynowym lub diesla?

Aby układ chłodzenia pracował w odpowiedni sposób, muszą być spełnione poniższe warunki:

• Układ musi być szczelny;
• Poziom płynu musi być odpowiednio wysoki;
• Pompa cieczy chłodzącej musi pracować z odpowiednią wydajnością, aby nadać płynowi właściwe ciśnienie;
• Termostat (zwykły lub elektroniczny) musi być sprawny;
• Chłodnica i nagrzewnica muszą zapewnić odpowiedni przepływ płynu chłodzącego – nie mogą być zapchane kamieniem kotłowym;
• Płyn chłodniczy musi mieć odpowiednie właściwości – musi być odporny na zamarzanie w określonej temperaturze (np. do – 30 st. C), musi być odporny na zagotowanie do określonej temperatury (np. do 125 st. C), musi zawierać odpowiednią ilość dodatków chroniących elementy gumowe i metalowe.
• Wentylator, zapewniający wsparcie w trakcie jazdy z małą prędkością lub na postoju, musi być w pełni sprawny.

Co powoduje awarie układu chłodzenia?

Najczęstsze przyczyny awarii układu chłodzenia to:

• Problemy związane z płynem chłodzącym – omówimy je w dalszej części artykułu w rozmowie z ekspertem. Wielu kierowców nadal nie wie, jak wielki wpływ na właściwą pracę układu chłodzenia ma płyn chłodniczy. Dlatego mechanik w trakcie rozmowy z klientem powinien to dokładnie omówić.
• Nieszczelności, powodujące wycieki płynu chłodniczego. Im mniej płynu, tym mniejsza wydajność układu.
• Awarie termostatu. Blokowanie się zwykłego termostatu. Awarie termostatu sterowanego elektronicznie.
• Zmniejszona drożność chłodnicy, spowodowana kamieniem kotłowym.
• Awarie wentylatora lub czujnika, który go uruchamia.
• Awarie elektrycznej pompy cieczy chłodzącej, jej napędu lub sterowania.
• Uszkodzenia standardowej pompy cieczy chłodzącej, np. zużycie łożyska i nieszczelności.
• Problemy niezwiązane z układem chłodzenia, ale wpływające negatywnie na jego działanie. Np. awaria uszczelki pod głowicą i przedostawanie się do układu oleju silnikowego, który miesza się z płynem chłodzącym i obniża skuteczność układu.

Jak awarie układu chłodzenia wpływają na silnik samochodu?

Podwyższona temperatura, w jakiej musi pracować jednostka napędowa, powoduje wiele problemów. To między innymi:

• Przyspieszona degradacja oleju silnikowego;
• Przyspieszone zużycie elementów mechanicznych silnika, na skutek coraz gorszego smarowania i coraz wyższej temperatury pracy;
• Przyspieszone zużycie ważnych uszczelnień silnika: uszczelki pod pokrywą zaworów, uszczelki pod głowicą, uszczelnień wału korbowego i wałków rozrządu;
• Zwiększone zużycie paliwa i większa emisja spalin, jeśli układ chłodzenia uległ awarii z powodu uszkodzonego termostatu, który zablokował się w pozycji otwartej.

Czy awaria układu chłodzenia może doprowadzić do całkowitego zniszczenia silnika? Studium przypadku.

Tak. Awaria układu chłodzenia może całkowicie zniszczyć silnik benzynowy lub silnik diesla. Wracamy do historii naprawy, opowiedzianej na fanpage jednego z warsztatów. W jaki sposób uszkodzony układ chłodzenia może zniszczyć silnik samochodu?

• Przypadek pierwszy. Uszkodzony układ chłodzenia powoduje stałe zwiększenie temperatury pracy jednostki napędowej. Kierowca nie zważa na wskazania temperatury cieczy chłodzącej na desce rozdzielczej. Dochodzi do przekroczenia progu wytrzymałości oleju silnikowego. Olej traci właściwości ochronne. Na skutek braku smarowania silnik ulega zatarciu.

Możliwy powód awarii: duży wyciek płynu chłodniczego, awaria wentylatora w trakcie gorącego dnia, zablokowany termostat (zwykły) w pozycji zamkniętej.

• Przypadek drugi. Układ chłodzenia przez długi czas miał niską wydajność. Doszło do awarii uszczelki pod głowicą. Olej silnikowy zaczął mieszać się z płynem chłodniczym. Olej silnikowy stracił właściwości ochronne. Doszło do zatarcia silnika.

Powód awarii: niska jakość płynu chłodniczego.

No właśnie – jakość płynu chłodniczego. Na koniec skupmy się na płynie chłodzącym, który jest płynną częścią układu chłodzenia silnika.

Czy płyn chłodniczy może być przyczyną awarii układu chłodzenia, która może zniszczyć silnik?

Tak, już to pokazaliśmy w naszym studium przypadku. Teraz o płyn chłodniczy zapytamy eksperta z firmy, która jest uznanym producentem tychże płynów.

Czy płyn chłodniczy niskiej jakości obniża skuteczność pracy układu chłodzenia?

Arkadiusz Roszka-Poręba, Specjalista Działu Strategii Produktów ORLEN OIL: Tak, złej jakości płyny chłodnicze mogą nie chronić układu chłodzenia w sposób wystarczający, a nawet go uszkadzać. Płyn chłodniczy zawiera dodatki uszlachetniające oraz glikol, które zapewniają mu odpowiednią odporność na zamarzanie, podnoszą temperaturę wrzenia oraz chronią układ chłodzenia przed osadzaniem się kamienia kotłowego, kawitacją, zapowietrzeniem oraz korozją. Zastosowanie złej jakości komponentów, glikolu lub źle oczyszczonej wody demineralizowanej skutkuje pogorszeniem wybranych lub wszystkich parametrów płynu. W takich sytuacjach płyn może zamarzać w zbyt wysokiej temperaturze, przez co narażamy się na awarie w zimie. Płyn może mieć zbyt niską temperaturę wrzenia, przez co nie będzie w optymalny sposób odprowadzał ciepła z silnika, którzy może szybciej i łatwiej się przegrzać. Złej jakości dodatki uszlachetniające nie zapewniają optymalnej ochrony układu przed korozją, kawitacją (bąbelki płynu chłodniczego w stanie gazowym powstające i znikające w wyniku różnic ciśnienia), pienieniem się oraz osadzaniem się kamienia kotłowego. W skrajnych przypadkach płyn może uszkodzić układ, ponieważ złej jakości komponenty wejdą w reakcję z jego elementami takimi jak gumowe przewody, chłodnica lub uszczelki. Wszystkie powyższe zdarzenia niepożądane mogą skutkować poważną awarią jak pęknięcie bloku silnika, rozszczelnienie układu chłodzącego lub uszkodzenie uszczelki pod głowicą.

Co wpływa na niską jakość płynu chłodniczego?

Na niską jakość płynów chłodniczych wpływa przede wszystkim jakość zastosowanych komponentów. Płyn chłodniczy to zaawansowany technologicznie produkt w którego skład wchodzą takie elementy jak: glikol monoetylenowy, dodatki uszlachetniające, woda demineralizowana czy dobrej jakości opakowanie chroniące płyn przed promieniami UV. Zastosowanie niskiej jakości glikolu lub dodatków uszlachetniających skutkuje gorszymi właściwościami ochronnymi płynu. Również zanieczyszczenia, które mogą znaleźć się w komponentach lub wodzie demineralizowanej wpływają negatywnie na parametry płynu. Zanieczyszczone lub niskiej jakości komponenty mogą powodować dodatkowe osady w układzie, rozpuszczać lub uszkadzać jego części oraz niewystarczająco chronić układ przed kawitacją lub osadzaniem się kamienia. Aby uzyskać płyn chłodniczy najwyższej jakości należy stosować najwyższej klasy dodatki uszlachetniające certyfikowanych dostawców oraz korzystać z wysokiej czystości glikolu oraz wody demineralizowanej.

Jak dobrać dobry płyn chłodniczy?

Renomowani producenci płynów chłodniczych testują swoje produkty w wyspecjalizowanych laboratoriach zewnętrznych oraz u producentów silników. Pozytywne testy zakończone wydaniem stosownych certyfikatów lub aprobat dają gwarancję, że dany płyn chłodniczy idealnie nadaje się do danego typu silnika i jest dla niego w pełni bezpieczny. Dobre płyny chłodnicze takie jak Petrygo posiadają aprobaty różnych producentów silników oraz spełniają wymagania szeregu dodatkowych norm, co daje nam gwarancje, że płyn chłodniczy jest najwyższej jakości. Informacje o tym, czy dany płyn chłodniczy pasuje do naszego silnika oraz jakie aprobaty posiada, można odnaleźć na etykiecie.

Mamy nadzieję, że nasz artykuł przeczytają również kierowcy. I na przyszłość powstrzymają się od pisania nie merytorycznych i złośliwych komentarzy pod adresem mechaników, którzy wykonali świetną robotę, ratując silnik samochodu od zatarcia. W ostatniej chwili.